Bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Internet phát triển nhanh chóng đem lại nhiều tiện ích cho người sử dụng, trong đó có trẻ em. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, trẻ em còn phải đối mặt với nhiều nguy cơ, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện do “nghiện” Intrenet. Vấn đề bảo vệ trẻ em trên không gian mạng vì thế đang được đặt ra một cách nghiêm túc.

Chị Nguyễn Thị Ngân (phường Suối hoa, thành phố Bắc Ninh) có hai con trai 10 và 7 tuổi. Bước vào kỳ nghỉ hè, các cháu chủ yếu tự trông nhau và tự học trên Internet. Công việc bận rộn nên vợ chồng chị ít có thời gian kiểm tra các nội dung con truy cập. Ngày cuối tuần, cùng con xem ứng dụng Youtube, chị mới “tá hỏa” bởi nhiều video gắn mác dành cho trẻ em nhưng mang nội dung không có tính giáo dục, phản cảm. Chị Ngân cho biết: “Gần đây, thấy các cháu thỉnh thoảng có hành động, lời nói không phù hợp độ tuổi. Tìm hiểu, vợ chồng tôi mới biết các cháu thường xuyên xem những clip trên kênh Youtube có nhiều hình ảnh chửi bới, bạo lực. Từ đó, hai vợ chồng tôi quyết định phải quản lý chặt hơn thời gian cũng như nội dung sử dụng mạng của con.
Cùng chung nỗi lo lắng là anh Nguyễn Trung Hiếu (phường Kinh Bắc, thành phố Bắc Ninh). Con gái trong độ tuổi học cấp 2 sử dụng mạng xã hội và thường xuyên xem các clip tiếng Anh trên mạng để rèn khả năng nghe, nói tiếng Anh. Tuy nhiên, anh Hiếu rất lo lắng với bản tính tò mò, thích khám phá, con sẽ truy cập vào những nội dung không phù hợp, thậm chí bị các đối tượng xấu rủ rê, lôi kéo, hoặc bị bắt nạt trên mạng. “Các ứng dụng trên mạng hiện nay đều cài đặt thuật toán khiến bạn càng muốn xem một nội dung nào đó thì càng đẩy nội dung liên quan lên, khiến người xem không thể dứt ra khỏi điện thoại, máy tính. Nguy hại hơn, những nội dung xấu, độc liên tục xuất hiện, khiến nhận thức về cuộc sống của trẻ em bị méo mó. Đó là điều vợ chồng tôi rất lo lắng, nhất là khi mạng internet ngày càng không thể tách rời cuộc sống học tập hàng ngày của con”, anh Hiếu chia sẻ.
Số liệu khảo sát của Bộ LĐ-TB&XH, ước tính cả nước hiện có 89% trẻ em truy cập và sử dụng internet, 87% trong số đó sử dụng internet hàng ngày. Ngoài thời gian dành cho việc học, trung bình trẻ em sử dụng từ 5 - 7 tiếng/ngày vào mạng xã hội. Trong khi đó, theo khuyến cáo của các tổ chức y tế thì trẻ em chỉ nên truy cập mạng từ 2-3 tiếng/ngày.
Thực tế đã chứng minh, việc tiếp xúc với môi trường mạng quá nhiều sẽ dẫn tới những nguy cơ mất an toàn cho trẻ. Các thông tin độc hại, lừa đảo trở thành nguy cơ tiềm ẩn, cạm bẫy khó nhận biết luôn rình rập các em trong khi đa số trẻ chưa có đủ kỹ năng để tự bảo vệ mình khi tham gia hoạt động trên không gian mạng. Điều này đặt ra nhiều thách thức cho các gia đình, nhà trường và cơ quan quản lý Nhà nước trong Phòng chống thông tin độc hại, lừa đảo và bảo vệ an toàn trên môi trường mạng.

Phụ huynh cần dành thời gian trao đổi, hướng dẫn con các kiến thức, kỹ năng bảo vệ mình khi tham gia vào môi trường mạng.

Việt Nam sớm quan tâm và có các chính sách mạnh mẽ để bảo vệ trẻ em trước những nguy cơ ngày càng nhiều trên không gian mạng, trong đó phải kể tới Nghị định số 56/2017/NĐ-CP ngày 9-5-20217 quy định chi tiết một số điều của Luật Trẻ em; Quyết định số 830/QĐ-TTg ngày 1-6-2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng; Chỉ thị số 23/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 26-5-2020 về tăng cường các giải pháp bảo đảm thực hiện quyền trẻ em và bảo vệ trẻ em... Tuy nhiên, việc trẻ em Việt Nam sử dụng Internet sớm trong khi chưa được giáo dục, trang bị các nhận thức cơ bản về các mối nguy hại từ môi trường mạng có thể trở thành mục tiêu tấn công của những nội dung xấu, độc, thậm chí trở thành nạn nhân của các loại tội phạm và hậu quả để lại là khôn lường…
Bên cạnh sự vào cuộc của các ngành chức năng với những biện pháp hành chính, kỹ thuật thì có lẽ lá chắn an toàn nhất để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng xuất phát từ chính gia đình. Trong bối cảnh mạng internet ngày càng đóng vai trò quan trọng trong mọi mặt cuộc sống không chỉ với người lớn và cả trẻ em thì thay vì cấm đoán con sử dụng mạng, các bậc cha mẹ nên chọn giải pháp trở thành những người bạn tin cậy và lắng nghe. Từ đó chủ động nắm bắt được những nhu cầu sử dụng mạng của con, tạo lập quy định thống nhất về cách dùng mạng Internet, về thời gian, nội dung truy cập phù hợp.
Khi đã có một thỏa thuận thống nhất, bố mẹ có thể hướng dẫn cho con những kỹ năng, kiến thức cơ bản như: Không ấn vào đường link lạ, cung cấp thông tin đúng cách, không kết bạn, giao lưu với người lạ, cảnh báo những thủ đoạn phạm tội của đối tượng xấu trên mạng để trẻ hình thành khả năng nhận biết, phát hiện, phòng ngừa và tự bảo vệ trước những mối nguy hại... Cha mẹ cũng cần thảo luận với con về thời gian dành cho mạng internet trong một ngày để cân bằng các hoạt động khác, định hướng những nội dung lành mạnh, phù hợp với sở thích học tập giải trí của con; thường xuyên kiểm soát lịch sử tra cứu của con trên các nền tảng ứng dụng để kịp thời phát hiện, ngăn chặn con không tiếp cận với nội dung xấu…
Câu chuyện bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng chưa bao giờ hết “nóng”, đặc biệt trong bối cảnh kỳ nghỉ hè đã bắt đầu, trẻ không phải đến trường, thời gian tham gia không gian mạng có xu hướng tăng lên. Bảo vệ trẻ em trên không gian mạng cần triển khai đồng bộ các yếu tố, từ giải pháp của cơ quan quản lý nhà nước đến các đơn vị cung cấp nội dung. Ngoài ra, không thể thiếu yếu tố gia đình bởi các bậc phụ huynh là những người gần gũi nhất với con. Sự quan tâm sâu sát của cha mẹ, chủ động hướng dẫn những kỹ năng cần thiết sẽ là lá chắn vững chắc nhất bảo vệ trẻ em khỏi những nguy cơ mà thế giới mạng mang đến.