“Thuốc lá - Mối đe dọa tới môi trường của chúng ta”

Đó là chủ đề của Ngày Thế giới không thuốc lá (31-5) năm nay. Chủ đề được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) lựa chọn để gửi gắm thông điệp nhằm thông tin tới cộng đồng về tác hại của thuốc lá đến môi trường, thông qua đó kêu gọi các quốc gia thúc đẩy các hoạt động nâng cao nhận thức của cộng đồng, không hút thuốc lá để hạn chế việc gây ô nhiễm môi trường và sức khoẻ.

Rác thải thuốc lá tràn lan trên các bãi biển

Nguồn ảnh minh hoạ: Internet

Cùng với những hệ luỵ tiêu cực đến sức khoẻ, kinh tế, việc sử dụng thuốc lá cũng làm ảnh hướng nghiêm trọng đến môi trường sống. Theo WHO, hàng năm có khoảng 5% diện tích rừng bị phá để trồng cây thuốc lá; ước tính mỗi năm cần 18 tỷ cây xanh để làm củi sấy thuốc lá. Việc sử dụng thuốc lá thải ra môi trường mỗi năm khoảng từ 3.000 đến 6.000 tấn formaldehyde, từ 12.000 đến 47.000 tấn nicotine và từ 300 đến 600 triệu kg chất thải độc hại của các mẩu thuốc lá.
Các tác động đến môi trường của việc sử dụng thuốc lá gây thêm áp lực không cần thiết đối với các nguồn tài nguyên vốn đã khan hiếm, đặc biệt đối với các nước đang phát triển do hơn 80% số người sử dụng thuốc lá là tại các nước này.
Từ lâu, thuốc lá được biết đến là một trong những nguyên nhân gây ra mối nguy hại tiềm tàng cho không khí, trái đất và nguồn nước. Chúng thải ra các chất hóa học độc hại trong bầu khí quyển, và hầu hết đầu lọc thuốc lá không bị phân hủy trong nhiều thập kỷ.
Thuốc lá giải phóng các phân tử trong không khí giống như ô tô thải ra khí thải. Một nghiên cứu cho thấy khói thuốc lá thải ra lượng khí độc hại cao gấp 10 lần so với các loại nhiên liệu. Ngay cả những người chuyển sang hút thuốc lá điện tử cũng vẫn gây hại cho bầu không khí. Mặc dù các sản phẩm này đã bị cắt giảm lượng nhựa dính khiến vàng răng người hút thuốc lá, tuy nhiên chúng vẫn thải ra các chất độc hại vào không khí.
Trong hơn 30 năm qua, một lượng chất thải thu dọn bởi những thành viên trong đội làm sạch bãi biển là tàn thuốc lá. Thuốc lá gây ra tỷ lệ ô nhiễm đại dương lớn hơn ống hút nhựa, giấy gói và chai nhựa. Ngay cả khi những người hút thuốc vứt thuốc lá bằng cách xả chúng trong nhà vệ sinh, cống thoát nước vẫn mang chúng ra biển.
Các vật liệu trong bộ lọc thuốc lá sẽ gây ra nguy hiểm với nhiều động vật thủy sinh. Các động vật như cá và rùa thường nhầm lẫn tà thuốc với thức ăn của chúng, dẫn đến sự tích tụ làm tắc nghẽn đường tiêu hóa dẫn đến cái chết đau đớn ngay cả khi chúng đói vì không thể tiêu thụ được thức ăn. Bởi vì nhựa được sử dụng trong các bộ lọc thuốc lá phải mất ít nhất cả thập kỷ để phân hủy, ngay cả khi mọi người dừng hút thuốc từ hôm nay thì vẫn sẽ có nhiều cái chết thương tâm xảy ra trong những năm tới.
Việc sản xuất thuốc lá đòi hỏi phải chặt hàng tỷ cây hàng năm. Nhiều cây trong số này đến từ rừng nhiệt đới, nơi nạn phá rừng vì nhiều mục đích khác nhau đã xóa sổ rất nhiều các loài động vật và thực vật quan trọng.
Hơn nữa, quá trình sản xuất thuốc lá cũng giải phóng độc tố vào không khí và đất. Suy thoái đất do ô nhiễm công nghiệp làm cho đất trồng trọt không thích hợp để trồng trọt. Hãy thử tưởng tượng, cứ khoảng bảy người thì có một người phải vật lộn để có đủ ăn, những vùng đất có thể trồng ngô hoặc đậu nành đang bị phá hủy làm lãng phí tài nguyên vốn đã hạn chế và góp phần gây ra nạn đói.
Với tất cả sự nguy hại từ thuốc lá, tất cả những ai muốn bảo vệ môi trường đều có thể tạo ra sự thay đổi từ ngay trong ý thức bằng việc dừng hút thuốc lá.
Tại Việt Nam, theo Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng hút thuốc lá chung giảm từ 22,5% năm 2015 xuống 21,7% năm 2020. Tỷ lệ nam giới hút thuốc giảm từ 45,3% năm 2015 xuống 42,3% năm 2020. Đặc biệt tỷ lệ hút thuốc thụ động cũng giảm đáng kể tại các địa điểm công cộng và cơ sở y tế, giáo dục, nơi làm việc, trong nhà.
Theo kết quả khảo sát hành vi sức khỏe học sinh Toàn cầu tại Việt Nam do WHO thực hiện năm 2019, tỷ lệ hút thuốc trong học sinh độ tuổi 13-17 giảm từ 5,36% năm 2013 xuống 2,78% năm 2019, đây là những kết quả rất đáng khích lệ trong việc ngăn ngừa hút thuốc lá trong giới trẻ. Tuy vậy, trước những tác động tiêu cực của thuốc lá đến môi trường và sức khoẻ, các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá cần được triển khai tích cực và hiệu quả hơn nữa.
Hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá và Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá từ ngày 25/5 đến ngày 31/5, Bộ Y tế đề nghị UBND các tỉnh, thành phố, các cơ quan, đơn vị tăng cường tuyên truyền tác hại của việc sử dụng thuốc lá và Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt nêu rõ tác hại của thuốc lá điếu và các sản phẩm mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha,... cũng như trách nhiệm của người đứng đầu.
Để Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá đi vào cuộc sống, Bộ Y tế yêu cầu các địa phương, các đơn vị tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát việc thực hiện Luật cũng như thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra việc thực thi quy định cấm hút thuốc tại các cơ quan, đơn vị, trường học, nhà máy, xí nghiệp...