Ba ngôi sao trong “Tao Đàn Nhị Thập Bát Tú”

- Tiến sỹ Nguyễn Nhân Bị, sinh năm Mậu Thìn 1448 (chưa rõ năm mất). Năm 1466  khi mới 18 tuổi ông đã thi đậu Tiến sỹ, đứng thứ tư trong khoa thi này. Nguyễn Nhân Bị là con trai của cụ Nguyễn Lung và  bà Hoàng Thị Hay, nổi tiếng học giỏi nhất vùng  Kinh Bắc thời ấy. Nguyễn Nhân Bị làm quan  đến chức Hàn Lâm Hiệu Úy, Thượng thư Bộ binh. Được cử làm Chánh sứ sang Trung Quốc nhiều lần. Ông có nhiều thơ trong tập: “Quỳnh uyển Cửu ca… Thơ của ông bị thất lạc gần hết, may còn lại vài bài. Dưới đây là một bài thơ của ông:

TƯỚNG SỸ NHỚ NHÀ
Sông Tây thư cá nào tìm được
Ải Bắc tin nhàn...chẳng thấy đâu?
Thử hỏi ngày nào về được nhỉ?..
Ấy khi hoa nở khắp Kinh Châu...

Theo như cụ Nguyễn Sỹ Tần 95 tuổi, hậu duệ đời thứ 17 họ Nguyễn làng Kim Đôi thì Thượng Thư Nguyễn Nhân Bị làm bài thơ này trong thời gian đi sứ. Nhớ nhà nhớ nước và mong mỏi ngày về nhưng vẫn không quên sứ mệnh vua giao ở nước ngoài.
Tiến sỹ Nguyễn Nhân Phùng (còn có tên là Nguyễn Nhân Bồng, Nguyễn Xung Xác - Nguyễn Trọng Ý) sinh năm Tân Mão 1451 (Chưa rõ năm mất). Nguyễn Nhân Phùng là em trai cụ Nguyễn Nhân Bị, cũng đỗ tiến sỹ năm 18 tuổi (1469). Nguyễn Nhân Phùng người cao lớn, văn võ song toàn nên được vua Lê Thánh Tông vô cùng yêu quý. Ông làm quan đến chức Hàn Lâm Viện Thị độc, Lễ bộ Tả thị lang. Ông là người rất giỏi thơ Nôm và thơ chữ Hán. Tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Nhân Phùng là bài thơ nôm: Tiêu Tương Bát Cảnh được góp mặt trong tập thơ lừng danh: Hồng Đức Quốc Âm  thi tập. Nhiều tác phẩm khác của ông được lưu giữ trong các sách cổ như: Quỳnh Uyển Cửu Ca, Cổ Kim Bách Vịnh, Văn Minh Cổ Súy, Thư vận Tống đàm, Văn lễ  Bắc sự... Nguyễn Nhân Phùng được xếp tên thứ 5 trong Tao Đàn 28 ngôi sao.
Thơ Nguyễn Nhân Phùng sâu sắc và thâm thúy nhưng vẫn tràn đầy tình yêu quê hương đất nước.

BÁI YẾT SƠN LĂNG CẢM THÀNH
Nắng hồng rực rỡ dọi quê vua
Tựa biển hoa xuân, liễu rủ tơ
Mưa nhỏ dăng dăng viền hốc núi
Mây thơm lặng lặng tỏa bên bờ...

Tiến sỹ Chu Huân người làng Ngọc Đôi, xuất thân từ chân giám sinh, đỗ Tiến sỹ năm 1493. Chu Huân còn có tên khác là Như Huyên, làm quan đến chức Thừa chánh sứ. Ông là thế hệ đàn em của các vị Tiến sỹ họ Nguyễn làng Kim Đôi. Ông là người đã họa đủ 9 bài thơ trong tập Quỳnh Uyển Cửu Ca. Thơ Chu Huân lạc quan, trong sáng, gắn bó với làng quê đất Việt:

BÁCH CỐC PHONG ĐĂNG
Đất trời khuôn mẫu thánh nhân nêu
Thuận gió hòa mưa thóc lúa reo
Vườn ruộng xanh tươi đều tỏa sáng
Nghiệp vua tiếp nối mãi dài theo...

Như vậy, Tao đàn nhị thập bát tú của vua Lê Thánh Tông chỉ có 28 ngôi sao, toàn là các vị Tiến sỹ danh tiếng trong cả nước, thì riêng phường Kim Chân, thành phố Bắc Ninh đã có tới 3 ngôi sao, tỉnh Bắc Ninh là 9 ngôi sao, dẫn đầu cả nước tính theo đơn vị tỉnh và làng.

Kim Chân tháng 11-2023