Chòng chành nhịp võng ca dao...

Trên chặng dài xa quê của mình, có những hoàng hôn trở gió tôi dừng lại trước một vùng trời thênh thang, lòng dậy lên ước muốn được về lại hiên nhà đong đưa trên cánh võng.

Khi bóng nắng lùi dần phía ngọn đồi bạch đàn thân trắng bạc, gió bắt đầu tung tẩy giữa những phiến lá xoã dài tựa vạt tóc, thì cũng là lúc cái nóng hanh hao của ngày hè dịu đi, và hương trái chín ủ ấp từ mảnh vườn của mẹ theo gió loang xa mãi. Tôi thường ngồi trên cánh võng nhìn ra, trước mắt tôi là bóng hình một góc quê thân thuộc đã in sâu vào tâm tưởng. Rời đi và trở về giữa muôn tiếng vọng từ nguồn cội, để rồi thấm thía nhận ra, dẫu bàn chân có đứng ở phương nào thì ánh lửa nhớ thương trong tôi vẫn chưa bao giờ lụi tắt. Như cánh võng quê nhà lặng lẽ ru hoài miền ký ức chân phương.  
Có lẽ vào những ngày tháng cũ, đứa trẻ quê nào cũng lớn lên bên cánh võng dịu dàng của mẹ, của bà. Những cánh võng được mắc ở giữa nhà, ngoài mái hiên hay dưới tán cây an lành toả bóng mát. Người ở quê trước khi dựng nhà thường tính sẵn chỗ để mắc võng, bởi từ bao đời cánh võng đã lặng thầm góp mặt vào những đồ vật bình dị, bền bỉ tạo nên hồn cốt quê hương.

Thảnh thơi ngả lưng lên mặt võng, khẽ nhấn chân để nhịp võng đong đưa, đôi khi những làn gió trời ghé qua mát rượi, thật tự nhiên và dễ dàng ta được dìu vào giấc ngủ đằm sâu. Từng buổi trưa oi ả giữa miền quê nhỏ, cánh võng đã bồi nên giấc ngủ êm đềm cho những đứa trẻ nép mình vào lòng mẹ, trong không gian tĩnh mịch chỉ nghe lác đác dăm tiếng gà bâng quơ, tiếng nước chảy réo rắt vào chum đất sau nhà. Cũng từ đó mà những giấc mơ thơ trẻ được thành hình, bay bổng tựa áng mây điềm nhiên ngoài ô cửa, làm đôi môi nhỏ chúm chím một nụ cười, yên bình như đoá hoa chớm nở giữa mảnh trời yêu thương.  
Trên cánh võng nghiêng chao sớm tối, những người mẹ quê đã cất lên bao điệu ru con thắm thiết tựa dòng sông dài vỗ nhịp phù sa. Lời ru bên cánh võng, nhịp hát ru ngân nga quyện hoà cùng nhịp võng nhẹ nhàng kẽo kẹt, sánh đôi bền chặt bao đời thành một điệp khúc khôn nguôi, một mảnh hồn quê trong vắt giữa cuộc người dâu bể. Đó là khoảng trời riêng của mỗi đứa trẻ gối đầu lên những vần ca dao mà say ngủ, để rồi tất cả đã âm thầm bồi lắng nên bao vẻ đẹp của tâm hồn - vẻ đẹp không gì có thể thay thế. Và sẽ đến một ngày từng đứa trẻ ấy lớn lên, mang theo những cánh cò cánh vạc, khúc ru hời bên nhịp võng của mẹ mà toả đi muôn hướng, sau lưng là bóng hình cố xứ có những người luôn canh cánh đợi mong.
Chiều nay, nghe ngọn gió hè phe phẩy ngoài thềm, tôi nhớ cánh võng quê đòng đưa bên bậu cửa, nhớ giọng mẹ bùi ngùi cất lên câu hát ru thơ ấu: “Một mai ai chớ bỏ ai. Chỉ thêu nên gấm, sắt mài nên kim”. Hồi đó còn nhỏ, tôi chỉ nghe mà chưa tỏ nỗi niềm của khúc ca dao, nhưng từng âm điệu, lời hát của mẹ đã dần ngấm vào tôi tựa những con sóng cứ dìu dặt vỗ bờ, tự lúc nào hoá thành một mạch nguồn dịu đằm chảy trong sâu thẳm. Mạch nguồn ấy liu riu khơi lại trong tôi những năm tháng đã qua, khiến tôi luôn thầm biết ơn từng đồ vật thuộc về góc quê dân dã, đậm vương dáng hình của mẹ. Là cánh võng bện dày dấu thời gian, là chiếc đòn gánh oằn hai đầu sương gió, là ngọn đèn dầu toả quầng sáng phiêu dao, cái cối đá sau hè, vành chum hằn rêu phủ… Tôi tự hỏi quãng đời thơ ấu của mình sẽ thế nào nếu thiếu đi chúng, ở những góc nhỏ khiêm nhường dưới mái nhà bời bời nắng mưa?
Ngoại và mẹ tôi, những người phụ nữ trọn một đời gắn mình với quê, đã quen ngủ trên cánh võng chòng chành thân thuộc, nên đi đâu xa lòng lại râm ran nhớ. Dẫu mẹ và ngoại có được ngả lưng trên những tấm nệm thật êm, thì chỉ qua hôm sau đã thấy dường như thiếu vắng. Đời tôi, rồi đến đời cháu tôi lần lượt có những giấc ngủ tròn căng theo nhịp võng của mẹ. Tôi theo những viễn ước xuôi từ quê xứ ra thị thành, đi xa hơn cả bao mộng mơ ngày nhỏ, để rồi nhận ra quê nhà là cánh võng mênh mông, đời người có lên thác xuống ghềnh rốt cùng cũng chỉ cần một điểm tựa để quay về. Và chẳng cần gì lớn lao hơn niềm hạnh phúc được ngồi trên cánh võng của mẹ, thơ thới nhìn vạt khói chiều lâng lâng vắt ngang chái bếp, lặng nghe con sóng lòng man mác nông sâu…