Cộng hưởng tình yêu

Sau ba năm trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại - Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã được bảo tồn và phát triển. Ba năm tuy chưa phải dài nhưng nhìn lại để thấy khi danh hiệu được gắn với giá trị đích thực thì di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã tỏa sáng.

Quan họ vốn trọng nhau về nghĩa, mến nhau vì tình, say nhau vì câu ca, giọng hát… Đó là truyền thống, là giá trị sống ngàn đời của người Quan họ. Trong mỗi gia đình, làng xóm, các thế hệ thay nhau tiếp nối, âm thầm trao gửi tình yêu và truyền dạy nghề chơi Quan họ để hôm nay và mai sau, Dân ca Quan họ Bắc Ninh vẫn căng tràn sức sống, trở thành một tài sản phi vật thể đặc biệt quý giá, rất khó tìm thấy ở các loại hình văn hóa nghệ thuật khác.

Tình yêu Quan họ thẩm thấu, chảy trong từng mạch máu mỗi người dân Bắc Ninh-Kinh Bắc suốt bao đời nay cho đến ngày 30-9-2009, khi Dân ca Quan họ được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại thì tình yêu đối với di sản lại được cộng hưởng, nhân lên bội lần. Từ đó, tình yêu đối với Dân ca Quan họ Bắc Ninh không còn là chủ quan của một cá nhân hay một cộng đồng nhỏ lẻ mà có sự kết nối, thu hút sự quan tâm chú ý của cả nhân loại. Tình yêu ấy có trong hàng triệu triệu trái tim, từ những liền anh, liền chị cho đến mọi người dân; từ miền Bắc vào tới miền Nam; từ học sinh, sinh viên, trí thức, nhà khoa học, doanh nhân, chính khách cho đến chị lao công, bác thợ cày; từ cộng đồng người Việt trong và ngoài nước lan sang bạn bè quốc tế… Tình yêu đó ngày càng tỏa sáng và đẹp biết bao khi mỗi người đều biết biến tình yêu thành những việc làm thiết thực để bảo tồn, gìn giữ và phát huy di sản văn hóa Quan họ.

Chung tay bảo tồn di sản

Di sản văn hóa Quan họ được “bảo tồn ở dạng động” theo đúng nghĩa, phù hợp với quy luật phát triển của xã hội, gắn với đời sống, đáp ứng nhu cầu thưởng thức văn hóa của đông đảo tầng lớp nhân dân như ngày hôm nay ngoài tình yêu của cộng đồng còn có rất nhiều chương trình hành động được tỉnh và ngành văn hóa triển khai thiết thực, ý nghĩa như: Chính sách tôn vinh, đãi ngộ 41 nghệ nhân Dân ca Quan họ Bắc Ninh; ủng hộ, hỗ trợ khuyến khích các câu lạc bộ Quan họ; đưa Dân ca Quan họ vào giảng dạy trong các trường phổ thông; tạo điều kiện và tổ chức không gian diễn xướng hợp lý cho Quan họ; khôi phục các hình thức hát Quan họ truyền thống; xuất bản và tái bản một số công trình nghiên cứu chuyên sâu về văn hóa Quan họ; hàng loạt chương trình biểu diễn và tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu nét đẹp văn hóa Quan họ…

Song, bên cạnh đó cũng còn không ít điều đáng bàn. Yêu thế nào cho đúng với giá trị của di sản. Yêu nhưng phải hiểu để biến tình yêu ấy thành ứng xử có văn hóa và những hành động phù hợp xứng tầm với di sản thế giới. Còn nếu yêu mà chưa hiểu về văn hóa Quan họ thì đừng vội làm gì cả. Thời gian qua, đã có những việc làm xuất phát từ tình yêu nhưng vì chưa có sự hiểu biết đầy đủ, đúng đắn về Di sản nên đã vô tình “bóp méo”, làm biến dạng Quan họ.

Trong khi cả xã hội chung tay, từng ngày từng giờ gìn giữ di sản thì những “phần tử” coi lợi ích cá nhân lên trên hết cần phải được lên án, kiên quyết xử lý để Di sản văn hóa không bị biến tướng. Thiết nghĩ, điều chúng ta đang thực sự cần bây giờ là một định hướng đúng đắn, không nên để Quan họ phát triển tự phát, lan tỏa ồ ạt như thời gian qua. Nên chăng, sức lan tỏa về chiều rộng hãy tạm giữ ổn định như thế và dồn sức tập trung chú trọng cho bảo tồn những giá trị truyền thống theo chiều sâu. Có như vậy, danh hiệu và giá trị của Di sản Dân ca Quan họ mới được bảo tồn và phát triển bền vững trong tương lai.