Bình Than - Nguyệt Bàn, điểm nhấn du lịch văn hóa lịch sử

Hội nghị Bình Than lịch sử năm 1282 diễn ra trên Lục Đầu giang, tại bãi Nguyệt Bàn, nay thuộc địa phận xã Cao Đức, huyện Gia Bình. Kết luận có tính lịch sử này được thống nhất tại Hội thảo Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Bình Than – Nguyệt Bàn tổ chức tại Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc (thành phố Bắc Ninh) tháng 11 vừa qua. Khẳng định này đã khép lại những tranh cãi về địa điểm tổ chức hội nghị Bình Than cách đây vừa tròn 730 năm, đồng thời gợi mở hướng bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa cho địa phương.

Bình Than được nhà Trần chọn là nơi tổ chức hội nghị vì bến Bình Than nằm trên sông Lục Đầu. Trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm, Lục Đầu giang có vị trí quân sự cực kỳ hiểm yếu, đến thời Trần, các cứ điểm quân sự quan trọng cũng được bố trí dọc theo sông Bình Than.

Thời gian qua đi hơn 7 thế kỷ với những biến đổi của thiên nhiên và lịch sử nhưng trên mảnh đất Cao Đức hiện vẫn còn lưu giữ được nhiều chứng tích lịch sử. Đó là địa hình, cảnh quan, nhiều địa danh, truyền thuyết, truyện kể dân gian, nhất là hệ thống các di tích lịch sử và sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh và lễ hội. Các di tích ở đây không những có giá trị về mặt văn hóa tâm linh mà còn lưu giữ giá trị lịch sử truyền thống, trong đó có truyền thống đánh giặc giữ nước. Vì vậy, vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Bình Than – Nguyệt Bàn được các nhà khoa học, nhà nghiên cứu và những người làm công tác quản lý văn hóa hết sức quan tâm. Nhiều gợi mở cho vấn đề này được đưa ra, trong đó có định hướng bảo tồn và phát huy giá trị di tích bến Bình Than và vùng phụ cận.

Từ thực trạng trên, một số định hướng đã được các nhà nghiên cứu gợi mở nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Để tăng cường công tác quản lý di tích, UBND cấp có thẩm quyền cần ban hành quy chế quản lý di tích trên địa bàn theo tinh thần của Luật Di sản văn hóa; Củng cố hoàn thiện tổ chức bộ máy và nhân sự cho các BQL Di tích ở xã và từng điểm di tích, tránh việc giao phó toàn bộ cho các cụ, khi xảy ra sự cố không có người chịu trách nhiệm; Không để công tác quản lý di tích theo cách tự phát như hiện nay. Cần có phương án bảo vệ di tích cụ thể, bảo vệ di vật, cổ vật tránh hư hại do thời gian, mưa nắng và đề phòng trộm cắp cổ vật tại di tích. Việc lập quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di sản trên địa bàn là cần thiết, trong đó xác định rõ các địa chỉ cần bảo tồn và phương hướng phát huy giá trị của các di sản, bao gồm cả phương án bảo tồn di sản để khai thác, phát triển du lịch. Cần tiến hành tổng kiểm kê các di sản vật thể và phi vật thể trên địa bàn xã Cao Đức và huyện Gia Bình để nắm rõ số lượng di sản, tình trạng của từng di sản, quá trình phát huy giá trị di sản trong thời gian qua, khả năng bảo tồn, phát huy trong thời gian tới. Trên cơ sở tổng kiểm kê cần phân loại các loại hình di sản, mức độ giá trị di sản để đăng ký bảo vệ và lập hồ sơ trình các cấp có thẩm quyền xem xét xếp hạng di tích, đăng ký di sản phi vật thể, tạo điều kiện cho việc phát huy giá trị di sản. Tổng kiểm kê cũng là cơ sở để địa phương lập kế hoạch tiến hành tu bổ các di tích đã xuống cấp, khôi phục lễ hội, quản lý tốt các hoạt động hầu bóng tại đền Tam Phủ, bảo tồn các làng nghề truyền thống; đồng thời xây dựng, tôn tạo các địa chỉ có lợi thế để phát triển du lịch. Để thu hút khách du lịch, cần tăng cường công tác tuyên truyền quảng bá hình ảnh các di sản tại địa phương, giới thiệu những sản phẩm văn hóa độc đáo; Nghiên cứu, phối hợp với các điểm du lịch tại địa phương như đền thờ Lê Văn Thịnh, Lệ Chi Viên, các điểm du lịch tại Kiếp Bạc (Hải Dương) để hình thành tuyến du lịch trên bộ và đường thủy, tiến tới xác định các sản phẩm du lịch tại từng điểm trên tuyến du lịch văn hóa, tâm linh.