Đi trẩy hội Lim

Đến hẹn lại lên, mỗi độ trung tuần tháng Giêng, lòng người xứ Bắc lại náo nức hướng về hội Lim. Và chúng tôi cũng hòa cùng dòng người cùng đi trẩy hội.

Sáng mười ba, sương mờ còn buông hờ qua mỗi ngọn cây, đỉnh đồi Lim đã đông nghẹt, có lẽ phải đến hàng vạn người cùng chen vai thích cánh. Du khách hòa mình vào không khí thiêng liêng, đầy sắc màu của đám rước kiệu do hơn 1200 người từ Đình Cả tập kết về trung tâm đồi Lim. Năm nay, màn tế lễ, dâng hương tại khu vực lăng Tướng công Nguyễn Đình Diễn đồng thời là chương trình khai mạc lễ hội diễn ra linh thiêng bởi hài cốt của ngài được đưa về yên vị tại lăng. Sau phần lễ, du khách sẽ không phải chờ lâu để được tham gia những trò chơi dân gian đầy hào hứng. Dễ dàng bắt gặp hình ảnh các cụ già trầm tư trong lán tổ tôm điếm, những nam thanh nữ tú phấp phới cạnh cột đu tiên, tiếng reo hò cổ vũ vang dội tại sới chọi gà, sới vật, hoặc đám đông hào hứng cùng trò bịt mắt bắt dê, đập niêu. Chịu khó đi xuống các làng, du khách sẽ được thưởng thức những trò như thi thổi cỗ chay ở thôn Lũng Giang, thi dệt vải ở làng Đình Cả và thi thổi xôi gà của làng Lũng Sơn. Tất cả những trò chơi dân gian này tô điểm thêm cho hội Lim nét văn hóa độc đáo của vùng Kinh Bắc.

Tuy nhiên điểm nhấn của hội Lim chính là hát quan họ. Du khách có thể nghe quan họ trên thuyền hoặc quan họ tại trại của các làng quan họ tiêu biểu kết chạ với nhau. Những làn điệu quan họ được truyền giữ từ bao đời, qua bao kỳ hội vẫn cứ làm say lòng người bởi vẻ mặn nồng, nghĩa tình, e ấp từ lời từ điệu và càng đằm thắm hơn qua chất giọng đặc trưng của các liền anh, liền chị. Theo tài liệu cổ, hát trên đồi, sau chùa, ở nhà, mỗi nơi có lối hát khác nhau, có không khí khác nhau và gieo vào lòng người xem những cách cảm nhận khác nhau. Hát trên đồi là lối hát thoải mái, đại trà, không cần lề lối, đôi khi rất tình cờ. Nam che ô, nữ cầm nón quai thao che nửa mặt, vừa để giữ ý tứ, vừa để âm thanh khi hát trở nên ấm hơn, vang hơn. Vừa hát, người quan họ vừa mời nhau và mời khách những miếng trầu têm hình cánh phượng để thắt chặt tình thương mến. Những làn điệu “Trên rừng ba mươi sáu thứ chim”, “Ngồi tựa mạn thuyền”, “Ngũ cung”, “Hoa thơm bướm lượn”, “Con nhện giăng mùng”… vô cùng quen thuộc nhưng trong khung cảnh đậm chất Quan họ hình như cũng ẩn chứa cả sức sống mùa xuân của con người và tạo vật. Người quan họ không chỉ hát giao duyên cho nhau nghe mà hát cho cả thiên hạ, cả đất trời và mùa xuân cùng nghe.

 Nét ghi nhận đầu tiên là đồi Lim năm nay như rộng hẳn ra, phong quang hơn hẳn khi Ban tổ chức đã kiên quyết dẹp hẳn các hàng quán trò chơi điện tử, xiếc mô tô bay, mang màu sắc thị trường và đưa hẳn khu dich vu seo vụ ra sát cánh đồng, tách hẳn khỏi khu quần thể hội. Nhờ sự kiên quyết của Ban tổ chức, người đi trẩy hội không còn phiền lòng bởi mùi cá chỉ vàng, mùi cá mực nướng, mùi rượu bay nồng nặc hay tiếng cười nói ồn ã từ những chiếu nhậu “dã chiến” vốn đã trở thành đặc trưng của lễ hội miền Bắc. Ban tổ chức cũng kiên quyết ngăn chặn hiện tượng ăn xin, ăn mày vốn khá phổ biến tại những lễ hội trước, không cho những chiếc loa công suất lớn oang oang tại khu trung tâm lễ hội. Và khi tiếng ồn ào đinh tai nhức óc của những tiếng loa trò chơi mất đi, du khách bỗng thấy lòng thanh thản lạ thường, thoải mái thả hồn nghe trọn vẹn một làn điệu dân ca quan họ. Những liền anh khăn xếp áo the, liền chị áo mớ ba mớ bảy, nón thúng quai thao cũng được hết mình hơn trong những làn điệu quan họ mượt mà.

Hội tan, du khách lại thong thả ra về nhưng lời ca tiếng hát quan họ đặc sắc sẽ để lại niềm vấn vương trong lòng mỗi người như lời giã bạn của người Quan họ “Người ơi người ở đừng về”...

Hoàng Việt