Đặc sản nếp nhung Tam Sơn

Hơn 20 năm qua, người dân ở phường Tam Sơn, thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh luôn gắn bó với giống nếp nhung với diện tích hơn 500ha/vụ. Nhờ trồng giống lúa nếp nhung đặc sản, một năm nông dân nơi đây có doanh thu đạt trên 50 tỷ đồng/năm.

Nếp nhung Tam Sơn.

Năm 2021 sản phẩm nếp nhung Tam Sơn được lựa chọn tham gia chương trình Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tỉnh Bắc Ninh. Đây là thuận lợi rất lớn giúp nông dân Tam Sơn quảng bá, tiêu thụ nông sản đặc sản của địa phương. Trước đó, trong năm 2020, nếp nhung Tam Sơn đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu, qua đó góp phần bảo vệ, nâng cao uy tín, thương hiệu sản phẩm.

Với mô hình sản xuất chuyên canh theo hướng tập trung, ông Ngô Sỹ Dũng Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Tam Sơn cho biết, việc chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh cho hơn 200ha lúa nếp nhung của HTX rất thuận lợi, đặc biệt khi trồng ở cánh đồng mẫu lớn. Tham gia chương trình OCOP tỉnh Bắc Ninh năm 2021, ông mong muốn sản phẩm nếp nhung Tam Sơn sẽ có những bước phát triển mới, tạo chỗ đứng trên thị trường tiêu thụ trong nước cũng như tiến xa hơn là xuất khẩu, qua đó, nâng cao thu nhập cho người dân, tạo thương hiệu sản phẩm nông sản của tỉnh Bắc Ninh.

Giống nếp nhung bén rễ ở Tam Sơn từ hơn 20 năm trước. Ban đầu, người dân chỉ trồng với diện tích nhỏ, chủ yếu để đồ xôi hoặc làm bánh chưng phục vụ gia đình trong những ngày lễ, Tết. Trong quá trình sản xuất giống lúa thích hợp với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu của Tam Sơn, nếp nhung đã trở thành cây trồng chủ lực của địa phương. Giống lúa này có nhiều ưu điểm như chống đổ tốt, số hạt/bông cao, hạt mẩy, thơm dẻo nên có tới có 80% số hộ trên địa bàn phường gieo cấy nếp nhung với diện tích hơn 500ha.

Trong vụ mùa này, bà Nguyễn Thị Thanh Hoa ở khu phố Tam Sơn trồng 2,5 mẫu lúa nếp. Do thời tiết thuận lợi, năng suất đạt 170-180/kg/sào, sau khi trừ chi phí gia đình bà thu về khoảng 30 triệu đồng. Theo bà Hoa, để làm ra sản phẩm nếp nhung Tam Sơn thơm ngon, ngay từ khâu gieo trồng bà đã tỉ mỉ chọn giống lúa. Giống lúa được chọn riêng ở một thửa ruộng, chọn bông lúa dài, có hạt mẩy đều, gọn bông. Lúa phơi trong 3 ngày, mỗi ngày 2 tiếng và không phơi liên tục, để bảo đảm năng suất, chất lượng gạo.

Chị Ngô Thị Phong, cán bộ khuyến nông phường Tam Sơn cho biết: Nếp nhung là đặc sản ở địa phương có đặc điểm hạt tròn, gạo trắng, thơm, khi nấu ăn rất dẻo. Giống lúa này thâm canh tốt, năng suất cao (bình quân đạt 1,8 tạ/sào), thích hợp cấy ở chân ruộng vàn. Năm 2021, sản lượng 2 vụ lúa nếp nhung của phường đạt 5.250 tấn (tăng 19,6% tổng sản lượng so với năm 2020). Với giá thóc nếp nhung là 10.000 – 12.000 đồng/kg, doanh thu ước đạt trên 50 tỷ đồng/năm.

Mặc dù đem lại doanh thu, hiệu quả cao, nhưng nếp nhung ở Tam Sơn mới chỉ được người dân trồng và thu hoạch, rồi bán cho thương lái xay xát, đưa ra thị trường. Nhận thấy giá trị của lúa nếp nhung Tam Sơn mang lại, gia đình bà Nguyễn Thị Hồng, ở quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội đã đầu tư hai cơ sở xay xát với công nghệ hiện đại ngay tại khu phố Tam Sơn, phường Tam Sơn, thành phố Từ Sơn để thuận lợi cho việc cung cấp gạo ra thị trường.

Theo bà Hồng, gạo nếp nhung Tam Sơn có đặc điểm dẻo, thơm. Khi nấu tỏa mùi hương từ khi nước bắt đầu sôi, cho hạt xôi thơm dẻo, ngọt vị, nên rất được khách hàng ưu chuộng. Mỗi ngày cơ sở của bà thu mua thóc của người dân trong phường về xay xát thành gạo, cung cấp ra thị trường khoảng 10 tấn gạo nếp nhung/ngày.

Ông Nguyễn Khắc Tuấn, Chủ tịch UBND phường Tam Sơn cho biết, trong những năm qua, phường phối hợp tổ chức các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, giống cho người dân để nâng cao chất lượng sản phẩm và triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm gìn giữ và phát triển thương hiệu gạo nếp nhung Tam Sơn. Thời gian tới, để nâng tầm thương hiệu nếp nhung Tam Sơn, phường tiếp tục chỉ đạo các HTX phối hợp, đẩy mạnh liên kết 4 nhà từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, đồng thời tích cực tuyên truyền, quảng bá thương hiệu, bảo đảm chất lượng nếp nhung Tam Sơn, nâng cao hiệu quả kinh tế cho người dân.