Biểu tượng cho kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo

Ông Quân này! hôm trước tôi nghe mọi người bàn tán có cái “cô gì đó” không phải là con người mà trả lời phỏng vấn các nhà báo chả thiếu câu nào và còn giao lưu với cả người hâm mộ nữa, thế mới lạ chứ!. Bác Vân hàng xóm (giáo viên về hưu) hào hứng kể với bố tôi. Cô ta còn biết cả pha trò, cau mày khó chịu, mỉm cười, nháy mắt và dễ dàng đáp trả cả những câu hỏi phức tạp.

Bố tôi gật gù tâm đắc: Cô ấy là Sô-phi-a tại “Diễn đàn cấp cao và Triển lãm quốc tế về công nghiệp 4.0” (Industry 4.0 Summit 2018) - với chủ đề “Tầm nhìn và chiến lược phát triển đột phá trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư” do Chính phủ và Ban Kinh tế Trung ương đồng chủ trì, vừa diễn ra tại Hà Nội chứ gì?. “Cô nàng” là robot được mệnh danh “cỗ máy thiên tài”. Cô ấy chính là biểu tượng cho kỷ nguyên phát triển mới của trí tuệ nhân tạo (AI), những công nghệ tân tiến nhất của ngành robot đều được tập hợp vào “cô”. Cuối năm 2017, Sô-phi-a được chính phủ Saudi Arabia cấp quyền công dân, là robot đầu tiên trên thế giới được cấp quyền công dân đó.

Tôi còn nghe nói, trong chương trình truyền hình Tonight trên Đài NBC (Mỹ) vào cuối tháng 11-2017, Sô-phi-a đã thắng người dẫn chương trình Jimmy Fallon khi chơi trò bao - búa - kéo và thậm chí còn pha trò: “Tôi thắng rồi. Đây là khởi đầu tốt đẹp cho kế hoạch thống trị loài người của tôi”.

Công nghệ quả là không có điểm dừng, cứ cái đà này chả mấy chốc mọi việc không cần đến bàn tay con người, tất cả đều “số hóa” hết, “tiềm năng về thị trường lao động giá rẻ” của chúng ta sẽ không có cơ hội cạnh tranh, con cháu chúng ta sau này kiếm việc làm hết sức khó khăn!. Bác Vân lo lắng, hỏi bố tôi: Liệu viễn cảnh AI có phải là “mối họa cho loài người” không ông Quân?.

Thấy sự băn khoăn của bác Vân, anh Tân - một IT của ngành viễn thông động viên: Dù được ca ngợi là robot tân tiến nhất hiện nay với khả năng “có suy nghĩ và cảm xúc riêng”, nhưng theo các chuyên gia đầu ngành công nghệ thì Sô-phi-a hiện vẫn chưa thể đạt đến mức đó. Nhưng ông Goertzel đồng “cha đẻ” của Sô-phi-a khẳng định mục tiêu sắp tới là giảm thiểu phần cài đặt sẵn và tăng cường khả năng tự tương tác và phản ứng của robot, hướng đến những thế hệ robot tiếp theo đạt năng lực trí tuệ “tương đương tầm con người và hơn thế nữa”.

Tuy nhiên, cảnh báo về mối họa do sự phát triển mất kiểm soát của trí tuệ nhân tạo là điều chúng ta cũng phải hết sức quan tâm. Bởi nếu không có cách tiếp cận đúng bắt kịp nhịp độ phát triển, Việt Nam sẽ có nguy cơ tụt hậu ngày càng xa về công nghệ so với các nước trong khu vực và trên thế giới, sẽ dẫn đến tình trạng dư thừa lao động kỹ năng thấp và sự bất bình đẳng trong xã hội. Ngoài ra sự liên kết và gắn kết trong thời đại 4.0 dẫn đến biên giới mềm, quyền lực mềm, vấn đề an ninh không gian mạng, đòi hỏi cần có sự ứng phó chủ động và kiểm soát tốt.  Do vậy, việc xây dựng cơ sở hạ tầng thông tin, ứng dụng mô hình kinh doanh mới trong kinh tế số nhằm xây dựng chính quyền điện tử năng động, phù hợp với xu thế phát triển tất yếu của nhân loại là vất đề trọng yếu hiện nay.