Địa chỉ đỏ tại thành phố Quy Nhơn

Tháng 5 năm 2024, tôi cùng người nhà có dịp đến du lịch hai tỉnh Bình Định, Phú Yên. Chúng tôi đã đến nhiều danh lam, thắng cảnh, những điểm du lịch hấp dẫn ở hai tỉnh miền Trung này. Đặc biệt đúng ngày 19 tháng 5, chúng tôi đã đến thăm tượng đài Nguyễn Sinh Sắc, Nguyễn Tất Thành ở Quảng trường trung tâm thành phố Quy Nhơn.

Tượng đài Nguyễn Sinh Sắc và Nguyễn Tất Thành trên quảng trường trung tâm thành phố Quy Nhơn, Bình Định.

Theo tư liệu lịch sử, giai đoạn  từ năm 1909 đến đầu năm 1910, cụ Nguyễn Sinh Sắc, thân phụ của Bác Hồ được triều đình Huế cử làm tri huyện Bình Khê (nay là huyện Tây Sơn) tỉnh Bình Định. Khi vào nhậm chức ở Bình Khê cụ đã đem theo hai cậu con trai Tất Đạt và Tất Thành vào để dạy dỗ, chăm sóc. Tất Đạt ở lại cùng Cụ ở Bình Khê, Tất Thành được Cụ  gửi nhờ người bạn là thầy giáo Phạm Ngọc Thọ ở Quy Nhơn để tiếp tục đi học. Ở Quy Nhơn, Nguyễn Tất Thành tranh thủ học thêm tiếng Pháp. Cụ Nguyễn Sinh Sắc là một nhà nho đức độ, giàu lòng yêu nước thương dân, một vị quan quan liêm chính bênh vực người lao động nghèo khổ, trừng trị bọn giàu có gian ác trong huyện cho nên Cụ được người dân ca ngợi, ủng hộ. Nhưng bọn quan chức, địa chủ trong huyện đã làm đơn kiện Cụ với triều đình về tội “lạm quyền”. Đến tháng 1 năm 1910, Cụ bị triều đình triệu về kinh và bị bãi chức. Căm giận sự bất công, thối nát của chế độ thực dân, phong kiến Cụ từ quan và vào Đồng Tháp, Nam bộ làm nghề bốc thuốc cứu người. Trước khi đưa con trai cả về Huế, Cụ có cuộc gặp gỡ chia tay với Nguyễn Tất Thành. Cụ xúc động dặn con: “Nước mất thì con  đi tìm nước, đừng theo cha”. Đây là lần cuối cùng cuộc chia tay không bao giờ có lần gặp lại giữa Người cha vĩ đại với Bác Hồ. Dẫu chỉ một khoảng thời gian ngắn cùng cha và anh ở Bình Định, nhưng đây là chặng đầu tiên hành trình tìm đường cứu nước của Người. Trên đất Bình Định, Nguyễn Tất Thành hiểu hơn về truyền thống của những người anh hùng áo vải, Tây Sơn, về khí phách của truyền thống võ Bình Định. Đây cũng là một dịp rèn đúc ý chí, quyết tâm và lòng yêu nước của chàng trai hai mươi tuổi, Nguyễn Tất Thành. Đến tháng 8 năm 1910, Bác vào Bình Thuận và dạy học ở trường Dục Thanh.
Năm 2015, Ban Bí thư Trung ương Đảng và Chính phủ đã  đồng ý với ý nguyện của Đảng bộ và nhân dân Bình Định cho phép xây dựng tượng đài kỉ niệm khoảng thời gian Cụ Nguyễn Sinh Sắc và con trai Nguyễn Tất Thành sống trên đất Bình Định. Năm 2017, tượng đài được khánh thành nhân sinh nhật Bác. Tượng đài Nguyễn Sinh Sắc và Nguyễn Tất Thành được đặt tại công viên trung tâm thành phố Quy Nhơn, với không gian 3125 mét vuông trong tổng thể diện tích của quảng trường 11.000 mét vuông. Tượng đài cao 10,8 mét, bằng chất liệu đồng đặt trên bệ tượng cao 4,2 mét. Về bố cục của tượng Cụ Nguyễn Sinh Sắc và con trai Nguyễn Tất Thành: Cụ Sắc đứng ở phía Bắc còn Nguyễn Tất Thành đứng ở phía nam. Cụ Sắc mặc áo the, khăn xếp, chân đi guốc mộc, tay chỉ về phía trước còn Nguyễn Tất Thành đi giày, áo sơ mi, quần âu. Cả hai đều ngẩng cao đầu, tư thế hiên ngang và nhìn ra phía biển Đông.
Phía sau tượng đài là một phù điêu hình cánh cung dài 76 mét, được khắc hoạ hình ảnh quê hương Nam Đàn với mái tranh nghèo, dòng sông Lam, Huế nơi Bác học tập,với hình ảnh trường Quốc học, cầu Trường Tiền, sông Hương, huyện Bình Khê  nơi Cụ Sắc làm quan, trường Dục Thanh, nơi Bác dạy học và Bến Nhà Rồng, Sài Gòn với con tàu Latutxơ Trêvin, con tàu đưa Bác ra đi trên hành trình vạn dặm đến trời Âu tìm đường cứu nước.
Tượng đài Nguyễn Sinh Sắc, Nguyễn Tất Thành ở Bình Định cùng với tượng đài Bác trên Bến Nhà Rồng và tượng Bác ở trường Dục Thanh, Bình Thuận là ba tượng đài ghi dấu thời tuổi trẻ của Bác Hồ.