Bảo vệ môi trường trong phát triển nông nghiệp hàng hoá

Lĩnh vực nông nghiệp đang chuyển sang sản xuất hàng hoá, đáp ứng yêu cầu cả về số lượng và chất lượng, nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên trong thực tế sản xuất, để bảo vệ cây trồng nông dân đã sử dụng nhiều loại thuốc bảo vệ thực vật một cách bừa bãi, việc xử lý các chất thải trong chăn nuôi chưa triệt để đã và đang làm giảm chất lượng môi trường. Đặc biệt, khi sản xuất nông nghiệp phát triển ở quy mô lớn mà không có biện pháp xử lý triệt để thì vấn đề ô nhiễm môi trường càng trở nên nghiêm trọng.

Vi, cỏ dại, chất kích thích sinh trưởng, phân hoá học, nhất là phân đạm không đúng quy trình, không những có hại cho sức khỏe con người, vật nuôi mà còn có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến các vi sinh vật có ích như tảo lam, vi sinh vật có khả năng cố định đạm… và diệt các động vật có ích như: Chim, rắn, rết, nhái ...Do đó làm phát triển thêm các sinh vật có hại và giảm sự đa dạng sinh vật có ích trong thiên nhiên, làm giảm độ phì nhiêu của đất trồng. Mặt khác, những loại thuốc này không chỉ tồn tại trong nông sản mà còn lưu trong đất, hoà tan vào nước mặt, nước ngầm.

Hiện nay, thuốc trừ sâu có khoảng 1.000 loại tên thương mại và đã sử dụng 100 chất, trong đó một số chất có trong thuốc diệt cỏ dại diệt vi khuẩn, nấm và xạ khuẩn có thể gây ung thư gan, các đột biến di truyền. Các loại thuốc trừ côn trùng, gián, chuột, nấm sâu hại cây trồng sẽ không tránh khỏi sự tồn đọng trong cây, quả, lá một lượng độc tố nhỏ có hại cho người và động vật, gây ảnh hưởng đến môi trường và sức khoẻ cộng đồng.

Trong chăn nuôi, phân và nước thải tuy chứa các thành phần NPK rất hữu ích cho cây trồng nhưng chính các chất này lại sản sinh ra CH4, H2S, CO2, NH3... gây ô nhiễm không khí và môi trường sống của con người và động vật. Khi chăn nuôi phát triển với quy mô lớn, mỗi trang trại hàng ngàn con gà, hàng trăm con lợn, hàng chục con bò sữa, bò thịt đồng thời chăn nuôi ở liền khu dân cư thì ô nhiễm môi trường là một vấn đề đáng báo động và cần phải giải quyết. Mức độ ô nhiễm môi trường càng tăng khi chăn nuôi hàng hoá càng lớn. Phân từ các trang trại chăn nuôi gia súc thải ra nếu không được xử lý triệt để sẽ gây ô nhiễm, bởi vì trong phân có Nitrogen, Photpho và nhiều vi sinh vật có hại. Lượng nước thải lớn từ chuồng trại chăn nuôi, từ nơi tập trung phân và lượng phân bón cho đồng ruộng khiến cho nước trên mặt bị ô nhiễm. Mùi phân trở nên đặc biệt khó chịu khi người ta tích luỹ phân để phân huỷ trong trạng thái yếm khí. Khí độc hại do phân thải ra có thể gây ảnh hưởng không tốt đối với sức khỏe của gia súc, người làm việc trong trại chăn nuôi và làm giảm hiệu quả sản xuất của cơ sở chăn nuôi…

Để bảo vệ môi trường, giúp môi trường không bị suy thoái thêm do sự lạm dụng thuốc hoá học trong sản xuất nông nghiệp và tốc độ phát triển chăn nuôi thì công tác bảo vệ môi trường phải được tiến hành một cách đồng bộ trong tất cả các khâu của quy trình sản xuất. Đối với sản xuất ngành trồng trọt, cần ứng dụng rộng rãi công nghệ IPM (công nghệ phòng trừ dich vu seo hại tổng hợp) để phòng trừ sâu bệnh hại cây trồng và thực hiện đúng quy trình kỹ thuật đối với từng loại cây trồng trong sản xuất hàng hoá. Giải pháp trừ sâu bệnh để bảo vệ mùa màng, nâng cao sản lượng lúa, rau, màu, cây công nghiệp... không thể không nghĩ đến bảo vệ môi trường và tác hại của nó trong tự nhiên, lượng chất độc tồn cặn sẽ được tích tụ theo thời gian và số lượng sử dụng những sự lan toả của chất độc không có giới hạn và không thể lường hết được. Nhân rộng các mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng công nghệ sạch vào sản xuất. Đồng thời, cấm tuyệt đối những loại thuốc trừ sâu bệnh không được phép sử dụng. Sau khi phun thuốc phải bảo đảm đúng thời gian cách ly mới được thu hái sử dụng. Trong chăn nuôi, các trang trại cần phải đưa ra khỏi khu dân cư, ứng dụng rộng rãi công nghệ hầm Biogas để bảo đảm môi trường trong sạch, tạo nguồn chất đốt phục vụ sinh hoạt. Các khu chăn nuôi lớn phải xây dựng hệ thống xử lý nước thải, chất thải hợp vệ sinh.

Bài, ảnh: Thuỳ Dương