Phát huy quyền tham gia của trẻ em

Một buổi truyền thông về quyền trẻ em tại trường THCS Tiền An, thành phố Bắc Ninh.

Nhận thức tầm quan trọng của việc thực hiện quyền tham gia của trẻ em, với sự quan tâm chỉ đạo của tỉnh, sự phối hợp chặt chẽ của các cấp, ngành, đơn vị liên quan, hàng năm, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đều triển khai các kế hoạch đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức việc thực hiện quyền tham gia của trẻ em; chủ động phối hợp với đơn vị liên quan tổ chức hoạt động truyền thông trực tiếp tại cộng đồng, trong trường học nhằm cung cấp kiến thức, kỹ năng thực hiện quyền tham gia của trẻ em cho các cấp chính quyền, tổ chức, cá nhân.
Nhiều mô hình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề về trẻ em trên địa bàn tỉnh được xây dựng, ngày càng phát huy hiệu quả. Trong đó nổi bật là  diễn đàn trẻ em được tổ chức thường niên ở các cấp với những chủ đề khác nhau, bám sát tình hình thực tiễn, những vấn đề mà trẻ em và cộng đồng xã hội quan tâm thu hút sự tham gia của hàng chục nghìn trẻ em. Qua ghi nhận tại các chương trình diễn đàn trẻ em cho thấy đại biểu đại diện cho trẻ em toàn tỉnh đã phát huy tốt quyền tham gia, mạnh dạn bày tỏ ý kiến, tâm tư, nguyện vọng, thắc mắc xoay quanh các vấn đề đang gặp phải trong đời sống, học tập, vui chơi giải trí...; phát huy vai trò cầu nối giúp lãnh đạo các cấp, các ngành nắm bắt tình hình, nguyện vọng và nhu cầu của trẻ em về những vấn đề liên quan đến sự phát triển, hoàn thiện quá trình đầu tư, xây dựng luật pháp, chủ trương, chính sách, quyết định về trẻ em. Cũng từ đây, trẻ em ngày càng ý thức hơn về quyền của mình cũng như tham gia, khởi xướng nhiều hoạt động phù hợp với lứa tuổi, thúc đẩy sự tự tin, trưởng thành, biết chia sẻ, có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, nhà trường và xã hội…
Tuy nhiên, một thực tế là mặc dù nhận thức của cha mẹ về quyền trẻ em đã được nâng lên, song so với các nhóm quyền khác, việc phát huy quyền tham gia của trẻ em ở trong các gia đình hiện vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Nhiều phụ huynh vẫn còn áp đặt cách nghĩ, cách học, cách làm, chưa dành thời gian lắng nghe tâm tư, giải đáp những vấn đề mà con trẻ đặt ra trong cuộc sống. Việc trẻ em được tiếp cận thông tin, bày tỏ ý kiến hoặc tham gia vào quá trình ra quyết định về những vấn đề liên quan đến bản thân nhiều lúc bị xem nhẹ. Từ chỗ ít hoặc không lắng nghe con trẻ, dần dần cha mẹ sẽ không hiểu con, không biết con nghĩ gì, muốn gì và làm gì, dẫn đến ít và khó chia sẻ với con. Đó là một phần nguyên nhân dẫn đến các suy nghĩ, cảm xúc, hành vi tiêu cực ở trẻ.
Theo bà Phạm Thị Hồng Quyên, Trưởng Phòng Trẻ em và Bình đẳng giới (Sở LĐ-TB&XH), gia đình và môi trường xung quanh tác động lớn đến sự phát triển và hình thành nhân cách của trẻ. Chính vì vậy, việc trẻ em được nói lên ý kiến của mình, được lắng nghe và tôn trọng trong gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em. Bà Quyên phân tích: “Sai lầm thường thấy của các phụ huynh là gạt bỏ hoặc không coi trọng ý kiến của trẻ em vì cho rằng trẻ còn nhỏ thì không biết gì. Tuy nhiên việc lắng nghe, phản hồi ý kiến của trẻ em về những vấn đề liên quan rất cần thiết với sự phát triển của trẻ. Khi một đứa trẻ có những kỹ năng để trình bày ý kiến, suy nghĩ của mình, tham gia đóng góp, quyết định vào các hoạt động liên quan, được tiếp cận thông tin phù hợp lứa tuổi sẽ dễ dàng có vốn kiến thức sâu rộng hơn về cuộc sống, cảm thấy được tôn trọng, được hỗ trợ… Đó là cơ sở giúp trẻ điều chỉnh hành vi, tự tin vào bản thân, bộc lộ khẳng định mình, phát huy tính sáng tạo trong quá trình trưởng thành”.
Quyền tham gia mang tới những lợi ích không thể phủ nhận cho trẻ em. Để đẩy mạnh quyền tham gia của trẻ trong gia đình thì giữa cha mẹ, người lớn tuổi và con cháu cần thường xuyên có sự trao đổi, chia sẻ thông tin trên cơ sở yêu thương, tôn trọng.  Mỗi phụ huynh hãy nhận thức đúng đắn để luôn nhắc nhở mình phải lắng nghe con, hiểu và tôn trọng con cũng như xây dựng lòng tin cho trẻ em, cho dù nhận thức của con còn non nớt. Thay vì tìm mọi cách để sắp xếp cuộc sống của con theo hướng mình mong muốn, gạt bỏ những ý kiến của con trẻ thì hãy trao cho trẻ cơ hội được tiếp cận thông tin, hỗ trợ bày tỏ ý kiến, được lắng nghe, tôn trọng, tham gia các nhóm và bàn bạc, quyết định các vấn đề liên quan… Đó là cách tốt nhất để trẻ em thể hiện và hiểu được cảm nghĩ, nhu cầu của chính mình, từ đó học được cách cân nhắc đến cảm nghĩ, nhu cầu của người khác, phát triển cảm xúc, sự tự tin và một nhân cách, trí tuệ toàn diện trong tương lai.