Bỏ điểm sàn và chuyện phân luồng học sinh cuối cấp

Cuối năm 2016, khi giáo viên và học sinh đang cật lực thích nghi với việc tổ chức các môn thi theo hình thức trắc nghiệm khách quan, đáp ứng kỳ thi THPT Quốc gia năm 2017, thì Bộ GD-ĐT lại đưa ra một ý tưởng (đang trong giai đoạn thăm dò) gây nhiều tranh cãi, đó là việc bỏ điểm sàn trong tuyển sinh vào Đại học từ năm 2017. Bộ chỉ quy định điều kiện cần chung nhất là điểm tốt nghiệp THPT. Còn các trường Đại học tự cân nhắc khi đặt điều kiện đầu vào của mình cho phù hợp để đảm bảo chất lượng, xây dựng uy tín…

Khi đề xuất ý tưởng, Bộ đưa ra nhiều lý lẽ riêng. Đó là để cho các trường ĐH nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm, điều này phù lợp với Luật Đại học. Thêm nữa vì đây là đề xuất, là nguyện vọng của nhiều trường Đại học, nhất là các trường ngoài công lập... Tuy nhiên, lý lẽ đó là thiếu thuyết phục. Nhiều chuyên gia giáo dục cho rằng, việc bỏ điểm sàn vào Đại học sẽ phá vỡ các giải pháp phân luồng học sinh cuối cấp, làm trầm trọng thêm sự bất cập về cơ cấu nguồn nhân lực (thừa thầy thiếu thợ) và tăng thêm sự rối loạn trong phát triển kinh tế xã hội.

Có thể thấy, trong lịch sử giáo dục Việt Nam, chưa bao giờ thi đỗ Đại học lại… dễ như hiện nay. Tất nhiên đó là với các trường Đại học tốp dưới và các trường ngoài công lập, số này chiếm khá đông trong tổng thể các trường Đại học cả nước. Nguyên nhân là những năm gần đây mạng lưới các trường Đại học tăng đến chóng mặt, số lượng không đi kèm chất lượng, thiếu sự thẩm định nghiêm túc, không tính đến cơ cấu nguồn nhân lực tổng thể. Hiện cả nước có khoảng 450 trường Đại học, Cao đẳng với 2,2 triệu sinh viên.

Học sinh Trung tâm Giáo dục Thường xuyên Yên Phong trong giờ thực hành môn điện dân dụng.

Số trường Đại học tăng, rồi chỉ tiêu tuyển sinh của từng trường Đại học cũng tăng trong khi quy mô dân số ngày càng ổn định, số thí sinh giảm dần qua các năm khiến các trường Đại học nói chung rất khó tuyển sinh. Ngoài các trường tốp đầu, thì rất nhiều trường tốp dưới và trường ngoài công lập phải trầy trật tuyển sinh, bằng nhiều hình thức thậm chí là cạnh tranh thiếu lành mạnh vẫn không đủ chỉ tiêu. Đây chính là nguyên nhân tình trạng “thừa thầy thiếu thợ”, nguyên nhân khiến các cử nhân, kỹ sư rồi thạc sỹ thất nghiệm tràn lan. Thống kê của Bộ LĐ,TB và XH, năm 2016 cả nước có khoảng 230 nghìn nhân lực trình độ Đại học trở lên thất nghiệp, số này có thể tăng nhanh trong năm 2017.

Nếu như năm 2015 về trước, để hạn chế nhất định tình trạng “thừa thầy thiếu thợ”, các trường ĐH còn phải chịu chiếc “vòng kim cô” đó là mức điểm sàn cho thí sinh theo từng khối thi. Theo đó những thí sinh không đạt điểm sàn sẽ buộc phải từ bỏ giấc mơ vào Đại học để chuyển sang các trường nghề, hoặc trực tiếp tham gia thị trường lao động phổ thông. Đây là một trong nhiều giải pháp phân luồng học sinh cuối cấp nhằm cân đối hợp lý cơ cấu nguồn nhân lực trong tương lai.

Tuy nhiên suốt những năm duy trì mức điểm sàn, Bộ GD-ĐT đã vấp phải sự phản ứng quyết liệt của hiệp hội các trường Đại học ngoài công lập, kể cả các trường công lập bởi với nguồn tuyển sinh ngày càng cạn kiệt, nhiều trường sẽ khó tránh khỏi nguy cơ giải thể do không tuyển được sinh viên. Như xác nhận của Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga, đây là một trong nhiều nguyên nhân để Bộ đưa ra ý kiến thăm dò việc bỏ điểm sàn trong tuyển sinh vào Đại học từ năm 2017.

Rõ ràng, dù Bộ GD-ĐT có lý luận như thế nào, nhưng nếu quyết định bỏ điểm sàn tuyển sinh Đại học chắc chắn sẽ kéo theo nhiều hệ lụy. Rõ nhất là việc phá vỡ quy hoạch phát triển giáo dục nghề nghiệp, phá vỡ các phương án phân luồng học sinh cuối cấp mà chính Bộ GD-ĐT vẫn định hướng cho ngành GD-ĐT các tỉnh, thành phố phải làm. Sâu xa hơn, khi bỏ điểm sàn, nhiều trường sẽ tuyển sinh bằng mọi giá, điều này càng làm trầm trọng thêm sự bất cập về cơ cấu nguồn nhân lực, ảnh hưởng tiêu cực đến vấn đề phát triển kinh tế xã hội trong tương lai.