Chiến công đặc biệt của Đội du kích nhỏ tuổi

Ngay từ khi còn là học sinh phổ thông, tôi và bạn bè cùng trang lứa đã từng được nghe kể chuyện, được đọc cuốn sách “Đội thiếu niên du kích Đình Bảng” (ĐTNDKĐB) của nhà văn Xuân Sách, viết về những thiếu niên anh hùng quả cảm. Nhưng mãi tới bây giờ, tôi mới có dịp về Đình Bảng, được gặp những người trong cuộc để tìm hiểu về những chiến công đặc biệt của Đội du kích thiếu niên ngày ấy đã làm cho giặc Pháp to lớn, hung hãn là thế phải bạt vía, kinh hồn…

Trong cái nắng khô hanh của những ngày cuối tháng 10, chúng tôi về phường Đình Bảng, Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh công tác. Biết chúng tôi có ý định tìm hiểu viết bài về ĐTNDKĐB, đồng chí Trần Văn Lợi, Bí thư Đảng ủy phường đã giới thiệu gặp ông Nguyễn Thạc Hoàn, nguyên là Đội trưởng và ông Nguyễn Đức Thìn, Anh hùng Lao động, Nhà giáo Nhân dân-Cựu đội viên ĐTNDKĐB. Mặc dù tuổi cao, ở vào tuổi “xưa nay hiếm”, nhưng các ông vẫn còn rất “phong độ” và minh mẫn. Trong câu chuyện cởi mở thân tình, chúng tôi được biết: ĐTNDKĐB ngày ấy đa số là những thiếu niên từ 11 đến 13 tuổi, sinh ra và lớn lên trên quê hương Đình Bảng giàu truyền thống cách mạng, được sự yêu thương chăm sóc của Đảng, Bác Hồ và nhân dân cùng những ngày vẻ vang của khởi nghĩa tháng Tám, đã rèn luyện cho thiếu nhi Đình Bảng tinh thần hăng hái tham gia cách mạng, lòng căm thù giặc sâu sắc. Khi toàn quốc kháng chiến lần thứ 2 bùng nổ, đúng vào ngày giỗ vua Lý Thái Tổ-ngày mùng 3-3 năm Đinh Hợi (1947), giặc Pháp tiến công đánh Đình Bảng, chúng bắt bớ, đốt nhà, cướp của, giết người dã man, gây ra bao cảnh tang tóc đau thương với nhân dân. Những ngày này, thiếu niên đã cùng nhân dân trong làng đào hào, đắp lũy, phá đường, luyện tập, xây dựng Đình Bảng trở thành làng kiểu mẫu và anh dũng đánh địch quyết bảo vệ quê hương. Trong đó, Chi bộ Đảng và ủy ban hành chính kháng chiến, Mặt trận Việt Minh xã, trực tiếp là Xã đội trưởng và Đoàn thanh niên cứu quốc xã đã bí mật thành lập Đội quân báo tí hon, gồm những thiếu niên dũng cảm, nhanh nhẹn, hăng hái hoạt động, kế tiếp Đội “Nhi đồng cứu quốc vong”. Đội ra đời vào ngày 7-11-1949 tại lăng Long Chảo (Lăng Lý Thái Tổ)-nơi Việt Minh đã tổ chức nhiều cuộc mít tinh tuyên truyền cách mạng tiền khởi nghĩa. 15 đội viên đầu tiên của Đội đã ngầm thề trước Tổ quốc và nhân dân là tuyệt đối trung thành với cách mạng, đem hết sức mình làm bất cứ việc gì khi tổ chức phân công. Cuối năm 1949, toàn Đội có 25 đội viên cùng hoạt động bí mật như: làm nhân viên phụ giúp nấu ăn, giặt là, mở hiệu cắt tóc; một số đội viên du kích còn làm bồi (phục vụ cho sĩ quan Pháp) để tiếp cận nắm tình hình địch; có đội viên đã không quản hiểm nguy luồn vào bốt địch lấy vũ khí để trang bị cho du kích của ta đánh địch; tuyên truyền, vận động những người lầm lỗi theo địch trở về hàng ngũ kháng chiến; giải thoát, đưa đường cho cán bộ, chiến sĩ bị địch bắt chốn khỏi trại tù của địch… Năm 1953, Đội đã phát triển lên 47 đội viên. Thời điểm này, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang trong giai đoạn quyết liệt, Đội đổi tên là Đội Thiếu niên du kích Đình Bảng, do chi bộ Đảng, ủy ban hành chính kháng chiến, xã đội và Đoàn thanh niên cứu quốc xã bí mật chỉ đạo. Từ năm 1949 đến 1954, Đội đã cùng cha anh đánh địch và lập công xuất sắc. Đặc biệt, Đội đã bí mật lấy được của địch hơn 30 tấn đạn, 13 khẩu súng các loại, một máy thông tin bộ đàm, 250 hòm ắc quy gs điện đài, 10 gánh dây điện, 200m vải bạt, 300 lít dầu mỡ, 10.000 quả lựu đạn… để chuyển lên Chiến khu cho du kích, bộ đội địa phương tăng thêm vũ khí đánh giặc. Các đội viên du kích còn khôn khéo lọt vào trận địa của địch đổ a xít phá hủy 3 đại bác, 1 súng cối, 8 đại liên, 1 trung liên; rải 250.000 tờ truyền đơn tuyên truyền, kêu gọi nhân dân đứng lên phá Tề, diệt Ngụy. Đội đã nhiều lần dẫn đường giải thoát cho 42 cán bộ, chiến sĩ thoát khỏi trại tù của địch; vận động 115 lính ngụy bỏ hàng ngũ giặc trở về với cách mạng; phối hợp với du kích cài bẫy mìn ngay tại sào huyệt của chúng diệt 15 tên, làm bị thương 17 tên địch, bắt sống 1 lính lê dương. Khi đồng chí Nguyễn Văn Long-quân báo của huyện đi trinh sát bị hy sinh, Đội đã quyết tâm bám trận địa, bí mật trong đêm đưa thi thể đồng chí về mai táng và lấy lại tài liệu, vũ khí không để rơi vào tay giặc. Đội đã làm tốt công tác bảo vệ cho cán bộ, kịp thời giải thoát cho đồng chí Tỉnh đội trưởng Bắc Ninh và đồng chí Chủ tịch ủy ban hành chính kháng chiến huyện Từ Sơn thoát khỏi tay giặc. Cắt đường dây cháy chậm, lấy mìn và bộc phá của địch đặt phá ngôi đình Đình Bảng; cùng nhân dân đấu tranh bảo vệ được ngôi đình lịch sử của làng… Với những thành tích đã đạt được, Đội đã vinh dự được báo cáo với Bác Hồ về hoạt động của mình, được Chính phủ tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất; Trung ương Đoàn thanh niên cứu quốc tặng cờ: “Thiếu niên anh dũng”; Liên đoàn thanh niên dân chủ thế giới tặng cờ: “Tuổi trẻ vì hòa bình”. Đội trưởng Đội ĐTNDKĐB đã được bầu là Chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ nhất- năm 1952 tại Chiến khu Việt Bắc…

Tạm biệt quê hương Đình Bảng trong chiều cuối thu, qua những câu chuyện kể về “người thật, việc thật” của các cựu đội viên Đội ĐTNDKĐB, tôi thật cảm phục về tinh thần chiến đấu dũng cảm quên mình, với những chiến công thầm lặng nhưng đặc biệt xuất sắc vì Tổ quốc, vì nhân dân của những du kích tí hon; thành tích ấy thật đáng tự hào để tuổi trẻ hôm nay học tập, noi theo. Và một điều đáng quý là, hiện tại ở Đình Bảng vẫn còn gần 40 hội viên Đội ĐTNDKĐB năm xưa, dẫu giờ đã lên ông, lên bà, có người được tuyên dương anh hùng, có người là giáo sư, tiến sĩ, nhiều người là cán bộ cao cấp trong quân đội, cán bộ, công nhân đã nghỉ hưu… nhưng họ đã và đang sống gương mẫu, xây dựng gia đình hạnh phúc, góp phần tích cực xây dựng quê hương Đình Bảng anh hùng giàu về kinh tế, mạnh về quốc phòng-an ninh.

Bài, ảnh: Trần Quyết