50 năm - Nhớ về trận đánh máy bay Mỹ trên cầu Đáp Cầu

Những ngày đầu tháng 10, đoàn cựu chiến binh (CCB) Quân chủng Phòng không - Không quân về thăm trận địa xưa, để chuẩn bị ra mắt Ban liên lạc CCB Sư đoàn 365 khu vực Bắc Ninh, gồm các cựu chiến binh: Nguyễn Năng Dụ, Nguyễn Thành Lập, Đặng Văn Đường, Nguyễn Minh Giang và Ngô Văn Quang. Bên Tượng đài chiến thắng trên đỉnh núi Kho, khu Cô Mễ, phường Vũ Ninh (thành phố Bắc Ninh), các CCB bồi hồi nhớ lại trận đánh máy bay Mỹ cách đây vừa tròn 50 năm cũng tại nơi này.

Ngày 15-8-1967 chấp hành mệnh lệnh của binh chủng phòng không - không quân, Sư đoàn 365 điều Tiểu đoàn pháo phòng không 18 về bảo vệ cầu Đáp Cầu do đồng chí Nông Văn Dũng làm tiểu đoàn trưởng, đồng chí Hồ Sơn làm tiểu đoàn phó, đồng chí Lại Xuân Đạm chính trị viên. Cuối tháng 9, địch đẩy mạnh hoạt động máy bay trinh sát tầng cao SR-71 với đội hình bay 2 chiếc. Sư đoàn nhận định trong thời gian tới, định sẽ sử dụng lực lượng lớn không quân đánh vào tuyến giao thông đường 1 Bắc và đánh 2 sân bay của ta. Được sự giúp đỡ của các đồng chí ban tác chiến sư đoàn và nghiên cứu cách đánh của các đơn vị trong toàn quân chủng, qui luật hoạt động của địch, khả năng chiến đấu, Tiểu đoàn đã bố trí lại lực lượng và đi sâu huấn luyện hiệp đồng các khẩu đội, đại đội, sẵn sàng các phương án chiến đấu...

Các CCB Phòng không - Không quân bên Tượng đài chiến thắng.

10 giờ ngày 17-10-1967, nhận được thông báo, địch có thể đánh đường 1 phía Bắc. 10 giờ 36 phút, trên bảng tiêu đồ 9x9 của sở chỉ huy Tiểu đoàn xuất hiện những mục tiêu ở hướng tây bắc và đông nam. Tiểu đoàn trưởng ra lệnh “tiểu đoàn vào cấp 1”. Từ sở chỉ huy tiếng kẻng báo động chuyển cấp. 10 giờ 38 phút, các đơn vị báo cáo, người và vũ khí sẵn sàng chiến đấu. Hướng 12 giờ và 34 giờ có nhiều tốp mục tiêu đang bay vào, cự ly 50km đến 60km, có khả năng đánh Đáp Cầu. 10 giờ 40 phút, kính chỉ huy TZK của Tiểu đoàn bắt được mục tiêu hướng 34, cự ly 35km, đội hình mật tập, đang bay theo trục đường 18. Tốp đầu 4 chiếc F-4C bay chếch về hướng Bắc Giang. Tốp thứ hai là F-105D bay chếch về hướng số 3,32. Nhận xong báo cáo, Tiểu đoàn trưởng nhận định: Tốp F-4C có khả năng nghi binh hoặc chặn kích không quân ta ở sân bay Kép. Còntốp F-105D là tốp cường kích, khả năng đánh Đáp Cầu. Nhận định này được thông báo xuống các đơn vị. Vừa dứt thông báo thì các đơn vị cũng dồn dập báo cáo bắt được mục tiêu của tốp F-4C và tốp F-105D ở cự ly 15km. Tiểu đoàn trưởng Nông Văn Dũng ra lệnh: Tiểu đoàn tập trung diệt tốp 2 (F-105D) trinh sát theo dõi chặt tốp 1(F-4C), khẩu đội 14,5mm chú ý phát hiện và đánh máy bay bay thấp ở hướng thượng nguồn sông Cầu. Đến cự ly 10km, địch chuyển từ đội hình 4 chiếc bàn tay xòe thành đội hình so le đôi lần lượt vòng về hướng 32 (tây nam) lấy nhà thờ Bắc Ninh làm điểm chuẩn bổn hào đánh cầu. Tiểu đoàn trưởng ra lệnh: “Đánh bổn hào theo phương án 2”. Lệnh vừa dứt, tốp 02 vào chiếm đỉnh bổn hào, trắc thủ đo xa của các đơn vị báo đọc liên tục “60, 50, 45, 40, 38”. Đến cự ly hiệu quả, các Đại đội trưởng hạ lệnh bắn. Đạn từ các trận địa đại đội 10, 34, 36 lao thẳng vào chiếc máy bay thứ nhất... rồi chiếc thứ ba. Các đại đội 8, 9 bắn vào chiếc thứ hai, thứ tư theo phương án tác chiến, một điểm xạ. Máy bay địch lần lượt trúng đạn bốc cháy, cả tốp F-105D đi đầu bị diệt gọn. Thấy vậy, tốp F-105 đi sau tiếp tục bổ nhào theo đường bay của tốp trước, hỏa lực của 5 đại đội vẫn tiếp tục bắn chặn đường bay bổ nhào của địch. Thêm 1 chiếc F-105 của tốp thứ ba bị đền tội. Đội hình của địch rối loạn, trút bom bừa bãi rồi tháo chạy. Trận đánh kết thúc lúc 10 giờ 43 phút 50, Tiểu đoàn pháo phòng không 18 đã bắn rơi 5 chiếc F-105D, 4 chiếc rơi tại chỗ, bắt sống 3 giặc lái, các trận địa và cầu Đáp Cầu được bảo vệ an toàn.

Chiến công vang dội ngày 17-10-1967 có phần không nhỏ của lực lượng dân quân và nhân dân Cô Mễ đã phối hợp chặt chẽ cùng Tiểu đoàn pháo phòng không 18, Sư đoàn 365 dũng cảm, mưu trí trong 3 phút đã băn rới 5 máy bay Mỹ. Với chiến công này cùng những thành tích trong chiến đấu đánh giặc Mỹ, ngày 16-12-2014 Tiểu đoàn pháo phòng không 18 vinh dự được Đảng nhà nước phong tặng danh hiệu AHLLVTND Việt Nam.

Trận địa năm xưa nay đã được bà con nhân dân khu Cô Mễ tôn tạo thành khuôn viên khang trang, sạch đẹp, là nơi giáo dục truyền thống cho các thế hệ mai sau.