Chủ động phòng, chống ngăn ngừa bùng phát bệnh Sởi

Bệnh Sởi mắc rải rác quanh năm nhưng tập trung nhiều vào mùa đông xuân. Tuy nhiên, thời gian vừa qua, sự thay đổi liên tục của thời tiết khiến cho số bệnh nhân nhập viện do mắc Sởi tăng đột biến so với cùng kỳ năm trước.

Tại Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh, bệnh nhi đến khám Sởi khá phổ biến, cao điểm có ngày lên đến 5 bệnh nhân nghi mắc Sởi đến khám. Đơn nguyên Truyền nhiễm tại đây cũng thường xuyên có khoảng trên dưới 10 bệnh nhi bị mắc Sởi có biến chứng viêm phổi, viêm tai giữa, tiêu chảy phải theo dõi, điều trị nội trú. Trên thực tế, sự ghi nhận này chỉ là tảng băng nổi vì nhiều trường hợp nghi mắc Sởi, phát ban dạng Sởi chưa có biến chứng đưa con em mình đi khám tại phòng khám tư.

Tiêm vắc xin Sởi là biện pháp tốt nhất để chủ động phòng bệnh Sởi và các biến chứng của Sởi.
Ảnh: Chiến dịch tiêm vắc xin Sởi - Rubella cho trẻ từ 1-5 tuổi trên địa bàn huyện Yên Phong năm 2018.
 

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, tính đến ngày 21-5, toàn tỉnh ghi nhận 265 ca nghi mắc Sởi, trong đó số trẻ dưới 9 tháng tuổi (độ tuổi tiêm phòng Sởi) chiếm khoảng 1/3; hơn 40% người mắc Sởi trên 20 tuổi; số còn lại không tiêm phòng Sởi hoặc không rõ tiền sử, chỉ duy nhất 1 ca có tiêm phòng vẫn nghi mắc Sởi. Điều đó cho thấy hiệu quả của việc chủ động tiêm phòng trong phòng, chống bệnh dịch Sởi nói riêng, các bệnh truyền nhiễm nói chung. Bác sĩ CKII Nguyễn Khắc Từ, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết: Vấn đề dự báo tình hình dịch bệnh được căn cứ trên cơ sở dữ liệu về dịch tễ học của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh. Về nguy cơ bùng phát dịch năm 2019, Bộ Y tế cũng đã có nhận định từ trước, do đó trong quý IV năm 2018 đã triển khai chiến dịch tiêm vắc xin Sởi - Rubella cho trẻ từ 1-5 tuổi tại 5 địa phương có nguy cơ cao là: Yên Phong, Thuận Thành, Quế Võ, Gia Bình, thành phố Bắc Ninh. Đầu năm 2019, Sở Y tế tham mưu cho UBND tỉnh triển khai tiêm bổ sung Sởi - Rubella cho trẻ từ 1-5 tuổi tại các địa phương còn lại. Với gần 94,4 nghìn trẻ được tiêm miễn phí, tỷ lệ tiêm cả 2 đợt trên địa bàn tỉnh đạt 96,8%. Chính bởi vậy, nhóm tuổi trong độ tuổi tiêm chủng mở rộng về cơ bản khống chế được nguy cơ mắc Sởi.
Bắc Ninh giáp ranh Thủ đô Hà Nội, nơi thường xuyên có diễn biến phức tạp về bệnh dịch Sởi là một trong những yếu tố khiến nguy cơ bùng phát dịch Sởi trên địa bàn. Câu chuyện dịch bệnh Sởi bùng phát với hơn 100 trẻ tử vong do Sởi có biến chứng trong cả nước năm 2014 là bài học kinh nghiệm sâu sắc trong công tác y tế dự phòng. Ngay sau mùa dịch 2014, trong 2 năm 2014 và 2015, hàng triệu trẻ trong cả nước đã được tiêm miễn phí trong chiến dịch tiêm Sởi - Rubella lớn nhất từ trước tới nay. Cũng giống như tình hình điều tra dịch tễ năm 2014, nhóm đối tượng mắc hiện tại trên địa bàn tỉnh chủ yếu là trẻ dưới 9 tháng tuổi hoặc người lớn trên 20 tuổi, không tiêm Sởi hoặc không rõ tiền sử. Đối tượng dưới 9 tháng chưa đến tuổi tiêm phòng Sởi mà miễn dịch của mẹ truyền cho con trong thời kỳ mang thai có sự suy giảm, dẫn đến trẻ mắc sớm. Trong khi đó các đối tượng mắc Sởi trên 20 tuổi thường có tiền sử tiêm chủng không rõ ràng hoặc mới chỉ tiêm 1 mũi, do đó chưa đủ miễn dịch kéo dài bền vững.
Sởi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây dịch và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Trên thế giới (năm 2010), cứ 4 phút có một người chết vì bệnh Sởi. Tại Việt Nam, sởi vẫn là bệnh truyền nhiễm phổ biến mặc dù tỷ lệ mắc bệnh đã giảm liên tục, giảm mạnh qua các năm triển khai chương trình tiêm chủng toàn quốc, tỷ lệ mắc bệnh năm 2012 đã giảm 830 lần so với thời kỳ trước khi triển khai chương trình tiêm chủng mở rộng (năm 1984). Mù lòa, tiêu chảy cấp, viêm phổi, viêm não… là các biến chứng nguy hiểm khi mắc Sởi có thể dẫn đến tàn phế, tử vong, đặc biệt ở trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng, mắc HIV/AIDS hoặc các bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh. Mắc Sởi khi mang thai cũng có thể gây ra sảy thai, đẻ non. Bệnh Sởi do vi rút Sởi gây ra, rất dễ lây do lây truyền qua đường hô hấp. Những người chưa được tiêm vắc xin Sởi hay chưa từng bị mắc Sởi trước đó thì khả năng bị mắc bệnh Sởi là rất cao nếu có tiếp xúc với bệnh nhân.
Để chủ động phòng bệnh Sởi, Bộ Y tế khuyến cáo người chủ động đưa con em từ 9 tháng tuổi chưa tiêm vắc xin Sởi hoặc từ 18 tháng tuổi chưa tiêm đủ 2 mũi vắc xin Sởi đến trạm y tế xã, phường để tiêm vắc xin phòng Sởi. Khi phát hiện có các dấu hiệu: sốt, ho, chảy nước mũi, phát ban cần sớm đưa trẻ đến các cơ sở y tế gần nhất để kịp thời khám, điều trị phòng các biến chứng và diễn biến nặng của bệnh Sởi, hạn chế đưa trẻ tới các bệnh viện lớn nhằm tránh tình trạng lây nhiễm Sởi từ bệnh viện. Bệnh Sởi rất dễ lây, không cho trẻ đến gần, tiếp xúc với các trẻ nghi mắc Sởi. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng khi chăm sóc trẻ và bảo đảm các biện pháp về tăng cường dinh dưỡng cho trẻ.
Các chuyên gia y tế dự phòng cũng khuyến cáo những người trên 20 tuổi nếu chưa mắc Sởi hoặc chưa tiêm phòng Sởi nên tiêm phòng, đặc biệt là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, chuẩn bị mang thai. Việc tiêm phòng không chỉ bảo vệ sức khỏe cho người mẹ mà còn có ý nghĩa bảo vệ, truyền kháng thể cho trẻ trong thời kỳ mang thai để trẻ có khả năng phòng bệnh trong những tháng đầu đời khi chưa đến lịch tiêm phòng.