Có lý “nhường” vô lý

Buổi sáng ngày nghỉ, chúng tôi thường ra quán trò chuyện. Đám bạn tôi cũng không ít chuyện, nhưng hôm nay đành phải ngồi nghe mấy anh bạn trẻ bàn bên tranh luận về một chủ đề “trọng đại” mang cả tính lịch sử và tính thời sự.

Một anh khá bảnh trai, có vẻ quan tâm nhiều chuyện trên mạng xã hội lên tiếng: Vô lý thật, cuộc đời nhiều cái không thể lý giải được. Anh 26 lấy bà 62; đưa đón học sinh mà bỏ quên để học sinh chết trên xe; nhờ xem điểm lại được nâng điểm để đỗ vào trường đại học tốp đầu; bác sĩ bị hành hung khi đang cứu chữa cho người thân của chính kẻ hành hung mình; mong trở thành giàu có chả mong lại mong trở thành hộ nghèo, xã nghèo... Anh này đang say sưa thì anh bạn khác ngắt lời: 
- Những chuyện đó thì ai cũng biết, ông kể đến mai cũng chả hết, còn khối cái vô lý hơn thế. Ông không thấy nhiều kẻ vô lại, chuyên làm điều ác, điều xấu nhưng lại muốn người khác đối xử tử tế với mình. Kẻ tham nhũng lại có quyền soi xét người khác. Kẻ chạy chức, chạy quyền lại muốn mọi người kính trọng, tôn sùng mình. Kẻ chuyên dối trá lại nhạo báng người chân thật v.v… Nhiều chuyện buồn và rất buồn, buồn đến vô lý không hiểu vì sao mình lại buồn. 
- Thôi! Hai ông cứ nói những chuyện tiêu cực làm gì! Anh thứ ba xen vào. Cuộc sống là như thế, vũ trụ vốn cân bằng, có ngày thì phải có đêm.

 Sinh ra Lưu gù thì ắt có Hòa đại nhân, sự tồn tại này sẽ là mãi mãi. Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau nhưng sự xung đột đúng sai dai dẳng, triền miên, không bao giờ chấm dứt (anh bạn này có vẻ thông thái!). Anh ta nói tiếp: Cứ ngẫm mà xem, mọi sự vô lý đều có lý, đều có những lý do để xảy ra hay tồn tại. Ngược lại, một sự việc dù có lý đến đâu cũng có thể trở thành vô lý nếu ta không thấu hiểu nguyên nhân sâu xa của sự việc. Có một câu danh ngôn: Thành công là sự thất bại liên tiếp, càng thất bại nhiều càng thành công, nghe tưởng vô lý nhưng hoàn toàn có lý, bởi thành công đến từ sự tiến bộ, sự tiến bộ đến từ thất bại. Không có con đường tắt.
Ngồi nghe mấy anh bạn trẻ tranh luận tôi cũng thấy hay hay. Có một lần đi du lịch nước ngoài, tôi thấy phía trước kính của bác tài xế có dòng chữ, tạm dịch: “Có lý nhường vô lý”. Tôi ngạc nhiên, ngẫm nghĩ mãi rồi cũng hiểu. Trong từng trường hợp cụ thể, cái có lý không nhường cái vô lý thì hậu quả sẽ khôn lường. Tôi chợt nhớ bài viết của anh bạn đồng nghiệp trong đó có câu: sẽ hết sức… vô lý nếu ta cứ suốt ngày lẩm bẩm “vô lý quá”. Và sự lẩm bẩm “hết sức vô lý” này cũng có lý do của nó… và cũng trở thành có lý!