Đạo lý “ơn nghĩa sinh thành” ở Đào Xá

Làm cha mẹ, ai cũng lo lắng cho con nhiều mặt, nhất là việc học tập để sau này có kiến thức vào đời. Bởi thế, đạo lý “Ơn nghĩa sinh thành” luôn được các thế hệ coi trọng, coi đó là chuẩn mực đạo đức của phận làm con. Được vun đắp qua bề dầy lịch sử, nhiều địa phương có phong tục hay, việc làm đẹp để tri ân ông bà, cha mẹ. 

Làng Đào Xá, phường Phong Khê (thành phố Bắc Ninh), một trong 49 làng Quan họ gốc vùng Kinh Bắc- Bắc Ninh, có phong tục hay về ơn nghĩa sinh thành. Cùng với việc “Mồng một thì Tết nhà cha, mồng Hai nhà mẹ, mồng Ba tết thầy” trong dịp Tết Nguyên đán, Đào Xá  còn có phong tục biếu tết ông bà, cha mẹ  vào tết 5 tháng 5 và 10- 10 âm lịch hàng năm. 
Các cụ cao niên ở đây cho biết, Đào Xá có nghề làm giấy dó nhiều trăm năm nay. Giấy dó ở đây có nhiều chủng loại để phục vụ những nhu cầu khác nhau của xã hội, như in tranh Đông Hồ, giúp cho các dòng họ ghi gia phả, sổ vàng truyền thống của dòng họ cho các đời sau và phục vụ cho việc phát triển nền kinh tế trong các thời kỳ… 
Nguyên liệu chính để làm giấy là vỏ cây dó. Hàng năm, sau lễ kỳ yên (mồng 9 tháng Giêng âm lịch), trai làng Đào Xá thành lập từng nhóm khăn gói lên tận Thái Nguyên, Tuyên Quang… bóc vỏ cây dó. Vỏ bóc đến đâu đựơc phơi hoặc sấy khô đến đấy  rồi bó thành từng bó (còn gọi là moi) chừng vài chục cân. Khi mỗi người có từ 5 tạ vỏ cây dó khô là cả nhóm vào rừng chặt nứa, vầu, mai đóng thành bè. Họ để các moi vỏ dó lên trên bè, buộc chặt rồi xuôi theo sông Cầu, vào sông Ngũ Huyện Khê rồi về các bến của làng. Hầu như những đàn ông khỏe mạnh ở Đào Xá đều ở rừng trên 8 tháng một năm. Nhiều người những ngày giỗ tết đều không có mặt ở nhà. Thực tế ấy dẫn đến sự hiếu thảo với người sinh thành ra mình bị hạn chế và có nhiều khiếm khuyết. 
Làng đặt ra tục, ngoài Tết Nguyên đán, con cháu biếu tết ông bà, cha mẹ vào hai dịp tết mồng 5 tháng 5 và mồng 10 tháng 10 trong năm nữa. Thế là trước hai tết hàng tháng, các con cháu đã chuẩn bị quà cáp để biếu các cụ. Quà cáp không phải to tát lắm, chỉ là những lạng chè Thái, hộp bánh, nải quả, những đặc sản ở vùng quê mình … Điều quan trọng hơn là các con cháu đã để tâm đến ông bà, cha mẹ, từ đó có ý thức phụng dưỡng các cụ.
Chiều tối ngày mồng 4 tháng 5 và 9 tháng 10, cả làng Đào Xá vui như hội. Ở các gia đình, con cháu đều tề tựu đông đủ ở nhà ông bà, cha mẹ. Cũng như trước đây, những người lên rừng bóc vỏ cây dó phải căn ke thời gian để còn kịp về tết ông bà, cha mẹ, ngày nay, những người đi làm ăn xa, nhiều người mở mang doanh nghiệp ở nhiều nơi trong nước. cũng có mặt đông đủ. Con cháu chúc mừng ông bà, cha mẹ. Còn ông bà, cha mẹ thì thật sung sướng khi thấy đàn con cháu trưởng thành và nhất là có lòng hiếu thảo với người trên. Không khí gia đình thật ấm cúng. Các cụ cảm nhận thấy cuộc sống đối với mình còn có ý nghĩa. Từ một phong tục như vậy nên nhà nào cũng quan tâm đến người sinh thành ra mình.
Làng Đào Xá hầu như không có người đối xử tệ bạc với người sinh thành ra mình. Nhiều khi chỉ là một phong tục, tập quán đẹp ở một làng quê nhưng cũng là nền tảng để hướng con người nơi ấy tới chân- thiện- mỹ.