Chiến lược 2X chủ động phát hiện sớm bệnh nhân Lao

Khoa Lao phổi, Bệnh viện Phổi tỉnh thường xuyên thu dung, điều trị từ 55 đến 70 bệnh nhân Lao và Lao kháng thuốc. Bác sĩ Nguyễn Thị Minh Thuỷ, Trưởng khoa cho biết, bệnh nhân Lao đang có xu hướng trẻ hoá, nhiều người trong độ tuổi lao động, là trụ cột kinh tế của gia đình. Tỷ lệ bệnh nhân mắc Lao kháng thuốc chiếm khoảng 5% tổng số bệnh nhân điều trị tại khoa; thời gian điều trị lần đầu trung bình cho mỗi bệnh nhân mới là từ 25-30 ngày, đối với những bệnh nhân có yếu tố bất lợi thì thời gian nằm viện thường kéo dài từ 2-3 tháng. Theo bác sĩ Thuỷ, yếu tố quan trọng nhất để điều trị Lao hiệu quả là tuân thủ phác đồ điều trị, song do phải dùng đồng thời 4 loại kháng sinh kết hợp nên người bệnh thường mệt mỏi, trong khi vẫn chịu áp lực kinh tế gia đình nên một số người không đủ kiên nhẫn điều trị đến cùng, bỏ trị, đến khi quay lại bắt buộc phải điều trị từ đầu.
Bệnh nhân Hoàng Thị K., 32 tuổi ở huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn làm công nhân tại KCN Quế Võ nhập Bệnh viện Phổi tỉnh ngày 13-3 vừa qua sau khi được chẩn đoán mắc Lao cho biết “Sau những ngày mệt mỏi, nôn nhiều, không ăn được, tôi có đi khám và được thông báo nghi mắc Lao. Điều trị một tuần tại đây, tôi cảm thấy khoẻ lên, nhanh đói, ăn được. Bác sĩ có trao đổi thời gian điều trị dự kiến nên tôi hiểu để khỏi bệnh hoàn toàn tôi cần phải kiên trì với phác đồ”.
Tại Bệnh viện Phổi, tỉ lệ bệnh nhân Lao phổi chiếm khoảng 60%, Lao ngoài phổi và các bệnh phổi chiếm chưa đến 40%. Năm 2022, 750 trường hợp mắc Lao đã được báo cáo từ các Tổ chống Lao và Bệnh viện Phổi Bắc Ninh. Năm 2023, Chương trình phòng, chống bệnh Lao đã xây dựng kế hoạch hoạt động ngay từ đầu năm và được Sở Y tế phê duyệt. Trên cơ sở bám sát các mục tiêu Quốc gia, mục tiêu của tỉnh để xây dựng các hoạt động của chương trình. Chương trình vẫn duy trì mục tiêu triển khai công tác chống Lao tại 100% các huyện, thị xã, thành phố và các xã, phường, thị trấn.

Tuân thủ phác đồ điều trị là yếu tố quan trọng đạt hiệu quả chữa bệnh lao tốt nhất.

Năm qua, Bệnh viện Phổi tỉnh chủ động triển khai các hoạt động khám phát hiện chủ động, nhằm tăng cường phát hiện Lao và Lao tiềm ẩn tại cộng đồng. Tại huyện Lương Tài, đã triển khai khám phát hiện chủ động Lao tiềm ẩn cho hơn 3,8 nghìn người cao tuổi tại huyện Lương Tài, hiện 663 trường hợp Lao tiềm ẩn, 27 bệnh nhân Lao.
Đơn vị cũng triển khai hoạt động tăng cường chiến lược 2X phát hiện bệnh nhân Lao tại thị xã Thuận Thành và thị xã Quế Võ. Kết quả, tại thị xã Thuận Thành, đã khám sàng lọc cộng đồng cho gần 3,2 nghìn  người, phát hiện 575 người nghi mắc Lao tiềm ẩn,  phát  hiện  24  bệnh  nhân  Lao, thực hiện 908 mẫu Xpert nội và ngoại  trú  tại Trung  tâm y  tế, phát hiện 6 bệnh nhân Lao phổi. Còn tại thị xã Quế Võ, đã khám sàng lọc được 1,4 nghìn người, phát hiện và đưa vào điều  trị 149 bệnh nhân Lao tiềm ẩn, phát hiện 18 bệnh nhân Lao. Tại Trung tâm Y tế các huyện Lương Tài, Gia Bình, Yên Phong, Tiên Du và thành phố Từ Sơn, thực hiện tổng số hơn 1,5 nghìn xét nghiệm X-pert, phát hiện 36 bệnh nhân Lao phổi.
Mặc dù công tác phòng, chống Lao trên địa bàn tỉnh thời gian qua đạt được những kết quả tích cực, song theo bác sĩ CKII Nguyễn Thanh Hải, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi tỉnh, công tác tầm soát, phát hiện Lao, Lao tiềm ẩn, Lao sớm, Lao kháng thuốc để đưa người bệnh điều trị, ngăn chặn nguồn lây vẫn gặp không ít khó khăn. Trong đó, khó khăn đầu tiên phải nhắc đến là nhận thức của người dân còn nhiều hạn chế khi chưa hiểu biết đầy đủ về sự nguy hiểm của bệnh Lao trong cộng đồng. Trên thực tế, có không ít người dân khi bản thân hoặc người nhà có những biểu hiện nghi Lao vẫn tự ý mua thuốc điều trị như bệnh hô hấp thông thường, dẫn đến nguy cơ lây lan cho những người xung quanh. Một số khác khi đi khám, được phát hiện Lao rồi nhưng vì e ngại sự kỳ thị, xa lánh của cộng đồng nên trì hoãn điều trị. Bệnh Lao có thể điều trị khỏi, song đòi hỏi sự kiên trì do thời gian điều trị kéo dài, trong khi đó, thuốc Lao gây mệt mỏi, một số khác ảnh hưởng đến kinh tế gia đình, do đó một số bệnh nhân bỏ trị, không đạt hiệu quả điều trị và có thể dẫn đến tình trạng Lao kháng thuốc.
Trong khi đó, nhân lực triển khai các hoạt động khám sàng lọc Lao khó khăn. Từ năm 2020 đến nay, Bệnh viện Phổi tỉnh không tuyển mới được bác sĩ. Sau giai đoạn dịch COVID-19 bùng phát rộng, tình trạng khó khăn về vật tư, hoá chất, sinh phẩm trong ngành Y tế khá phổ biến…
Để góp phần hoàn thành mục tiêu Chiến lược Quốc gia phòng, chống bệnh Lao giai đoạn 2021-2025 và tầm nhìn đến năm 2035; giảm tỷ lệ tử vong do Lao xuống dưới 4 người/ 100.000 dân; giảm tối đa nguy cơ phát sinh tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn Lao, khống chế số người mắc bệnh Lao kháng thuốc với tỷ lệ dưới 5% trong số người bệnh Lao mới phát hiện; 92% số đã bệnh nhân Lao phát hiện và quản lý được điều trị khỏi... cần nhiều giải pháp đồng bộ từ công tác truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng, đào tạo, tập huấn cho đến chuyên môn, kỹ thuật.
Theo lãnh đạo Bệnh viện Phổi tỉnh, trong thời gian tới, đơn vị tăng cường khám sàng lọc, chủ động phát hiện bệnh nhân Lao theo chiến lược 2X, trước hết tập trung các đối tượng: Người cao tuổi, người có bệnh mãn tính về hô hấp, người có nguy cơ cao (người hút thuốc lá lâu năm); phối hợp tổ chức khám sàng lọc tại các trạm tạm giam, cai nghiện, trung tâm điều trị Methadone…
Chủ động triển khai khám, phát hiện bệnh nhân Lao tại cộng đồng và thực hiện luân phiên tại các địa phương trong tỉnh; lồng ghép hoạt động khám sàng lọc vào hoạt động phòng, chống bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng; tăng cường khám sàng lọc bệnh nhân Lao trong đối tượng công nhân, người lao động tại các khu công nghiệp. Bên cạnh đó, đẩy mạnh hoạt động y tế công - tư phối hợp trong sàng lọc bệnh nhân Lao từ các cơ sở y tế ngoài công lập…