BÓNG LÀNG

Tản văn

Làng-văn hóa làng tạo thành sức mạnh nội lực để người dân chống chọi với thiên tai, giặc dã, vượt qua bao khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Diện mạo nông thôn hôm nay đang thay đổi, văn minh, giàu mạnh nhưng bản sắc văn hoá làng vẫn được gìn giữ, bởi đấy  là nền móng bền vững cho sự phát triển.

Làng tôi có dòng Thiên Đức chở che, nuôi dưỡng với những con người chất phác. Dòng sông chảy dài hòa vào bến Lục đầu giang xuôi về biển cả. Làng là một ngôi nhà lớn chứa đựng các ngôi nhà nhỏ, nơi nương tựa, tạo ra, thắp lên niềm vui cho bao nhiêu người dân có nơi để sống, mọi người biết thương yêu, đùm bọc, sẻ chia.

Cổng làng rêu phong đứng đó chứng kiến bao hạnh phúc và đau khổ, sự ra đi và trở lại của những cuộc đời. Vệt thời gian in hằn nhưng cảnh vật thì cứ đổi thay, biến thiên theo thời cuộc. Bà tôi kể với niềm tự hào: Đình làng mình to nhất vùng. Hội làng mở vào tháng 2 sau mùa gieo cấy là nơi tụ hội của dân hàng tổng. Đình bị tàn phá trong thời kỳ tiêu thổ kháng chiến. Sau hòa bình nhiều năm mới được xây dựng lại, gần đây lại được công nhận Di tích văn hóa cùng với sự đóng góp của dân làng mới dần to đẹp như hôm nay.

Làng khiến ta phải nhớ, phải thương và trải lòng hòa mình vào đó như một tiếng gà xao xác giữa trưa hè; như cái tảo tần mưa nắng, thu vén lo toan của bà, của mẹ; như tiếng trống ngũ liên dập dồn, thúc giục mùa tháng 6, tháng 7 hàn đê chống lũ. Vẫn bờ đê ấy bây giờ được bê tông cứng hóa, các nhà máy thủy điện điều hòa nước đã giúp ước mơ của con người được gửi trong câu chuyện Sơn Tinh-Thủy Tinh trở thành hiện thực. Niềm thương, nỗi nhớ cứ ùa về vương vấn sợi tơ trời giữa những cánh đồng người nông dân đang lật từng thớ đất cấy, cày chắt lọc cho đời, cho người bát cơm thơm, dẻo. Làng ta nặng nghĩa sâu tình, cái ranh giới địa chính hai nhà chỉ có hàng râm bụt, bờ tre dung dị mà gắn bó “tối lửa tắt đèn”. Chẳng thế mà bà tôi lên thành phố thăm con, cháu nhiều nhất chỉ đến ngày thứ ba là nhắc nhỏm đòi về chỉ để hái những lá trầu không bắt đầu he vàng nhai trầu cùng các cụ già mỗi sáng; để hỏi thăm bác Nhỡ nhà bên đã đỡ cái lưng đau hay hái cho bà bạn xóm bên nắm lá vối bánh tẻ hãm uống mỗi ngày…   

Đêm nằm nghe gió thổi từ dòng sông, gió lang thang qua bãi mía, bờ dâu, đùa trên tán lá dọc con đường làng quanh co khi thì thầm, lúc hồ hởi “như đang kể” những câu chuyện xưa cũ ở làng. Buổi sáng tiếng gà ban mai vang vọng trong hơi sương nhẹ. Mặt trời lên vượt hàng cây, rọi vào mỗi ngôi nhà nhỏ báo tin bắt đầu một ngày mới. Trên con đường làng, lũ trẻ tung tẩy đến trường, người lớn xuống đồng hoặc đi chợ, người già thì lo cơm nước cho con và các cháu của mình. Chiều về, những dải khói vương vấn mái bếp gọi mọi người quây quần ấm áp bên mâm cơm đạm bạc nhưng hạnh phúc, bình yên. Đâu đây ngoài bến nước vọng về giòn tan tiếng cười thôn nữ vờn theo xôn xao sóng nước, xô đi những vất vả nhọc nhằn.

Vệt thời gian cứ hun hút, bất tận như sóng lớp sau xô lớp trước. Khái niệm về làng cũng không còn bó hẹp sau những lũy tre bởi sự hội nhập, sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp, thương mại và công nghệ.

Làng tôi vẫn đấy, nép mình bên dòng sông xòa bóng chở che, ôm ấp những phận đời. Bờ rào râm bụt, cây duối già, lũy tre sau làng, cả con đường lát gạch nghiêng-kỷ vật của những người con gái làng đi lấy chồng thiên hạ…giờ chỉ còn trong hoài niệm; những gương mặt thân quen có người đã về với đất, có những người đã già, có người đang lớn, và có những người đã lớn... nhưng với tôi, làng của ngày xưa với con đường quanh co dẫn vào ngôi cổ tự bảng lảng tiếng chuông chiều và những đàn trâu thong thả gặm cỏ triền đê hình như vẫn còn nguyên vẹn, bởi hình ảnh đó yên ả mà bình dị, đặc trưng của làng quê, một trong những nét văn hóa không bao giờ phai nhạt trong tiềm thức của người dân Việt.