Bia thần tích khu phố Vũ Dương

Bia thần tích (bia Ngọc phả) tại đình Vũ Dương được dựng khắc vào năm Thành Thái 2 (1890), lưu trong bia Hùng Duệ Vương triều nhất vị đại vương phả lục. Bia có kích thước: 45 x 76 cm, 1 mặt, 21 dòng, khoảng 1.500 chữ, do Đông các Đại học sĩ Nguyễn Bính soạn, Quản giám bách thần Nguyễn Hiền sao lại. Bia khắc lại Ngọc phả của vị thần tên là Mãnh Bát Lang đại vương thời Hùng Vương thứ 18. Tóm tắt nội dung như sau: Xưa ở làng Lưu Xá (nay là xã Canh Tân, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình), huyện Thượng Hồng Hiền, phủ Nghĩa Hưng, đạo Sơn Nam có vợ chồng họ Trương - Phùng làm ngư dân, gia cảnh nghèo khó, nhưng rất cố gắng làm việc thiện. Một hôm hai vợ chồng đánh cá ở nhánh sông làng Hạ Mỗ (thuộc tổng Thượng Mỗ, huyện Đan Phượng, tỉnh Sơn Tây (nay là Hà Nội) bắt được 30 hốt vàng, ngày ngày sinh nhai dần trở thành giàu có. Nhưng tuổi ngoài tứ tuần mà chưa có con, vì thế mà sầu muộn không vui, thường than thở rằng: Núi vàng biển gạo nhẹ như cỏ may/ Tử hiếu tôn hiền quý hơn vàng ngọc. Sau đó, ông bà liền phân tán của cải phát chẩn cứu người cùng khổ, không danh sơn thắng địa đền động nào nổi tiếng mà không trùng tu, cầu đảo. Một hôm, nghe nói ở đạo Sơn Tây có linh từ trên núi Sài Sơn rất linh ứng, ông bà liền đến đó cầu tự, được quan thủy thần báo mộng cho biết: “Người nhà quê đức dày, trời đã biết cho, tất sẽ cho con trai là thủy quan ra đời làm tướng người, sớm muộn đã định, chớ nên ưu phiền. Ngày mai hãy đến làng Vũ Diên, huyện Quế Dương, phủ Từ Sơn, đạo Kinh Bắc đợi hầu”. Sau đó, hai vợ chồng bái tạ ra về. Khi thuyền vừa ra đến giữa dòng bỗng nhiên trời đất tối sầm, một trận gió lớn nổi lên, ông quay về đến đầu làng Vũ Diên, ngẩng nhìn lên trời thấy 1 đám mây đẹp hướng về phía bà Phùng bay xuống. Vợ chồng ông bèn chạy vào trong miếu ẩn trú và cầu khấn, sau đó bà mang thai. Ngày 7 tháng 2 năm Quý Mùi sinh hạ người con trai đặt tên là Mãnh Lang. Ngay từ nhỏ đã nổi tiếng thông minh ham học, giỏi binh thư, tài võ nghệ. Bấy giờ, vào thời vua Hùng Duệ Vương, có giặc phương Bắc sang xâm chiếm nước ta, ông đã theo Duệ Vương dẹp giặc, được vua ban chức Chỉ huy sứ. Sau khi ông hóa lại hiển ứng âm phù các triều vua bảo vệ đất nước, che chở cho dân. Trải các đời đế vương được ban tặng sắc phong và chuẩn cho nhân dân nơi đây hương hỏa phụng thờ. Tấm bia được đặt trang trọng trong Hậu cung đình và được nhân dân trông coi bảo vệ cẩn thận.
Đình Vũ Dương vốn được khởi dựng vào thế kỷ XVII. Thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 - 1954), đình bị phá hủy hoàn toàn. Năm 2004 nhân dân địa phương hưng công xây dựng lại đình, năm 2017 lại tiếp tục tu sửa. Hiện đình nằm ở vị trí trung tâm của khu phố, mặt quay hướng Tây Nam, bốn phía là đường đi và khu dân cư sinh sống. Đình có bố cục mặt bằng hình chữ Đinh gồm 5 gian 2 chái Tiền tế và 3 gian Hậu cung.
Tòa Tiền tế 4 mái đao cong xây dựng bằng chất liệu hiện đại, nhưng được kiến trúc theo lối truyền thống, trên bờ nóc gắn hình rồng chầu mặt trời, hai đầu có kìm mái đầu rồng và 4 con xô phía dưới bờ guột, 4 góc đao được tạo bởi những họa tiết mây lá, rồng phượng kết hợp với dãy hoa chanh. Hậu cung có kết cấu kiến trúc theo lối bình đầu 2 mái, bộ khung gỗ kết cấu kiến trúc kẻ trường xà nách câu đầu giá chiêng.
Ngoài tấm bia thần tích, đình Vũ Dương còn lưu giữ bia “Hậu phật bi ký” và một số đồ thờ tự thời Nguyễn như voi đá (1 đôi), kiệu long đình, bát hương sứ, đôi nến đồng… Những di vật này là bộ phận quan trọng tạo nên giá trị của di tích, là tư liệu quan trọng để nghiên cứu lịch sử, văn hóa của quê hương đất nước.
Đình Vũ Dương có các ngày sự lệ: Ngày 7-2 âm lịch (ngày sinh của thánh), ngày 28-11 âm lịch (ngày hóa của thánh). Hàng năm, làng tổ chức lễ hội vào ngày mùng 7-2 âm lịch tại đình. Vào ngày hội, bản thôn giao cho đội tế sửa lễ gồm: thủ lợn, xôi gà, hương đăng, tiền vàng, hoa quả, trầu rượu… dâng hương cúng thánh tại đình. Sau phần lễ rất trang nghiêm là phần hội với rất nhiều tục trò dân gian như: Hát quan họ, đấu vật, chọi gà, cờ tướng, bịt mắt đập niêu… thu hút đông đảo nhân dân và khách thập phương tham gia.
Đình Vũ Dương là nơi lưu giữ nhiều sự kiện lịch sử của các thế hệ người dân nơi đây trong suốt quá trình phát triển. Tấm bia thần tích (bia Ngọc phả) cùng lễ hội truyền thống và các hoạt động tâm linh tín ngưỡng diễn ra tại đình Vũ Dương góp phần bảo tồn phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, xây dựng tình đoàn kết cộng đồng dân cư. Với những giá trị to lớn đó, Đình Vũ Dương đã được UBND tỉnh xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa - Quyết định số 1373/QĐ-UBND ngày 25-10-2006.