“Trai miền Quan họ”

Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam chọn mời 15 tác giả trong cả nước về Nhà sáng tác Vũng Tàu (Bộ VHTT&DL) hạ trại sáng tác kịch bản sân khấu năm 2013. Sau 15 ngày lao tâm, khổ tứ (18-9 đến 2-10-2013) các tác giả đều hoàn thành kịch bản nộp Ban tổ chức. Tác giả Thượng Luyến (Bắc Ninh) hoàn thành kịch bản chèo “Trai miền Quan họ”.

Trai miền Quan họ (Chèo năm cảnh). Cảnh một: Đầy nhà vang tiếng nhặng xanh. Một cơ sở bán công khai ở Hà thành. Tên mật thám La-Néc dẫn lính ập tới trục xuất Hạ Bá Cang khỏi Hà Nội theo lệnh của Sa-Ten thống sứ Bắc Kỳ. Trước lúc rời Hà Nội về Bắc Ninh, Hạ Bá Cang đã giao chị Hà nhân viên cơ quan báo đi mời đồng chí Đặng Xuân Khu lên thay anh làm Bí thư Xứ ủy; Đồng thời phân công chị sau đó đi Hưng Yên xây dựng phong trào cơ sở.

Cảnh hai: Hóa thân. Quán Bô Vô Bắc Ninh. Hạ Bá Cang cùng Trương Văn Nhã  bán thịt bê non để có điều kiện hoạt động. Mặc cho bọn mật thám bám sát dõi theo từng bước đi, nhưng anh vẫn bí mật đi xây dựng cơ sở đảng ở Bắc Giang, Hiệp Hòa, Đại Từ, Võ Nhai, Thái Nguyên và làm binh vận binh lính thành Bắc Ninh hưởng ứng Mặt trận Việt Minh. Thời gian đó, phong trào Hưng Yên bị địch khủng bố trắng, anh được điều đi củng cố, xây dựng phong trào cơ sở ở Hưng Yên.

Cảnh Ba: Cảm hóa. Nhà Lý trưởng xã Đoài. Không sợ nguy hiểm, Hạ Bá Cang thân trinh đến nhà Lý Hoán, xã Đoài để vận động hào lý tham gia Mặt trận Việt Minh, trong khi đang trò chuyện thì tên Việt gian mò đến truyền lệnh của Sa-Ten thống sứ Bắc Kỳ treo giải bắt Hạ Bá Cang. Song Lý Hoán đã bí mật cho người dẫn đường Hạ Bá Cang thoát khỏi tai mắt kẻ địch trở về cơ sở an toàn.

Cảnh bốn: Gieo mầm. Chùa Thứa, Mỹ Hào, Hưng Yên. Lý Hoán đến chùa nhờ sư cụ nói với cán bộ cho tham gia Mặt trận Việt Minh. Sau khi Hạ Bá Cang thống nhất với Tỉnh ủy Hưng Yên tiếp nhận và phân công nhiệm vụ Lý Hoán, đang triển khai nhiệm vụ thì địch xuống bao vây. Trước tình hình đó, Lý Hoán dẫn Hạ Bá Cang và các đồng chí trong Tỉnh ủy men theo bờ cỏ cánh đồng ngô ngược phía đường tàu; Chị Hà hạ tóc làm tiểu ở chùa, vội mang quang gánh ra phía bờ sông Hồng hái ngô để đánh lạc hướng kẻ địch. La-Néc, Đội Ốc ập vào chùa cho lính khám xét, lục soát nhưng vô hiệu. Chúng hằn học nổ súng, càn lướt cánh đồng ngô phía bờ sông Hồng hòng truy bắt Việt Minh chạy sang Bát Tràng. Tiểu Thích Đàm Hà trúng đạn bị thương nặng được bà con đưa về chùa, rồi mất. Hạ Bá Cang chỉ đạo lễ tang Thích Đàm Hà như sĩ phu vùng đất Nhãn và dựng tháp tại vườn chùa để nhân dân trong vùng khói hương phụng thờ liệt nữ.

Biến căm thù thành hành động, Hạ Bá Cang chỉ đạo biểu tình phản đối sát hại người tu hành và đấu tranh chống phá ngô, nhổ lúa trồng đay, thầu dầu, khiến La-Néc phải hành xử kẻ sát hại tiểu Hà và nhượng bộ xóa bỏ lệnh phá ngô, nhổ lúa. Phong trào Hưng Yên đang phục hồi, phát triển thì đồng chí Hoàng Văn Thụ bị địch bắt, Trung ương cử đồng chí Hạ Bá Cang thay Hoàng Văn Thụ, trọng trách quyền Tổng Bí thư Tổng bộ Việt Minh và lên Thái Nguyên chỉ đạo phong trào, công việc Hưng Yên đồng chí Nguyễn Thanh Liệu -Bí thư Tỉnh ủy toàn quyền chỉ đạo.

 Cảnh Năm: Lửa thù rực cháy. Núi rừng Võ Nhai. Đánh hơi Hạ Bá Cang lên Thái Nguyên hoạt động, La-Néc sai Ma Văn Poóng - tên Việt gian phản động truy bắt Hạ Bá Cang. Phát hiện thám báo Poóng, A Lý báo người già cùng dân bản biết và tìm báo Hạ Bá Cang cảnh giác. Khi mọi người gặp Hạ Bá Cang ở quãng vắng, báo tin đang có kẻ gian vào khu vực thì A Lý phát hiện Poóng lẩn bên gốc cây rút súng bắn, A Lý xông ra chắn cho Hạ Bá Cang thì trúng đạn, bị thương, rồi mất. Mọi người truy đuổi kẻ sát nhân nhưng hắn trốn thoát. Nhận định âm mưu kẻ địch, sau khi an táng A Lý, đồng chí Hạ Bá Cang đã triển khai Trung đội cứu quốc quân II cùng dân bản mai phục chờ đánh địch. Hy vọng bắt được Hạ Bá Cang, tên Việt gian Ma Văn Poóng dẫn đường La-Néc kéo quân tàn sát núi rừng Võ Nhai. Đợi địch lọt vào thế trận, Trung đội cứu quốc quân II phối hợp dân bản dùng súng kíp, gậy tầm vông đánh giáp lá cà bằng võ dân tộc khiến quân thù khiếp vía. Tan giặc, quân dân vui hội mừng công, những chàng trai phi ngựa, bắn cung; những cô gái chèo thuyền, múa gươm hát mừng thắng trận.

Tác phẩm chèo Trai miền Quan họ ngợi ca đồng chí Hạ Bá Cang (Hoàng Quốc Việt) tài tổ chức, giỏi dân vận, đoàn kết toàn dân chống thực dân xâm lược - xem như nén tâm hương tưởng niệm lần thứ 21 ngày giỗ đồng chí Hoàng Quốc Việt (25-12-1992 - 25-12-2013).