Bến bình yên nơi nào

Con người sống trong bất kì xã hội nào đều có một tâm trạng lo âu nào đó. Nào là nguy cơ va chạm sao Chổi. Nào là nguy cơ chiến tranh. Nào là nguy cơ thiên tai động đất, sóng thần, núi lửa, hạn hán, lũ lụt. Nào là vợ chồng bất hòa, con cái không ngoan ngoãn, nào là công danh sự nghiệp không như ý…

Bến bình yên là mong muốn, là mục đích phấn đấu của con người ta. Với một con người cụ thể, cuộc sống không như ý, bến đỗ cuộc đời không bình yên, tâm trạng con người ta thật chua xót, đắng cay. Cô đơn. Và có khi người ta mượn rượu giải sầu. Tác giả Nguyễn Xuân Thông đã ghi lại cảnh đó trong bài thơ “Uống rượu một mình”:

Gió xô mây cuối trời
Chiều đông vàng trút lá
Phút xao lòng nghiêng ngả
Rượu vài li có say

Men đời còn đắng cay
Ngõ quê tìm tri kỉ
Nhấp thơm bờ môi nhé
Một khoảng trời nhâm nhi

Nghe tiếng ai thầm thì
Bên kia bờ sông vắng
Đò chiều thôi cõng nắng
Chở thầm thì qua sông

Giọt buồn giọt nhớ mong
Thả vào li rượu đắng
Cùng “thầm thì” vui lắm
Uống quên đi đất trời

Mộng vàng mãi xa xôi
Vẫn một mình li đắng
Giữa chờ trời đen trắng
Bến bình yên nơi nào.

(Rút từ tập thơ “Hai miền nhớ”, NXB Hội nhà văn 2021)

Tác giả Xuân Thông là Chủ nhiệm Câu lạc bộ thơ Cẩm Xá (Nhân Thắng, Gia Bình, Bắc Ninh). Năm 1976 vừa tốt nghiệp cấp 3 trường huyện, anh đi học nghề tại Liên Xô, rồi tham gia nhiều công trình điện lớn như: Thủy điện Hòa Bình, Thủy điện Trị An, Nhiệt điện Phả Lại. Năm 1992 anh về nghỉ tại quê Cẩm Xá. Anh là người có tâm hồn thơ và đam mê với thơ, thậm chí còn có “tuyên ngôn” gắn bó với thơ: “Đã đi quá nửa cuộc đời/Nửa phần còn lại gom lời cho thơ/Cùng ai gồng gánh ước mơ/Xếp tròn con chữ đôi bờ bến xuân”. Bến xuân là bến vui tươi, hạnh phúc. Nhưng đấy mới chỉ là “ước mơ”. Còn cuộc đời thật đầy bất an, đấy biến động bất như ý, “bến bình yên” còn chưa tìm thấy, chắc “bến xuân” còn xa vời lắm. Mở đầu bài thơ là những hình ảnh thiên nhiên gợi sự ảm đạm trong tâm trạng con người, những mây xô cuối trời, chiều đông trút lá vàng. Lá vàng rơi nhuộm vàng cả buổi chiều hay nhuộm vàng cả tâm tưởng con người. Chữ thơ gợi mà đắt. Sự liên tưởng thật hay. Rõ ràng tác giả nhìn sự vật, hiện tượng bằng “mắt thơ”.
Thì đấy, uống rượu không thấy đắng mà lại thấy “Men đời còn đắng cay”. Những bất như ý cuộc đời tạo ra “men đắng” ấy. Và con người ta lại tìm về nơi quê để tìm lại tâm trạng cân bằng, bình yên. “Men đời” có thơm trên bờ môi đó. Nhưng sự cô đơn vẫn còn khi uống rượu mà lại đi “nhâm nhi khoảng trời”. Bởi ngõ quê tìm tri kỉ đâu có thấy ai. Chỉ thấy tiếng thì thầm của ai đó, mà tiếng thì thầm lại khá xa và ngày càng đi xa hơn: “Đò chiều thôi cõng nắng/Chở thầm thì qua sông”. Cô đơn, đắng cay phải tìm đến rượu, mà trò đời uống rượu một mình thì lại càng cô đơn hơn. Men đời thơm một chút ban đầu nhưng càng uống rượu lại càng đắng hơn khi uống ráo cả “giọt buồn giọt nhớ mong” chính mình vừa “thả” vào li rượu đang uống.
Đúng như thi hào Nguyễn Du đã viết “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”. Nhân vật đang “Uống rượu một mình” của tác giả Nguyễn Xuân Thông càng uống thì lại càng cảm thấy “men đời” đắng hơn khi “Mộng vàng mãi xa xôi”. Để từ đó mà “tỉnh ra” khi tự kết luận bằng một câu hỏi mở cho chính mình và cho tất cả mọi người: “Bến bình yên nơi nào”.