Sự tinh diệu trong bức tranh hứng dừa

XEM TRANH HỨNG DỪA
Người ấy, cảnh ấy... chắc mùa xuân
Dừa một đôi, váy một vạt
Dừa căng tròn, váy nâng ngược...
Ánh mắt kia, nụ cười kia...
Và kiểu dạng chân thách thức
- Thả đi nào! Em chấp...
Nhưng chàng trai với hai quả dừa
Chợt nhận ra váy kia quá mỏng
Da mịn thế! Mà dừa thì quá nặng...
Kẻ muốn hứng, người chưa cho hứng
Dưới và trên khấp khởi mừng lo...
Vượt thế kỷ, bỏ trôi thiên niên kỷ
Họ vẫn nhìn nhau...
Trong giấy mực làng Hồ!
                            Vương Trọng
(Tuyển thơ Việt Nam 1975- 2000)

Ba câu thơ đầu tiên chính là những nhận xét ban đầu của nhà thơ về bức tranh Hứng Dừa. Một nhận xét tưởng như đơn giản, dễ nhận thấy nhưng lại chứa đầy ẩn ý. Vương Trọng nhắc bạn đọc lưu ý vào ba điểm nhấn là: khung cảnh mùa xuân, một đôi dừa to căng tròn và một vạt váy con gái nâng ngược sẵn sàng để hứng... Đặc biệt là cặp đối: Dừa và Váy được nhắc lại đến hai lần, đã trở thành điểm nhấn của bức tranh thơ này:
Dừa một đôi, Váy một vạt
Dừa căng tròn, váy nâng ngược...
Ba câu thơ tiếp theo là nói về cô gái rất tươi trẻ, tràn đầy sinh lực, vô cùng tự tin, sẵn sàng trong tư thế chuẩn bị để Hứng Dừa:

Ánh mắt kia, nụ cười kia
Và kiểu dạng chân đầy thách thức

- thả đi nào, em chấp!!!
Đến đây thì mọi chuyện chuẩn bị để Hứng Dừa hầu như đã xong. Người trên cây chỉ cần buông tay và hai quả dừa to nặng sẽ rơi và vạt váy người con gái. Nếu thế thì chúng ta sẽ có một bức tranh Hứng Dừa khác. Một bức tranh ca ngợi vẻ đẹp của người lao động, vẫn rất đáng quý,  nhưng không còn gì là tinh diệu nữa. Sự tinh tế thần kỳ của bức tranh Hứng Dừa đã được nhà thơ phát hiện vô cùng chuẩn xác và tài hoa:
Nhưng chàng trai với hai quả dừa
Chợt nhận ra váy kia quá mỏng
Da mịn thế, dừa thì quá nặng...
Hóa ra cái thần linh diệu của bức tranh này lại nằm ở trong khoảnh khắc do dự của người con trai. Anh không nỡ thả hai quả dừa to nặng, từ trên cây cao, vào vạt váy mỏng manh của người con gái. Thương cho chiếc váy có thể bị rách. Thương cho da thịt mịn màng kia có thể bị tổn thương. Phút do dự ấy ẩn chứa bao nhiêu là tình thương, lòng trân trọng, nâng niu và giữ gìn cái đẹp... của người con trai. Đó chính là sự Tinh Diệu và thần kỳ của bức tranh Hứng Dừa. Nó đã tạo nên một khoảnh khắc tâm lý, khoảnh khắc thời gian, không gian rất đặc biệt, rất tinh tế và đầy chất nhân văn:

Kẻ muốn hứng, người chưa cho hứng
Dưới và trên khấp khởi mừng lo...

Chính cái duyên ngầm, vừa tinh tế vừa dí dỏm: Kẻ muốn hứng, người chưa cho hứng... với hai trạng thái tâm lý kẻ mừng người lo đã tạo nên sức sống và vẻ đẹp bền lâu của bức tranh Hứng Dừa:
Vượt thế kỷ, bỏ trôi thiên niên kỷ...

Họ vẫn nhìn nhau
Trong giấy mực làng Hồ!!!

Xin cảm ơn đại tá nhà thơ Vương Trọng, người con của xứ Nghệ tài hoa đã phát hiện và tái tạo lại vẻ đẹp của tranh Hứng Dừa bằng một thi phẩm đặc sắc. Một bức tranh thơ giản dị, mơn mởn tươi xanh và tràn đầy sức sống. Một cặp đôi Họa và Thơ kề vai bên nhau, tràn đầy nhân văn, nồng ấm tình người, bỏ trôi nhiều thế kỷ...

Kim Đôi Xuân 2025