Chuyện xung quanh chiếc khẩu trang

Có lẽ trong những ngày vừa qua, khẩu trang y tế là mặt hàng được quan tâm nhiều nhất. Từ một trang bị ít được chú ý và thường chỉ được sử dụng trong cơ sở y tế, trong suy nghĩ của một bộ phận người dân, khẩu trang y tế dường như đã biến thành tấm “lá chắn” ngăn ngừa loại virus mới gây bệnh viêm đường hô hấp cấp.

Việc người dân đổ xô đi mua khẩu trang y tế đã vô tình “đẩy” giá khẩu trang vượt nhiều lần giá trị thực của nó. Vậy nhưng, khi nào thì cần dùng khẩu trang y tế và khẩu trang vải có tác dụng gì trong phòng ngừa dịch bệnh nCoV tại cộng đồng hay không? Các chuyên gia y tế đã có những câu trả lời cụ thể.

Người dân khi đến cơ sở khám chữa bệnh cần đeo khẩu trang y tế.

Trên địa bàn tỉnh, dù đã bớt “nóng” do sự vào cuộc của cơ quan chức năng trong nỗ lực bình ổn giá, câu chuyện về khẩu trang y tế vẫn được nhắc đến thường xuyên. Với một số người, việc khống chế số lượng chỉ được mua 5 hay 10 chiếc khẩu trang y tế mỗi lần tại các điểm bán bình ổn như hiện nay là chưa thỏa mãn nhu cầu, song so với việc phải mua với giá rất cao mà cũng không có như trước đây thì đây được coi là giải pháp thiết thực, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. 

Mấy ngày trước, nhất nhất chỉ đeo khẩu trang y tế khi ra khỏi nhà, anh Nguyễn Hữu Hoàng (phường Vạn An, thành phố Bắc Ninh) cho biết sau lần tranh luận giữa hai vợ chồng anh về việc sử dụng khẩu trang vải hay khẩu trang y tế phù hợp hơn, khi vợ lấy dẫn chứng từ cơ quan chuyên môn , anh mới thay đổi suy nghĩ và thực hiện như khuyến cáo. Lúc nào trong cốp xe anh cũng có vài chiếc khẩu trang y tế, nhưng dành để dùng khi đến bệnh viện.
Đến mua khẩu trang y tế tại một điểm bán bình ổn giá, chị Nguyễn Thu Hằng cho biết: “Tôi mua khẩu trang y tế để dự phòng khi đến thăm người nhà nằm viện, còn bình thường cả gia đình tôi vẫn dùng khẩu trang vải loại tốt khi ra đường. Lúc đầu tôi cũng nghĩ khẩu trang y tế tốt hơn khẩu trang vải, nhưng khi nghe các chuyên gia y tế phân tích, tôi hiểu rằng dùng khẩu trang hiệu quả khi nó phù hợp với từng điều kiện môi trường”. Còn chị Hoàng Thị Bích, kinh doanh tự do tại Chợ Đọ (thành phố Bắc Ninh) cho biết: “Cuối ngày, khi công nhân vệ sinh đẩy xe rác với hàng trăm chiếc khẩu trang y tế được xả ra môi trường, tôi thấy vừa lãng phí, vừa gây ô nhiễm môi trường, có khi còn là nguồn lây lan dịch bệnh khác. Tôi bán hàng, cả ngày có khi tiếp xúc với hàng chục khách nhưng tôi dùng khẩu trang vải, vừa dễ chịu vừa kinh tế. Tôi nghĩ, chỉ sử dụng khẩu trang thôi là chưa đủ để phòng bệnh, còn cần kết hợp các biện pháp khác nữa”.
Vậy khẩu trang y tế có phải là “bảo bối” ngừa nCoV? Theo khuyến cáo của Bộ Y tế về việc đeo khẩu trang y tế để phòng tránh dịch bệnh do nCoV, chỉ nên đeo khẩu trang y tế trong các trường hợp: Khi tiếp xúc, chăm sóc, theo dõi, điều trị cho người mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh, bệnh nhân mắc bệnh đường hô hấp hoặc khi tiếp xúc với mẫu, bệnh phẩm bệnh truyền nhiễm; khi chăm sóc hoặc có tiếp xúc gần với người mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh, bệnh nhân mắc bệnh đường hô hấp; khi đi đến khám, điều trị tại các cơ sở y tế; khi được chỉ định tự theo dõi, cách ly tại nhà; khi đi đến làm việc, thăm hỏi, chăm sóc tại các cơ sở y tế. Cũng theo khuyến cáo này, người khỏe mạnh, không có các triệu chứng bệnh về đường hô hấp chỉ cần đeo khẩu trang vải khi đến các khu vực tập trung đông người, trên các phương tiện giao thông công cộng.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), việc đeo khẩu trang khi không có chỉ định gây lãng phí và có thể tạo cảm giác yên tâm “ảo”, khiến mọi người dễ bỏ qua áp dụng các biện pháp bảo vệ quan trọng cơ thể khỏi dịch corona như: rửa tay bằng xà phòng, vệ sinh cá nhân, vệ sinh vật dụng, đồ dùng. Do đó, WHO nhấn mạnh, ngoài sử dụng khẩu trang cần kết hợp với rửa tay bằng xà phòng và nhiều biện pháp chống nhiễm khuẩn khác để chống dịch viêm phổi cấp do chủng mới của virus Corona. Ngoài ra, việc sử dụng khẩu trang không đúng cách sẽ không có tác dụng bảo vệ (đeo vào tháo ra nhiều lần, chạm tay vào mặt trước để tháo khẩu trang…).
Với từng nhóm đối tượng, WHO cũng đưa ra khuyến cáo cụ thể để phòng ngừa virus corona mới.
Theo đó, những người không có các triệu chứng hô hấp nên: Hạn chế đến nơi đông đúc; duy trì khoảng cách ít nhất 1 m khi tiếp xúc với những người có các triệu chứng ho, hắt xì; thực hiện rửa tay thường xuyên với xà phòng nếu tay dính bẩn, nếu không dính dịch tiết, gỉ cơ thể, có thể rửa tay khô bằng cồn; che miệng khi ho hoặc hắt hơi bằng khuỷu tay hoặc khăn giấy, sau đó vứt khăn giấy và thực hiện vệ sinh tay; hạn chế chạm tay vào miệng, mũi. Không cần đeo khẩu trang y tế vì chưa có bằng chứng khoa học về lợi ích bảo vệ với những người không bị bệnh. Tuy nhiên, tùy theo thói quen hoặc văn hoá, việc đeo khẩu trang cần được thực hiện đúng cách, khi vứt bỏ nên cầm 2 dây tháo ra, sau đó vệ sinh tay sạch sẽ.
Với những người có triệu chứng hô hấp: WHO khuyến cáo cần đeo khẩu trang y tế và lập tức đến các cơ sở y tế để thăm khám khi có các triệu chứng sốt, ho, khó thở. Với những trường hợp có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh nhưng vì điều kiện đặc biệt không thể điều trị tại bệnh viện, ngoài việc áp dụng đeo khẩu trang, vệ sinh tay thường xuyên, WHO khuyến cáo cần giữ khoảng cách với những người tiếp xúc ít nhất 1m; nên có dụng cụ chứa dịch tiết, rác cá nhân riêng biệt; cải thiện luồng không khí trong nhà bằng cách mở cửa sổ tối đa. Các biện pháp bên trên cũng được khuyến cáo nên áp dụng với người thân của những người mắc bệnh.