Bồng bềnh vận tải thủy Hoàng Kênh

Có từ hơn 90 năm trước, đến nay nghề vận tải thủy ở thôn Hoàng Kênh, xã Trung Kênh (Lương Tài) vẫn được người dân nơi đây gìn giữ, phát triển. Nhiều gia đình đời nối đời theo nghề để có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Thôn Hoàng Kênh hôm nay đổi mới, vươn lên mạnh mẽ cũng nhờ nghề vận tải thủy truyền thống của quê hương.

Trò chuyện với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Văn Ngư, Bí thư chi bộ thôn Hoàng Kênh cho hay, thôn nằm giáp sông Thái Bình nên nghề vận tải thủy xuất hiện khá sớm. Từ những năm 1925, khi đường bộ đi lại khó khăn, nhiều người dân trong thôn mua thuyền nan, đóng thuyền gỗ chở khách và hàng hóa xuôi, ngược dọc các dòng sông. Theo xu thế phát triển, thuyền được nâng cấp thành tàu sắt ngày càng hiện đại. Thời bao cấp, HTX vận tải thủy Trung Kênh được thành lập để tập hợp những gia đình có tàu, thuyền chuyên chở hàng hóa cho Nhà nước. Gần đây, nhiều gia đình thành lập công ty vì vậy HTX dịch vụ vận tải thủy Trung Kênh hiện còn khoảng 30 tàu. Một số thôn quanh khu vực cũng có người làm nghề nhưng nhiều nhất vẫn là ở Hoàng Kênh. Cả thôn bây giờ có gần 300 tàu, trọng tải từ 300 đến 2.000 tấn. Các tàu theo những dòng sông chở thuê vật liệu xây dựng, nguyên, nhiên liệu cho các nhà máy và nhiều hàng hóa đến các tỉnh: Quảng Ninh, Hải Phòng, Hà Nội, Phú Thọ… thậm chí còn chở hàng hóa vượt biển khơi đến nhiều nước trong khu vực. Thôn có hơn 500 hộ, 2.000 nhân khẩu thì hơn 80% số hộ có tàu hoặc chung vốn đóng tàu hay có lao động tham gia nghề vận tải thủy. Nhiều gia đình có 2-3 thế hệ tiếp nối nhau gìn giữ nghề như: Ông Trần Bá Lộ, Hoàng Văn Phối, Nguyễn Văn Bang… Nghề giải quyết việc làm cho hằng nghìn lao động của thôn, xã và các lao động ngoài tỉnh. Cũng từ ngành, nghề này đã mang lại cuộc sống ấm no, trù phú cho người dân nơi đây.

Cảng Kênh Vàng (Trung Kênh) luôn tấp nập tàu thuyền neo đậu.

Mặc dù hầu hết lao động chính theo nghề vận tải thủy nhưng sản xuất nông nghiệp vẫn được quan tâm. Với 25 ha canh tác, người dân trong thôn tích cực ứng dụng khoa học kỹ thuật, đưa cây, con giống mới vào sản xuất, chăn nuôi nên đạt hiệu quả kinh tế cao. 7 ha đất bãi được chuyên canh cây màu như cà rốt, ngô, rau xanh, diện tích cấy lúa năng suất trung bình xấp xỉ 60 tạ/ha/năm. Ngoài ra, tận dụng lợi thế mặt nước sông Thái Bình, nhiều hộ phát triển nghề nuôi cá lồng. Hiện tại, toàn thôn có khoảng 40 lồng cá với tổng sản lượng từ 160-200 tấn/năm.

Đưa chúng tôi đi thăm các công trình phúc lợi của thôn, đồng chí Bí thư chi bộ Nguyễn Văn Ngư hồ hởi: “Hoàng Kênh hôm nay giàu nhất xã, nhất vùng. Đời sống vật chất của người dân ngày càng nâng cao, thôn xây dựng được nhiều công trình phúc lợi xã hội; hoạt động văn hóa văn nghệ diễn ra thường xuyên giúp đời sống tinh thần luôn tươi vui, lành mạnh. Công tác khuyến học khuyến tài được chú trọng, tỷ lệ học sinh giỏi các cấp, học sinh đỗ Đại học luôn ở mức cao so với các thôn trong xã. Mặc dù có nhiều người quanh năm gắn bó với sông nước, ngược xuôi các miền nhưng trong thôn không có người mắc tệ nạn xã hội. Thôn đạt làng văn hóa nhiều năm liên tục, chi bộ đạt TSVM, các đoàn thể vững mạnh, hoạt động nền nếp, hiệu quả… Mỗi khi Tết đến, Xuân về, tàu của người dân ken kín cảng Kênh Vàng. Đêm Giao thừa, điện sáng lung linh, tiếng còi tàu chào năm mới náo nhiệt cả đoạn sông...”.

Đứng trên bờ đê nhìn xuống thôn Hoàng Kênh thấy nhà cao tầng mọc lên san sát. Con đường bê tông to đẹp chạy quanh làng thấp thoáng ô tô, xe máy và cả những chiếc xe tải chở vật liệu từ cảng vào làng để người dân xây dựng thêm những công trình mới. Hiện nay, tỷ lệ hộ khá, giàu ở Hoàng Kênh đã chiếm hơn 90%, tỷ lệ hộ nghèo hiện chỉ còn 0,2%.

Biết chúng tôi về tìm hiểu nghề vận tải thủy ở thôn, anh bạn học cùng phổ thông Nguyễn Văn Tiến mời bằng được xuống thăm tàu của công ty. Sau chuyến hàng dài ngày chở vật liệu xây dựng từ Phú Thọ về Quảng Ninh, anh neo tàu tại cảng Kênh Vàng thăm gia đình và chuẩn bị tư trang cho chuyến đi mới. Tranh thủ lúc anh pha trà, tôi lên mạn tàu phóng tầm mắt quan sát. Dọc bờ sông Thái Bình là những lồng cá, tàu vận tải chở nguyên vật liệu. Nhấp ngụm chè xua đi cái rét, anh kể: “Tốt nghiệp THPT mình theo bố và các anh làm nghề vận tải thủy, hiện giờ đang quản lý 8 tàu có trọng tải từ 400-1.000 tấn. 20 năm bươn trải với nghề, gia đình cũng xây được nhà tầng, mua sắm nhiều thiết bị hiện đại và cũng có tích lũy để nuôi các con ăn học”.

Mặc dù gắn bó với sông nước, có tiềm lực kinh tế, quen “ăn sóng, nói gió” nhưng khi kể về nghề, giọng anh Tiến có lúc chùng xuống: “Vận tải thủy khá chật vật, quanh năm lênh đênh trên sông nước, ngược xuôi nhiều miền, có chuyến đi dài cả tháng trời mới về thăm gia đình. Sông nước, luồng lạch nhiều bất trắc, nhất là khi giông bão bất chợt thuyền không neo đậu an toàn thì rất nguy hiểm cho tài sản và tính mạng… Nghề này cũng bấp bênh, thăng trầm. Đã từng có thời kỳ, cả làng lao đao vì nghề tưởng không vực dậy nổi. Từ đầu năm đến nay, nhu cầu vận tải thủy giảm, giá cước rẻ, sự cạnh tranh diễn ra khốc liệt nên lãi thấp. Bỏ cả chục tỷ đồng đóng tàu giờ hoạt động cầm chừng xót xa lắm!”.

…Tiếng máy nổ vang giòn đưa tàu hướng về Lục Đầu giang. Sáng nay, gió bắc ùa về, nhiệt độ xuống thấp. Gió to, sóng lớn làm con tầu cứ bồng bềnh trên mặt nước. Anh Tiến nói rằng, nghề vận tải thủy ở Hoàng Kênh hiện đang gặp khó khăn, bồng bềnh như con tàu trong gió, nhưng người dân vẫn quyết tâm duy trì và đang tìm cách vượt qua. Người làng ai cũng mong năm mới “mưa thuận, gió hòa” để nghề vận tải thủy được “thuận buồm xuôi gió”. Mong điều ấy sẽ đến để những mùa Xuân về với Hoàng Kênh thêm khởi sắc, vui tươi.