Đường Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh huyền thoại

Tháng 1 năm 1959, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 15 (khóa II) mở rộng, do Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì, họp tại Hà Nội, xác định: “Nhiệm vụ cơ bản của cách mạng miền Nam là giải phóng miền Nam, phương pháp cách mạng và phương thức đấu tranh là dùng bạo lực cách mạng, từ đấu tranh chính trị tiến lên kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, đánh đổ quyền thống trị của đế quốc, phong kiến, trước mắt là đánh đổ tập đoàn thống trị độc tài Ngô Đình Diệm, tay sai của đế quốc Mỹ, thiết lập chính quyền cách mạng”.
Thực hiện Nghị quyết của Trung ương Đảng và Nghị quyết của Tổng Quân ủy Trung ương, cùng với việc đẩy mạnh xây dựng quân đội cách mạng chính quy, từng bước hiện đại trên miền Bắc, Bác Hồ, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương quyết định mở tuyến đường chiến lược vận tải quân sự từ miền Bắc xuyên qua dãy núi Trường Sơn trùng điệp và hùng vĩ để chi viện binh lực cho cách mạng miền Nam.
Ngày 19-5-1959, Thường trực Tổng Quân uỷ triệu tập Ban cán sự, chính thức giao nhiệm vụ cho Đoàn mở đường Trường Sơn chi viện cho chiến trường miền Nam, vận chuyển gấp một số hàng quân sự theo yêu cầu của Liên khu 5, tổ chức đảm bảo cho 500 cán bộ hành quân vào chiến trường làm nòng cốt xây dựng lực lượng chủ lực. Với chiến lược bí mật, chủ động tiến công, Bộ Chính trị, Tổng Quân uỷ yêu cầu Đoàn tuyệt đối giữ bí mật, không để đối phương biết được sự chi viện của miền Bắc đối với miền Nam, dù chỉ là một hoạt động nhỏ lẻ, đây là vấn đề có tính nguyên tắc.

Đường Trường Sơn năm xưa. Ảnh: TL

Ra đời tháng 5 năm 1959, Đoàn được mang phiên hiệu Đoàn 559; ngày 19-5-1959 được xác định là ngày truyền thống của Đoàn 559 - Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh. Từ năm 1960, đế quốc Mỹ thực hiện chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”. Đường vận tải phía Đông Trường Sơn bị địch đánh phá ác liệt. Được sự đồng ý của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, từ năm 1961, Đoàn 559 chuyển hướng mở đường vận chuyển sang phía Tây Trường Sơn (Lào).
Để tăng nhanh lượng hàng chi viện cho chiến trường, đảm bảo cho lực lượng vũ trang chiến đấu với lực lượng lớn quân Mỹ và chư hầu, bộ đội Trường Sơn thực hành vận chuyển bằng phương thức cơ giới là chủ yếu, tiếp tục mở đường vòng tránh, tăng cường đánh trả máy bay địch, bảo đảm tuyến đường vận tải vẫn thông suốt. Dòng người, dòng xe vẫn không ngừng tiến ra mặt trận. Hệ thống đường giao liên từ 52 binh trạm ban đầu, lên tới 67 binh trạm vào năm 1966, 76 binh trạm vào năm 1970 và 15 trạm cơ giới năm 1972. Từ năm 1973 đến 1975, bỏ hẳn giao liên bộ, thay thế bằng các Trung đoàn giao liên cơ giới.

Từ năm 1968, bộ đội Trường Sơn bắt đầu xây dựng đường ống xăng dầu từ Nam Đàn (Nghệ An), đến năm 1973, dòng xăng bơm tới Bù Gia Mập (Bình Phước). Hệ thống đường ống xăng dầu với 1.400km, 113 trạm bơm, 33 trạm cấp phát xăng dầu lớn, nhỏ, đưa dòng xăng từ miền Bắc xuyên qua rừng rậm, núi sâu, đèo cao đến các chiến trường cách Sài Gòn hơn 100km, phục vụ các quân binh chủng của ta đánh thắng và chiến thắng địch trong bất kỳ hoàn cảnh nào.

Tuyến đường Hồ Chí Minh từ Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An qua các tỉnh Hà Tĩnh - Quảng Bình - Quảng Trị - Thừa Thiên Huế - Quảng Nam - Kon Tum - Gia Lai - Đắk Lắk - Đắk Nông - đến Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước, dài 1.375km. Nếu theo tuyến Quốc lộ 1A từ Tân Kỳ - Vinh - Tp. Hồ Chí Minh - Bình Phước, dài 1.648 km.
Từ năm 1973, sau khi Hiệp định Pari về “Chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Việt Nam” được ký kết, bộ đội Trường Sơn bắt tay vào xây dựng cơ bản đường phía Đông Trường Sơn từ Tân Kỳ (Nghệ An) đến Chơn Thành (Bình Phước) thành con đường quốc lộ xuyên Bắc Nam để phục vụ nhu cầu quân sự và kinh tế dân sinh. Từ Tân Kỳ đến Bắc Quảng Trị, đường 15 được cải tạo và nâng cấp, từ Nam Quảng Trị vào phía trong là đường 14.
Mạng lưới thông tin luôn thông suốt từ Bộ Tư lệnh Trường Sơn đến các đơn vị trên toàn tuyến. Từ năm 1968 đến năm 1971, bộ đội Trường Sơn đặt đường ống từ Nam Đàn (Nghệ An), rồi Đức Thọ, Hương Khê (Hà Tĩnh) vào Khe Ve, qua đèo Mụ Giạ (Quảng Bình) sang Tây Trường Sơn (Lào). Từ đầu năm 1972, ở phía Đông Trường Sơn, bộ đội ta đặt ống từ Thạch Bàn, tỉnh Quảng Bình qua Quảng Trị - Thừa Thiên Huế - Quảng Nam - Kon Tum - Gia Lai - Đắc Lắc - Đắc Nông - đến Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. Hiện nay, hệ thống đường ống này chỉ còn dấu tích một số kho xăng dầu, riêng kho VK98 Lộc Quang còn bồn chứa.
Trên văn bia tại Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn có khắc ghi dòng chữ: “Năm tháng sẽ trôi qua, những đóng góp của bộ đội đường Hồ Chí Minh, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến  vào cuộc chi viện cho các chiến trường sẽ mãi mãi được ghi vào trang sử oanh liệt của dân tộc ta, của quân đội ta như một thiên anh hùng ca bất tử...”.
Tháng 5 năm 2000, đường Trường Sơn được phát lệnh khởi công. Con đường của thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa được bạt núi, san đèo nối dài đất nước, mở  hướng khai thác tiềm năng kinh tế - xã hội phía Tây của Tổ quốc. Con đường mòn Trường Sơn huyền thoại - đường Hồ Chí Minh oai hùng sẽ mãi mãi là niềm tự hào và kiêu hãnh. Ngày nay đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh trở thành một tuyến quốc lộ Bắc - Nam hiện đại; mở ra hướng khai thác tiềm năng kinh tế - xã hội phía Tây của Tổ quốc phục vụ cho sự phát triển kinh tế đất nước và củng cố quốc phòng - an ninh. Đường Trường Sơn ngày hôm nay đã, đang và sẽ viết tiếp nên những bản hùng ca mới, tạo thế và lực cho đất nước phát triển đi lên.