Để bông hoa cam trắng mãi nở sau nhà

“Vị chua chát của cái nghèo hoà trộn với vị ngọt ngào khi khám phá ra những điều khiến cuộc đời đáng sống” là dư vị nồng ấm đọng lại trong trái tim của chúng ta khi đọc xong cuốn sách nhỏ nhắn này. “Cây cam ngọt của tôi”, cuốn sách kinh điển mang màu sắc tự truyện của nhà văn José Mauro de Vaconcelos (1920 - 1984) từ khi ra đời năm 1968 tại Brazil đã khiến trái tim người đọc trên khắp thế giới không ngừng thổn thức. Khiến ta nhận ra vẻ đẹp thực sự đến từ những điều giản dị như bông hoa cam trắng nở sau nhà...

Mở đầu bằng những thanh âm trong sáng và kết thúc bằng những nốt trầm hoài niệm, nhà văn José Mauro de Vaconcelos đã rất thành công khi kể một câu chuyện mà ở đó nhân vật của mình cất lên tiếng lòng trong một vũng lầy tăm tối của hiện tại bằng những mơ mộng và thánh thiện trẻ thơ. Chưa đầy 6 tuổi, cậu bé Zezé thông minh, tâm hồn thiện lương, trái tim nhạy cảm và trí tưởng tượng vô cùng phong phú ấy luôn mong ước trở thành nhà thơ cổ thắt nơ bướm. Nhưng nhà Zezé quá nghèo, đông anh em, người cha thất nghiệp, người mẹ đau ốm thường xuyên nhưng vẫn phải tăng ca ở nhà máy để có tiền trang trải sinh hoạt ở mức tằn tiện nhất. Cái nghèo khiến những người lớn trong gia đình không có đủ thời gian, sự bình tâm và kiên nhẫn để lắng nghe và chăm sóc con trẻ. Trong hoàn cảnh ấy, sự háo hức học hỏi, sự tò mò khám phá và nghịch dại của Zezé dẫn đến những trò đùa tai hại trong mắt người lớn. Trí tưởng tượng phong phú khiến Zezé trở nên bất thường, và trái tim nhạy cảm buộc em luôn day dứt nghĩ rằng trong mình có một con quỷ dữ, vì thế mà em không được yêu thương, không được quà, và thứ duy nhất em thường xuyên nhận là đòi roi.
Trong một lần chuyển nhà (vì không đủ tiền trả nợ cho căn nhà cũ), cả gia đình Zezé đã chuyển đến ngôi nhà mới nơi Zezé đã tìm được một người bạn tri kỷ của mình, một cây cam ngọt sau vườn nhà. Từ đây, mọi vui buồn trong cuộc sống, những điều thầm kín nhất đều được cậu chia sẻ với Pinkie, cái tên đáng yêu cậu đặt cho cây cam ngọt. Zezé bé nhỏ đáng thương đã đi nhặt nhạnh từng chút yêu thương từ những thành viên trong gia đình, từ những người hàng xóm thân quen, từ một cây cam mọc hoang trong vườn, và đặc biệt là tình bạn với “ông Bồ”-một người bạn lớn tuổi, một người dưng xa lạ nhưng đã thấu hiểu và yêu cậu hơn hết thảy trên đời. Người luôn chỉ cho cậu những điều hay lẽ phải, động viên mỗi khi cậu gặp chuyện, khen ngợi khi cậu làm đúng, ôm ấp, vỗ về khi cậu bị đòn roi. Người đã dành cho cậu nhiều sự trìu mến nhất có thể, nhiều đến mức cậu nghĩ rằng nếu không có sự trìu mến thì cuộc sống chẳng còn đặc biệt nữa. Tất cả những điều bé nhỏ đó đã góp lại thành sức mạnh để cậu có thể vượt qua nỗi đau và nói lời tạm biệt với ký ức buồn bã của tuổi thơ để bước tiếp.
Cây cam ngọt sau vườn nhà đã nở hoa trắng, nhưng cây cam ngọt trong khu vườn tinh thần Zezé đã biến mất, chú chim nhỏ luôn vui vẻ ca hát trong tim Zezé đã bay đi, như một phần tuổi thơ cậu bé đã để lại với “người bạn bí mật” đã lên thiên đường của mình. Chỉ còn trên trang sách là dư vị ngọt đắng của bài học gieo hạt giống yêu thương trong tâm hồn trẻ thơ: “Ai đã ở trên đời, thì tức là người đó đều xứng đáng được sinh ra”. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, kể từ lần đầu tiên cậu bé Zezé bước vào văn chương và ở lại đó cùng với cây cam ngọt ngào lẫn đắng chát để nhận thấy rằng, cuộc đời này thật thống khổ nếu thiếu đi tình yêu thương và niềm trắc ẩn. Hành trình khám phá nỗi đau và tình yêu thương của cậu không chỉ là hành trình hướng thiện của một đứa trẻ mà còn là cuộc chiến thu nhỏ diễn ra ở chốn tận cùng, nơi con người chống lại sự tàn nhẫn của cuộc đời để bảo vệ sự ngây thơ, sự thiện lương của thế giới.