Đảng bộ Đông Dương cộng sản Đảng Bắc Ninh, Bắc Giang - Bước ngoặt lịch sử của phong trào cách mạng tỉnh Bắc Ninh

Trong vòng hai năm tồn tại, phát triển và hoạt động (tháng 7-1927 – 7-1929) Tỉnh Hội Việt Nam cách mạng thanh niên Bắc Ninh – Bắc Giang đã làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình trong việc truyền bá lý luận Chủ nghĩa Mác-Lênin vào địa phương, tạo bước chuyển biến về chất của phong trào công nhân và phong trào yêu nước từ lập trường yêu nước sang lập trường vô sản, chuẩn bị những tiền đề cho việc thành lập Đảng cộng sản, xây dựng được một đội ngũ cán bộ cách mạng mới góp phần thúc đẩy phong trào.

Tuy nhiên, thực tế lịch sử đã chứng tỏ Hội Việt Nam cách mạng thanh niên không còn đủ sức để lãnh đạo phong trào, đưa cách mạng tiến lên đến thắng lợi. Sứ mệnh đó phải do chính giai cấp vô sản thông qua đội tiên phong của nó lãnh đạo.

Đầu tháng 7-1929, đồng chí Ngô Gia Tự, uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương lâm thời Đông Dương cộng sản Đảng đã chọn Phạm Văn Chất, Hồ Ngọc Lân, Nguyễn Hữu Căn thành lập chi bộ cộng sản đầu tiên ở hai tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, giao cho họ nhiệm vụ tuyên truyền chính cương, điều lệ và tuyên ngôn của Đông Dương cộng sản Đảng trong các chi hội Việt Nam cách mạng thanh niên.

Việc ra đời Chi bộ cộng sản đầu tiên của hai tỉnh là mốc quan trọng trong bước phát triển mới của phong trào cách mạng Bắc Ninh – Bắc Giang, tạo ra nhân tố mới cho sự biến đổi về chất của phong trào. Sự ra đời chi bộ cộng sản đã dẫn đến sự kiện ngày 4-8-1929 tại núi Hồng Vân (Lim, Tiên Du) hơn 20 hội viên tiên tiến của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên hai tỉnh, đã được triệu tập để thành lập Đảng bộ Đông Dương cộng sản Đảng Bắc Ninh – Bắc Giang (sau hội nghị hợp nhất ba tổ chức cộng sản ở Hương Cảng (Trung Quốc), tháng 2-1930 chuyển thành Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam Bắc Ninh – Bắc Giang).

Đảng bộ Đông Dương cộng sản Đảng Bắc Ninh – Bắc Giang được thành lập chứng tỏ mối quan hệ khăng khít về truyền thống đấu tranh của hai tỉnh, tạo ra điều kiện cơ bản quyết định những bước phát triển nhảy vọt, mở đường cho những thắng lợi vĩ đại của phong trào cách mạng Bắc Ninh-Bắc Giang từ đó về sau.

Đứng đầu Ban Tỉnh uỷ là đồng chí Bí thư Phạm Văn Chất, các đồng chí Hồ Ngọc Lân, Nguyễn Hữu Căn, Nguyễn Xuân Hồng, Trần Nhu là uỷ viên Ban Tỉnh uỷ. Đảng bộ có 4 chi bộ với 18 đảng viên:

Chi bộ thị xã Bắc Ninh, 5 đảng viên (Trần Văn Quảng, Thái Bá San, Trần Đức Minh, Trần Văn Thìn, Phạm Đình Thuý).

Chi bộ trại lính khố đỏ Bắc Ninh, 7 đảng viên (Phạm Văn Thắm, Dương Quang Chiểu, Nguyễn Văn Khá, Đinh Văn Đạt, Đinh Văn Nhẫn, Nguyễn Văn Cẩm, Nguyễn Văn Hách).

Chi bộ Lạc Thổ, 3 đảng viên (Nguyễn Ngọc Hoành, Nguyễn Hữu Chấp, Nguyễn Ngọc Quý).

Chi bộ nhà máy gạch Hưng Ký ở Du Lâm – Từ Sơn, 3 đảng viên vô sản hoá (Đàm Đức Hoà, Ngô Gia Chỉ (tức Ngô Gia Trinh), Vương Văn Trà).

Kỷ niệm 80 năm ngày ra đời của Đảng bộ Đông Dương cộng sản Đảng Bắc Ninh – Bắc Giang (4-8-1929 – 4-8-2009), chúng ta những người cộng sản và toàn thể nhân dân Bắc Ninh, Bắc Giang vô cùng tự hào về truyền thống vinh quang của Đảng bộ; nguyện phát huy truyền thống đó, ra sức xây dựng Đảng bộ và xây dựng quê hương Bắc Ninh để trở thành một tỉnh công nghiệp vào năm 2015.

Đỗ Ngọc Uẩn