“Sốc” với ngôn ngữ của giới trẻ

Không khắt khe, gò ép nhưng giới trẻ nên biết sáng tạo và sử dụng ngôn ngữ phù hợp trong từng hoàn cảnh giao tiếp.

Phụ huynh giật mình

Một lần dạo chơi ở Công viên Nguyên Phi Ỷ Lan, tôi có gặp một nhóm bạn trẻ, đoán chừng là học sinh cấp 3 đang tíu tít vừa ăn bỏng ngô vừa đua nhau chụp ảnh, cười nói rôm rả. Lắng nghe họ nói chuyện khoảng mươi phút mà tôi giật mình bởi nghe thấy toàn những câu “thành ngữ kiểu mới” như: Phê như con tê tê, chuẩn không cần chỉnh, cướp trên giàn mướp, yêu vì vật chất, sống chi cho chật đất, chảnh con cá cảnh, thần kinh giẫm phải đinh, không cười không phải là người… Lúc đó, mấy bác cao tuổi đang tập thể dục xung quanh cũng liếc nhìn bọn trẻ với vẻ mặt ngán ngẩm, lắc đầu.

Chị Nguyễn Thị Thiết, chủ một cửa hàng cắt tóc ở khu 2, Đại Phúc tâm sự: “Khách hàng đến đây có cả học sinh cấp 2 và cấp 3. Lần đầu khi nghe bọn trẻ nói chuyện mình có chút ngỡ ngàng nhưng cũng thấy vui tai vì chúng sử dụng toàn những câu văn vần. Đến một hôm, bỗng giật mình bởi đứa con trai 10 tuổi của mình cũng sử dụng thành thục kiểu ngôn ngữ này. Hôm đó, cháu đi chơi cả buổi mãi gần tối mới về, mẹ hỏi, con đi đâu về? Con bảo: Đi đâu còn lâu mới nói. Mẹ quát, con vừa nói gì đấy, đi vào nhà tắm giặt ngay, thì con cãi: Mẹ không phải xoắn. Mẹ cáu tiết gặng hỏi, con ăn nói kiểu gì đấy? Con đứng im không nói. Mẹ cố gắng kìm nén cơn tức giận và bỏ qua thì con vừa đi vào nhà tắm vừa lầm bầm: Đúng là nhục như con trùng trục, chán hơn con gián… Lúc ấy, mình thật sự choáng váng và không còn biết phải làm gì với thằng con trai nữa”.

Nhiều người bảo rằng không thể dich vu seo được những tin nhắn của mấy đứa nhỏ gửi đến. Toàn kiểu câu văn giản lược, từ ngữ thì thiếu dấu, thiếu ký tự rồi xen lẫn vừa tiếng Anh vừa tiếng Việt, đọc mà chẳng hiểu chúng viết gì. Có người khi nhận được những tin nhắn kiểu ấy xóa luôn không thèm đọc, có người cũng cố dịch và nhờ cả người dịch hộ mà vẫn không thể hiểu hết nghĩa. Một chị bạn của tôi thở dài thườn thượt: người Việt mà vẫn cần có phiên dịch tiếng Việt, thật nực cười, chẳng ra làm sao.

Cần sự định hướng

Những câu thành ngữ, tục ngữ kiểu mới, những câu văn không dấu chấm phẩy, từ ngữ giản lược tối đa ký tự trong những tin nhắn điện thoại hay chát trên facebook đang thực sự là một vấn đề của ngôn ngữ hiện đại. Ngay sau khi nhà xuất bản Mỹ Thuật cho ra mắt hai tập truyện thành ngữ sành điệu bằng tranh - “Sát thủ đầu mưng mủ” và “Phê như con tê tê” của cùng một tác giả Thành Phong đã có một cuộc hội thảo bàn về vấn đề sử dụng tiếng Việt của giới trẻ. Có ý kiến cho rằng, ngôn ngữ thời @ hay ngôn ngữ tuổi teen bây giờ là một cách sáng tạo của dân gian hiện đại mà xã hội cần thừa nhận. Thậm chí, có học giả còn đưa ra quan điểm: Ngôn ngữ cũng như nhiều thứ khác trong cuộc sống cần có sự tiếp biến, phát triển và đó là một dạng sáng tạo ngôn ngữ lệch chuẩn. Nếu dạng ngôn này vẫn được sử dụng phổ biến trong giới trẻ thì cũng nên chấp nhận để mở rộng sự phong phú của tiếng Việt. Sau đó, thời gian sẽ gạn đục khơi trong và định đoạt giá trị của loại ngôn ngữ đó.

Tuy nhiên, bên cạnh quan điểm chấp nhận thì không ít người thấy phản cảm, khó chịu và bực bội khi hàng ngày phải đưa vào tai loại ngôn ngữ xuyên tạc và pha tạp ấy. Nếu cứ lạm dụng kiểu ngôn ngữ thời @ sẽ làm tiếng Việt biến dạng, thậm chí có người còn gọi đó là một thứ “rác ngôn ngữ” đang làm “ô nhiễm” tiếng Việt, đánh mất bản sắc dân tộc.

Việc giới trẻ sáng tạo và sử dụng ngôn ngữ mới là một vấn đề cần nhìn nhận đúng đắn. Không quá khắt khe, gò bó, ép buộc giới trẻ phải chỉn chu trong một khuôn mẫu nhưng cũng cần có định hướng từ phía nhà trường, gia đình và cả xã hội để các em không đánh mất năng lực cảm thụ tiếng mẹ đẻ cũng như ý thức về lòng tự hào dân tộc.