Cơ hội và thách thức khi triển khai Luật HTX năm 2023

Luật HTX năm 2023 có hiệu lực từ tháng 7 -2024 tạo hành lang pháp lý thuận lợi, thông thoáng, thúc đẩy HTX tham gia vào nền kinh tế xã hội và hội nhập quốc tế. Dù đem đến nhiều cơ hội song Luật HTX năm 2023 cũng đặt ra thách thức đòi hỏi các HTX phải thay đổi tích cực và sự triển khai mạnh mẽ từ cơ quan quản lý nhà nước.

Toàn tỉnh hiện có 723 HTX, trong đó có 566 HTX nông nghiệp, 59 HTX tiểu thủ công nghiệp, 38 HTX thương mại, 2 HTX xây dựng, 6 HTX vệ sinh môi trường và 26 quỹ tín dụng nhân dân. Theo ông Phạm Minh Hiền, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, với những điểm mới cốt lõi, quan trọng được điều chỉnh, bổ sung vào Luật HTX 2023, khu vực kinh tế tập thể được nâng cao vị thế, từ đó mở rộng độ phủ về an sinh xã hội. Đó là chính sách phát triển nguồn nhân lực, thông tin, tư vấn; đất đai; thuế và lệ phí; tiếp cận vốn, bảo hiểm; ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; tiếp cận và nghiên cứu thị trường; đầu tư và phát triển kết cấu hạ tầng, trang thiết bị; tư vấn tài chính và đánh giá rủi ro. Quy định giảm từ 7 lượng thành viên sáng lập xuống 5 thành viên tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc vận động các tổ chức, cá nhân và hộ gia đình tham gia thành lập HTX. Việc bổ sung các loại thành viên tham gia HTX bao gồm thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn và thành viên liên kết không góp vốn, tỷ lệ vốn góp tối đa cho một thành viên không quá 30% tổng vốn điều lệ giúp gia tăng sức mạnh tài chính cho các HTX.
Đối với hoạt động của HTX trong lĩnh vực nông nghiệp tại Điều 16, HTX được phân loại siêu nhỏ, nhỏ, vừa, lớn theo tiêu chí số lượng thành viên chính thức và một trong 2 tiêu chí là doanh thu hoặc tổng nguồn vốn. Thông qua phân loại HTX xác định được quy mô để tổ chức quản trị phù hợp; đối với các mô hình nhỏ và siêu nhỏ thực hiện tổ chức quản trị rút gọn, hoặc cơ cấu đơn giản của tổ chức sẽ tiết kiệm được chi phí quản lý điều hành. Việc phân loại quy mô phù hợp sẽ tạo thuận lợi cho Nhà nước trong việc hỗ trợ và quản lý HTX. Tại Điều 24 Luật HTX năm 2023 quy định 3 chính sách hỗ trợ tổ hợp tác, HTX, Liên hiệp HTX về ứng dụng khoa học công nghệ; đổi mới sáng tạo; chuyển đổi số, qua đó thể chế hóa đầy đủ các định hướng chính sách về khoa học công nghệ trong Nghị quyết số 20/TW.

HTX dịch vụ nông nghiệp thôn Thanh Hà, xã An Thịnh (Lương Tài) mong muốn được tiếp cận chính sách hỗ trợ về công nghệ theo Luật HTX năm 2023.

Ông Nguyễn Đình Hải, Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp thôn Thanh Hà, xã An Thịnh, huyện Lương Tài cho biết: “HTX chúng tôi có hơn 300 thành viên, chủ yếu là nông dân, trình độ còn hạn chế nên việc được hỗ trợ tiếp cận các công nghệ, quy trình sản xuất mới sẽ giúp HTX nâng cao hiệu quả đáp ứng các đơn hàng với doanh nghiệp, mở rộng diện tích liên kết sản xuất các giống ngô, trồng màu như cà rốt, hành tỏi…”.
Bên cạnh những thuận lợi, khi Luật HTX năm 2023 có hiệu lực đặt ra nhiều thách thức buộc các HTX phải nỗ lực trong tổ chức, quản trị. Một số HTX trong lĩnh vực nông nghiệp có thể gặp khó khăn trong công tác kế toán, hạch toán các nguồn thu nhập từ giao dịch nội bộ và bên ngoài HTX, việc trích lập các quỹ cũng như phân phối thu nhập sẽ mất nhiều thời gian, công sức đòi hỏi tính chuyên nghiệp cao mà nhiều HTX chưa đáp ứng được. Hầu hết các HTX có quy mô hoạt động nhỏ lẻ, nguồn vốn hoạt động thấp; đội ngũ cán bộ quản lý HTX nông nghiệp đa số lớn tuổi, trình độ, năng lực chưa đáp ứng với yêu cầu thực tiễn nhất là việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị điều hành...
Để giúp người dân, HTX và các tổ chức, đơn vị thuận lợi trong tiếp cận Luật HTX năm 2023, từ đầu năm đến nay, Liên minh HTX tỉnh tổ chức 7 lớp tập huấn tại các huyện, thị xã, thành phố, với hàng trăm người tham dự. Nội dung tập huấn chủ yếu về những điểm mới cơ bản của Luật HTX năm 2023 gồm: phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng; số lượng thành viên tối thiểu tham gia, quyền và nghĩa vụ của các thành viên; nguyên tắc tổ chức, quản lý, hoạt động của HTX; chính sách của nhà nước về phát triển tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX; quy định về thành lập, hoạt động của tổ hợp tác, chuyển đổi tổ hợp tác…, hướng dẫn chi tiết một số nội dung thi hành Luật tại cơ sở.
Thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền thường xuyên, liên tục, phù hợp với từng nhóm đối tượng; kịp thời tham mưu cho tỉnh ban hành những cơ chế, chính sách và chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế tập thể phù hợp với thực tiễn, tăng cường quản lý nhà nước đối khu vực này một cách hiệu quả.