Bảo đảm thống nhất về thời điểm hết hiệu lực của văn bản cấp huyện

Góp ý về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Đại biểu Trần Thị Vân, Đoàn ĐBQH tỉnh đề nghị sửa đổi bổ sung quy định về văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) của chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt và cấp xã (sửa đổi, bổ sung Điều 22 Luật hiện hành). Theo đó, tại khoản 4, Điều 1 của dự thảo Luật quy định: “Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành quyết định để quy định những vấn đề được Luật, Nghị quyết của Quốc hội giao; phân cấp và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp”. Đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu xem xét, cụ thể hóa rõ thêm về nội dung “phân cấp” trên vì "phân cấp" thường được hiểu là việc cơ quan cấp trên giao một phần thẩm quyền cho cơ quan cấp dưới. Cấp xã là cấp cơ sở, trực tiếp thực thi chính sách và là cấp gần dân nhất. Do đó, việc quy định UBND cấp xã phân cấp sẽ không phù hợp với vị trí, vai trò của chính quyền cấp xã. 

Về quy định bổ sung thêm khoản 4 vào Điều 72 Luật hiện hành, liên quan đến xử lý văn bản quy phạm pháp luật củaHĐND, UBND cấp huyện khi sắp xếp đơn vị hành chính. Điểm b: HĐND, UBND cấp xã khi ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì trong văn bản đó phải quy định rõ thời điểm không áp dụng văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND cấp huyện trong phạm vi địa giới đơn vị hành chính của mình. Việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định tại điểm này phải hoàn thành trước ngày 1-3-2027. Điểm c: Văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân cấp huyện hết hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 3 năm 2027”.

Theo đại biểu, quy định tại điểm (b) có thể dẫn đến sự không đồng nhất trong việc áp dụng VBQPPL của các xã trong cùng một đơn vị hành chính cấp huyện trước khi sắp xếp. Ví như có xã ban hành văn bản mới sớm, có xã ban hành muộn, hoặc có xã không ban hành, dẫn đến việc cùng một chính sách lại có nhiều thời điểm áp dụng khác nhau trong một khoảng thời gian, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, việc quy định văn bản cấp huyện hết thời hạn đến ngày 1-3-2027 là quá dài. Kéo dài hiệu lực của các văn bản cấp huyện trước khi sắp xếp như vậy sẽ làm chậm quá trình ổn định tổ chức và hoạt động của các đơn vị hành chính mới sau sắp xếp, đồng thời duy trì tình trạng pháp lý thiếu đồng bộ đã nêu ở trên.

Để khắc phục, đại biểu Trần Thị Vân đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét: bỏ quy định tại điểm (b) để bảo đảm tính thống nhất, không nên để từng xã tự quyết định thời điểm hết hiệu lực của văn bản cấp huyện trước khi sắp xếp; sửa thời hạn tại điểm (c) theo hướng VBQPPL của HĐND, UBND cấp huyện cũ chỉ nên có hiệu lực đến hết ngày 31-12-2025; quy định rõ từ ngày 1-1-2026, HĐND, UBND cấp xã sẽ căn cứ vào tình hình thực tế để ban hành VBQPPL của cấp mình. 

Về nội dung khác liên quan đến Điều 58 (áp dụng VBQPPL): Hiện Luật chưa có quy định về việc áp dụng VBQPPL khi có sự khác nhau giữa các văn bản do cơ quan ngang cấp ban hành về cùng một vấn đề. Nếu không có nguyên tắc áp dụng rõ ràng, các cơ quan, tổ chức, cá nhân sẽ lúng túng, không biết tuân theo văn bản nào. Điều này có thể dẫn đến việc áp dụng pháp luật không thống nhất, tùy tiện, thậm chí là tranh chấp, khiếu kiện, làm suy giảm niềm tin vào tính minh bạch và công bằng của hệ thống pháp luật. Do đó, đại bểu đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung quy tắc xử lý xung đột pháp luật giữa các văn bản ngang cấp để đảm bảo tính nhất quán, dễ tiên liệu và hiệu quả trong thực thi pháp luật.

Nhất trí với nội dung, phạm vi điều chỉnh của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, Đại biểu Trần Thị Vân cho rằng việc điều chỉnh thời gian giảm thời gian xử lý phương tiện giao thông (vi phạm) từ 1 năm còn 6 thàng là phù hợp. Về việc nâng mức xử phạt vi phạm giao thông đường bộ để mang tính răn đe ở thời điểm hiện tại là hợp lý, tuy nhiên đại biểu đề nghị, sau khi ý thức chấp hành pháp luật của người dân nâng cao thì nên nghiên cứu, điều chỉnh mức xử phạt sao cho phù hợp với giá trị phương tiện, cũng như thu nhập của người dân.