“Bốn mươi năm nói láo” Hồi ký về một thời lịch sử của văn học và báo chí Việt Nam

 “40 năm nói láo” (NXB Lao động)-một thiên tự truyện và hồi ký nổi tiếng về con đường làm báo nhọc nhằn nhưng đầy đam mê của Vũ Bằng và một thời kỳ dài suốt mất mươi năm đáng nhớ đầu thế kỷ XX của lịch sử văn học và báo chí Việt Nam với nhiều biến cố.

Mục đích của Vũ Bằng khi viết tác phẩm này là thuật lại giai đoạn làm báo của mình để người đọc có thể nhận thấy diễn tiến của nghề báo ở Việt Nam như thế nào, “chưa biết chừng mình lại vẽ lại được một giai đoạn lịch sử đau thương, tang tóc đã qua…”. Quả đúng như vậy, đọc “40 năm nói láo” chúng ta như chứng kiến từng thước phim về lịch sử báo chí trong khoảng hơn nửa đầu thế kỷ XX. Cuốn sách đã mô tả một cách khái quát, sinh động và không kém phần ly kỳ những chuyện hậu trường của đời sống báo chí lúc đó. Với lối diễn tả giản dị và mang tính trào lộng, Vũ Bằng đã phác họa thật sinh động các cây viết rạng danh một thời, làm nên diện mạo lịch sử văn học và báo chí nước nhà như Hoàng Tích Chu, Nguyễn Văn Vĩnh, Phạm Quỳnh, Nam Cao, Ngô Tất Tố, Tô Hoài… Bao nhiêu tác giả là bấy nhiêu câu chuyện kỳ thú, vui buồn, là lạ về một thời kỳ sôi động của báo chí Việt Nam, lôi cuốn độc giả. 

Đặt lời tựa cho cuốn “40 năm nói láo”, có đoạn viết: “Một thời dài, có tới mấy chục năm, có lẽ từ 1954, năm đó, nhà văn Vũ Bằng trà trộn trong đoàn người xuống tầu biển Hải Phòng để vào Nam, đất nước hai miền chia cắt, hai chế độ, cái tên Vũ Bằng từ đó với giới cầm bút (văn chương và báo chí) ai đó có nhắc đến cứ thấy có điều gì mù mờ, nghi ngại, phân vân. Thế rồi bỗng chốc, tên ông trở lại thẳng ngay, đàng hoàng sau mấy chục năm e dè khuất lấp; ông chính thức được công nhận là nhà văn chiến sĩ, là cơ sở tình báo của cách mạng gây dựng, chắp mối với ông từ 1952 cho đến ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng. Giới cầm bút (văn chương và báo chí) cùng người đọc ông rộng rãi hôm nay thảnh thơi cảm nhận lại ông với nhiều tiếc thương và xúc động”.

Đọc “40 năm nói láo” của Vũ Bằng, ta hiểu hơn về 1 con người sống có trách nhiệm với cuộc đời và với ngòi bút, cũng như hiểu hơn về lịch sử ngành báo chí từ thời Pháp thuộc tới thời kháng chiến chống Mỹ. Cũng qua tác phẩm của ông có thể hiểu và biết nhiều hơn về các nhà báo lỗi lạc, các nhà văn có tên tuổi trong nghề. Chúng ta sẽ không khỏi thích thú, có lúc lại hoài nghi, phân vân với nghề báo, để rồi lúc gấp sách lại, mỗi người như được tiếp thêm sức mạnh, niềm tin vào nghề…

Nhân dịp kỷ niệm 86 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21-6-1925 - 21-6-2011), trân trọng giới thiệu tới đông đảo bạn đọc tác phẩm này.

Bài, ảnh: Thu Huyền