Đường hoa Xuyến chi

Ngày ấy, mới tờ mờ sáng tết Đoan Ngọ (5-5 âm lịch) đã thấy tiếng hai mẹ con Nghĩa bói cây inh ỏi. Nghĩa trèo đỉnh ngạc ba, mẹ Nghĩa dưới gốc vừa tra khảo vừa đánh vào thân cây mít: Mít kia! Bao giờ mày ra quả?
Nghĩa vốn tính ham chơi, chẳng để ý điều gì cứ trả lời cho xong chuyện: Năm mười năm nữa.
Mẹ Nghĩa nghĩ con trai sẽ trả lời như mẹ dặn, nên: Ừ, thế nhé.
Nói xong mới nghĩ ra câu Nghĩa vừa trả lời nên bà chửi toáng lên: Đồ đểu, ăn lắm dửng mỡ à, sang năm bói quả nghe chưa?
- Vâng, sang năm, sang năm. (Nghĩa dõng dạc)
- Ừ, nhớ nhé. Quả to bằng cần nào?
- To bằng quả bòng, quả bưởi.
- Ừ thế nhé! À đồ đểu, mít sao lại chỉ bằng quả bòng, quả bưởi thôi à?
Thế là mẹ Nghĩa tức tối càng đánh mạnh vào thân mít và la lối om sòm:
Quả bằng cần nào? Vút, vút… cây roi trong tay mẹ Nghĩa quật lia lịa vào thân cây. Nghĩa vừa buồn cười vừa trả lời nên không… nhịn được.
- Quả bằng… quả bằng… bủm…
Cái biệt danh “Nghĩa bủm” theo Nghĩa từ ấy. Làng Vạn này nghèo lại nhỏ mà sao lắm Nghĩa thế? Trang lứa của Nghĩa có bốn đứa cùng tên, may mà ngày ấy Nghĩa có thêm biệt danh đâm ra lại tiện cho cả làng!
Nghe tôi kể xong chuyện bói cây, vợ tôi mủm mỉm: Ông chỉ được cái phịa chuyện là tài. Thôi, ông đi tắm rửa, ăn uống sớm, nghỉ sớm cho tôi nhờ.

Con đường mòn quanh co ngày xưa đưa chúng tôi về chùa Dạm, về Nam Sơn gợi nhớ mối tình của chàng kỹ sư canh nông trong Hồn bướm mơ tiên. Quanh co lối mòn hoa dại nở là một thứ bùa ngải, làm cho trái tim của những đôi trai gái dễ thổn thức, phiêu lãng.
Sau gần ba mươi năm trở lại con đường xưa. “Dấu xưa in lại đôi ba liễu gầy”. Hiện thực đang hiển hiện là tắc đường và tắc đường. Từ cầu vượt QL 18 tới tận Nam Sơn về tới La Miệt (Quế Võ) đều “Ngựa xe như nước áo quần như nêm”. Hàng chục nhà đầu tư lớn của các quốc gia, các vùng lãnh thổ đổ về Bắc Ninh, hàng chục vạn công nhân từ mọi miền Tổ quốc hội tụ về Bắc Ninh đã đưa Bắc Ninh phát triển kỳ diệu. Chưa đầy 20 năm, Bắc Ninh luôn ở trong top đầu về thu hút đầu tư, thu ngân sách và xuất khẩu. Thành quả này là niềm mong ước nghìn đời. Ông bạn tôi ở Tây Nguyên cười bảo: Bắc Ninh diện tích tự nhiên không bằng một xã của Tây Nguyên mà mọi chỉ số kinh tế đều gấp hàng chục hàng trăm lần của một tỉnh Tây Nguyên.
- Ông lại so sánh rồi… ông biết không, những người ở nơi đô hội lại rất thèm được: Như con chim bay trên trời cao, như con thú hoang lang thang trong rừng sâu, như dòng sông khao khát lời, như hạt mưa không có lời…
Bắc Ninh của tôi cổ kính thâm nghiêm, lãng mạn, trữ tình, giờ thì vùn vụt đi lên nhưng tôi rất thèm cái khoáng đạt, lồng lộng đầy nắng, đầy gió, đầy chất sử thi của Tây Nguyên.
 Luồn lách qua con đường chật chội đầy hàng quán xe cộ, ngột ngạt mùi thịt nướng, hành tỏi. Chúng tôi đến La Miệt khi mặt trời gần đứng bóng. Con đường làng rộng rãi, nhưng được thêm chức năng. Toàn bộ trục đường là một sân phơi thóc khổng lồ. Mỗi nhà một khoảnh được phân cách nhau bằng những cây que. Vô tình chúng tôi như kẻ thô lậu, không biết đặt bánh xe vào đâu đành phải lướt trên “con đường vàng” này.
Địa điểm chúng tôi đến ở giữa cánh đồng. Đến cuối làng có con đường nhỏ hai bên đầy cây cỏ dại. Bạn tôi kêu lên: Đã thấy hoa vàng trên cỏ xanh! Tôi bảo: Toàn cây cứt lợn chứ có gì đâu mà hoa vàng, cỏ xanh. Bạn tôi khềnh khệch cười và bảo: Xuyến chi, hoa Xuyến chi đấy.

Cây dại hai bên đường mùa này đang trổ hoa, đang cố chắt chiu vào hạt để mùa xuân tới những thảm xanh lại trải dài. Những cánh hoa trắng, vàng li ti, đôi khi cái li ti, bé bỏng lại có sức lay động mãnh liệt. Các cô, cậu quen dán mắt vào màn hình điện thoại ở một góc phòng hay quán cà phê được về với môi trường của cha ông ngày xưa như có phép màu, người thì tíu tít chụp hình, người thì tư lự (hình như đang có tứ thơ!). Cô bạn tôi gần tứ tuần, xe bị chút cành cây cứa hằn vết bụi thì phụng phịu “Biết thế này đếch thèm đi, ở nhà làm con gà gặm cho sướng”. Nói thì nói vậy nhưng hương gió đồng nội đã làm cô quên tiệt. Khi nhập mâm dưới tán cây xanh rì cô lại hân hoan, háo hức lạ kỳ.
Những cánh hoa li ti, nhụy hoa li ti có dược tính gì mà phù phép cho các “cụ” ông, “cụ” bà trở lại như ngày thơ bé! Bất giác tôi nhớ câu nói của một hòa thượng già: “Đạo chẳng qua là đường”. Đường đời cũng như con đường đi. Khi nào con đường ấy làm ta an lạc, hoan hỷ và thành người tử tế - Ấy là chính đạo.

Thật lạ, suốt hành trình hơn sáu nghìn cây số, qua nhiều vùng đất, nhiều cảm xúc, chúng tôi vẫn khắc khoải về con đường quanh co đầy hoa dại nở. Ký ức, vâng nó khơi gợi về một miền xa thẳm, một thời trong trẻo, mộc mạc, bay bổng đang vuột đi, vuột đi, vuột đi…

Trong hành trình xuyên Việt và dọc dài ngàn dặm quanh Biển Hồ và mọi ngõ nghách của mảnh đất chùa tháp-Cam puchia, đâu đâu cũng gặp dấu tích của chiến tranh. Cây lá dù đã tươi xanh, phố phường về đêm huyền hoặc, lung linh, nhưng đây đó trên mảnh đất phương Nam vẫn vẳng lên những câu vọng cổ về một thời mòn mỏi chia ly. Những nhà cao cao mãi, nhưng lạ thay những bản tình ca lại vang mãi về một “thời hoa đỏ”. Trong hành trình chúng tôi đi qua có nghĩa trang Trường Sơn, Đường Chín, dòng sông Thạch Hãn, Thành cổ Quảng Trị, Ngã ba Đồng Lộc, nghĩa trang Tân Biên… Hàng triệu sinh mạng đã ngã xuống vì mảnh đất ông cha, vì sự hồi sinh của đất nước chùa tháp. Cái giá của độc lập và hồi sinh không dễ gì mất đi bằng những giọng điệu xuyên tạc, bôi nhọ, tô đen! Xin hãy ghi nhớ, ghi nhớ sâu sắc điều này.

Gần một nghìn năm trước, vũ nữ Apsara trên Angkor Wat vẫn uyển chuyển, mê hoặc đến tận bây giờ, dường như chẳng hề biết những “vật đổi sao dời” trên mảnh đất này. Vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt, vẫn chồi chồi lên từ những tảng đá thâm đen, câm lặng mà say đắm quay cuồng. Vậy mà có những con đường chúng tôi đi qua được thi công từ hàng chục nghìn tỷ đồng chỉ qua vài trận mưa đã lồi lõm. Người kiến trúc sư, người thợ tài hoa xứ Angkor, xin người cho biết vì sao, vì sao những trận mưa kia lại ghê gớm đến thế?

Thơ nhạc đôi khi là liều thuốc an thần. Đang vật vã với những trăn trở lộn xộn, không tên, từ chiếc điện thoại của vợ tôi cất lên giai điệu: Nắng nhẹ nhàng, mây trắng nhẹ nhàng/Hát giấc mơ nào xa lắm/Em mong chờ, mãi mong chờ/Bao nhiêu vẫn cứ đợi anh… Mơ, em mơ, mơ về con đường nhỏ/Quanh co lối mòn hoa dại nở/Chỉ mình em bên anh, bên anh…
Con đường Xuyến chi đấy, hoa Xuyến chi đang nở đấy. Mùa xuân đang dầy dậy đấy!