Đền thờ và lăng Cảnh Trung Hầu Nguyễn Đình Diễn

Nguyễn Đình Diễn người làng Đình Cả, xã Nội Duệ (Tiên Du) là một võ quan cao cấp của triều Lê, có nhiều công lao trong việc bảo vệ vương triều và quốc gia nên được phong tước hầu-Bình Nhung tướng quân. Thời gian làm quan và nghỉ hưu tại quê nhà, ông ban ruộng, giúp dân sửa sang đền chùa, duy trì và mở mang tập tục, hội lệ.

Năm 1884 (Giáp Tý) Nguyễn Đình Diễn mất, được táng tại núi Lim (núi Hồng Vân) và gia tộc cũng dựng từ đường để thờ ông. Ông được phong là Duệ Vương, thờ làm hậu thần ở tổng Nội Duệ và làng Đình Cả.

Lăng mộ Nguyễn Đình Diễn đặt trên núi Hồng Vân.

Đền thờ Cảnh Trung Hầu Nguyễn Đình Diễn là di tích được nhà nước xếp hạng di tích Lịch sử - Văn hóa Quốc gia năm 1994. Công trình thờ tự này nằm ở xóm Giữa, thôn Đình Cả, là ngôi nhà gỗ lim 5 gian, mái lợp ngói, tường xây gạch kiểu thức kẻ bẩy, mở 3 cửa giữa, hai bên xây cánh phong. Trong đền thờ còn bảo lưu được các hiện vật có giá trị lịch sử, khoa học, nghệ thuật. Việc thờ tự tập trung ở gian giữa, phía trên treo bức đại tự sơn son thiếp vàng, với 4 chữ vàng nổi bật “Nguyên Đại Vương Từ” niên hiệu Duy Nhân Nhâm Tý (1912). Dưới bức đại tự là ban thờ tôn nghiêm, trên ban đặt ngai thờ sơn son thiếp vàng trạm nổi hình rồng, trong đặt đài nến gỗ. Trước ngai là án thờ, đặt các đồ thờ: Bình hương, ống hoa, ống vàng, chạm khắc nổi, nhiều đồ án phong phú.
Theo những người trong dòng họ và nhân dân cho biết: Đền thờ Cảnh Trung Hầu Nguyễn Đình Diễn là sản phẩm kiến trúc thời Nguyễn. Nhà xưa gồm có tiền tế và nhà thờ, nhưng nhà tiền tế đã bị hỏng và tháo dỡ từ lâu, nay chỉ còn lại tòa nhà thờ. Hằng năm, vào ngày 14 tháng 7, là ngày giỗ cụ Nguyễn Đình Diễn, con cháu trong dòng họ cùng tập trung tề tựu đông đủ tại đền thờ để ôn lại truyền thống vẻ vang của gia tộc. Ngoài ra, vào ngày 13 tháng Giêng (hội làng), nhân dân Đình Cả còn sửa lễ vật (xôi, gà, rượu) vào đền thờ làm lễ, rồi sau tổ chức rước từ đền thờ về đình làng nơi cụ được thờ làm hậu thần để tế lễ mở hội, xong hội mới rước bình hương về an vị tại nhà thờ.
Ngoài đền thờ tại thôn Đình Cả, xã Nội Duệ , lăng mộ Nguyễn Đình Diễn còn gọi là lăng Hồng Vân, được xây dựng năm 1769, thời vua Lê Hiển Tông trên đồi Lim thuộc thị trấn Lim. Lăng có hai khu vực trong và ngoài: Sinh từ, phần mộ, được xây dựng đăng đối theo một trục có 2 dãy tượng (võ sĩ, nghê, ngựa, chó). Trên trục chính có bàn đá, ngai đá. Phần mộ phía sau là khu đất được đắp cao, xây gạch. Nhà bia 2 bên có kết cấu kiểu nhà tháp với 2 tầng mái, 4 phía để trống.
Theo văn bia “Hồng Vân từ ký” dựng ở lăng Nguyễn Đình Diễn đặt trên núi Hồng Vân vào năm Cảnh Hưng thứ 30 (1769) cho biết: Ông là người nhân từ, giàu lòng quảng ái và sùng Phật, ông cúng 100 quan và 3 mẫu đất cho chùa Hồng Ân để dùng vào việc làm phúc và sửa chữa chùa. Chính vì vậy, ông đã được toàn bản tổng suy bảo làm hậu Phật và tạc tượng thờ ở chùa Hồng Ân. Cũng theo văn bia, các làng trong tổng Nội Duệ thờ Nguyễn Đình Diễn là Đình Cả, Nội Duệ, Duệ Đông, Duệ Khánh, Lũng Sơn, Lũng Giang.
Nhân dân Đình Cả nói riêng và nhân dân tổng Nội Duệ nói chung được ban sắc tôn thờ tướng công Nguyễn Đình Diễn làm hậu thần. Hằng năm, nhân dân Đình Cả tổ chức lễ hội tưởng niệm thần hoàng làng và các vị hậu thần vào ngày 13 tháng Giêng. Lễ hội được tổ chức trang nghiêm kéo dài từ ngày 10 đến hết ngày 16 tháng Giêng. Trong ngày hội, nhiều trò vui được tổ chức, nhất là hát Quan họ giữa các Quan họ bạn với nhau. Riêng ở Đình Cả, có tục cướp chiếu và tế trâu thui trong dịp lễ hội khá độc đáo. Ngày nay, các lệ tục trên không còn nhưng lễ hội vẫn được duy trì, thể hiện lòng ngưỡng vọng và sùng kính của toàn dân Đình Cả và tổng Nội Duệ với các vị Thượng đẳng thần và đối với Tướng công Nguyễn Đình Diễn.