Bảo tồn, phát huy Quan họ truyền thống

CLB Quan họ Cội nguồn tiền thân là CLB Quan họ phường Suối Hoa, thành lập năm 2002 với 30 thành viên, đến nay thu hút hơn 40 người có độ tuổi từ ngoài 40 đến hơn 70 tuổi, sinh hoạt đều đặn tối thứ 4 hàng tuần tại nhà văn hoá khu 3. Người có công gây dựng CLB là cụ Nguyễn Văn Hiển nay đã ngoài 90 tuổi. Những năm đầu hoạt động, CLB được nghệ nhân Tạ Thị Tư, khu Thị Chung, phường Kinh Bắc (thành phố Bắc Ninh) về truyền dạy 50 bài Quan họ cổ. Một số thành viên với tình yêu và niềm đam mê của mình “tầm sư học đạo”, tìm tòi học hỏi qua nhiều nghệ nhân để tích luỹ vốn Quan họ cổ quý báu như liền chị: Đào Thị Xưa, Nguyễn Thị Sơn, Phạm Thị Kim Thoa…

CLB Quan họ Cội nguồn phường Suối Hoa tích cực tham gia hoạt động biểu diễn Quan họ phục vụ cộng đồng.

Người có công lao đóng góp gìn giữ, phát huy và truyền dạy Quan họ cổ phải kể đến bà Phạm Thị Kim Thoa, Phó Chủ nhiệm phụ trách công tác truyền dạy. Không được sinh ra và lớn lên ở làng Quan họ gốc, nhưng với niềm yêu thích văn hoá, văn nghệ từ nhỏ, bà dày công học hỏi, rèn luyện kỹ năng hát Quan họ cổ. Bà Thoa chia sẻ: Để học một làn điệu Quan họ biểu diễn trên sâu khấu có nhạc đệm không khó nhưng để học một làn điệu Quan họ cổ có đủ chất “vang, rền, nền, nảy” thì cần sự kiên trì rèn luyện của người học. Từ kinh nghiệm của bản thân và những kỹ năng hát Quan họ nâng cao được học tôi tích cực uốn nắn từng câu từ, truyền dạy lại cho mọi người.
Với sự nhiệt tình, tâm huyết của Ban chủ nhiệm trong công tác truyền dạy và sự chăm chỉ tập luyện của các thành viên, đến nay CLB Quan họ Cội nguồn có nhiều thành viên thuộc từ 100 đến 150 bài Quan họ cổ và hát đúng kỹ thuật; số thành viên thuộc và tự tin hát giao lưu 50 đến 70 bài Quan họ cổ chiếm gần 70%. Nhiều làn điệu Quan họ cổ dài, khó hát được thể hiện khá thành công như: Chén son để cạnh mạn thuyền; Nhớ ai nhớ mãi thế này; Đường bạn Kim Lan… Tại các buổi giao lưu canh hát Quan họ truyền thống, liên hoan, hội thi, bằng những lời ca được trau chuốt, buông câu, nhả chữ điêu luyện, từng động tác, cử chỉ, phong thái, các liền anh, liền chị nơi đây đã chiếm được tình cảm của đông đảo khán giả.
Bà Đào Thị Xưa, Chủ nhiệm CLB Quan họ Cội nguồn cho biết: CLB luôn đề cao sự đoàn kết, anh, chị, em sống vui vẻ, hoà đồng với phương châm luôn cầu tiến học hỏi, rèn giũa câu ca Quan họ để gìn giữ cái hay, cái đẹp của Quan họ cổ. Tại các buổi sinh hoạt, Ban Chủ nhiệm phân công người có nhiều vốn liếng truyền dạy cho mọi người, không chỉ học hát, CLB còn truyền dạy văn hoá của người chơi Quan họ về cách ứng xử, giao tiếp lịch thiệp…
Chủ yếu là rèn luyện Quan họ cổ nên các thành viên CLB Quan họ Cội nguồn đều có số vốn kha khá, nhiều cặp đôi tiêu biểu đăng ký tham gia hội thi hát Quan họ đối đáp đầu xuân và đạt giải như: Nguyễn Thị Sơn, Phạm Thị Dung, Phí Thị Thuỵ, Nguyễn Thị Chiên, Đào Thị Xưa, Ngô Thị Hoà, Nguyễn Thị Kim Trâm… Năm 2025, CLB có cặp đôi Phạm Thị Kim Thoa và Nguyễn Thị Yên giải Nhất nội dung đối đáp 150 câu. Lòng nhiệt tình, say mê ca hát của các liền anh, liền chị nơi đây góp phần gìn giữ, bảo tồn và đưa Quan họ ngày càng lan tỏa và bay xa hơn. Được biết, hiện CLB đang rèn giũa 3 cặp hát Quan họ, năm 2026 sẽ tham gia sân chơi hát Quan họ đối đáp đầu xuân, trong đó 1 cặp nội dung 150 câu.
Dân ca Quan họ là đỉnh cao của nghệ thuật thi ca, ở đó có những quy định nghiêm ngặt, khắt khe đòi hỏi những liền anh, liền chị phải am tường, tuân theo luật lệ. Hàng năm CLB tổ chức từ 1 đến 2 canh hát mời các đôi ở các làng Quan họ gốc đến giao lưu để tích luỹ thêm kinh nghiệm và vốn liếng Quan họ cổ như: Bồ Sơn, Vệ An, Y Na, Thị Chung…
Nhạc sĩ Ngọc Lương, Trưởng phòng Nghiệp vụ, Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh chia sẻ: Phường Suối Hoa rất quan tâm tới hoạt động các CLB Quan họ, vừa qua UBND phường mời Phòng Nghiệp vụ về tập huấn phương pháp hoạt động để các CLB văn nghệ ngày càng phát triển. Những năm gần đây, CLB Quan họ Cội nguồn phát triển vượt bậc, đây là kết quả của sự đoàn kết, tích cực của các thành viên tham gia sinh hoạt đầy đủ các lớp truyền dạy Quan họ ở cộng đồng và lớp nâng cao. Mặc dù không phải làng Quan họ gốc nhưng lại đi sâu về hát Quan họ truyền thống, hát canh là một điều rất đáng quý và trân trọng.
CLB Quan họ Cội nguồn không chỉ là nơi thoả niềm đam mê, nâng cao đời sống tinh thần cho các thành viên. Với trách nhiệm lan toả, gìn giữ di sản, từ năm 2019, CLB tổ chức các lớp truyền dạy Quan họ cho thế hệ măng non của phường Suối Hoa, góp phần nhân lên tình yêu Quan họ cho thế hệ trẻ.