Diễn giả Nguyễn Quốc Vương: Đọc sách để sống trọn vẹn hơn với đời sống con người

Đồng hành với ông Cao Văn Hà (nguyên Giám đốc Sở Xây dựng Bắc Ninh, người sáng lập “Mô hình khuyến học mới” và hiện là Chủ tịch danh dự Quỹ “Ước mơ lớn” xã Đông Tiến, huyện Yên Phong) trong một số hoạt động tại thư viện Làng cò Đông Xuyên, tôi có dịp gặp gỡ, trao đổi với bạn vong niên của ông là Nguyễn Quốc Vương, diễn giả trẻ tuổi nhưng khá nổi tiếng trong lĩnh vực khuyến đọc hiện nay tại Việt Nam.

“Đọc sách để sống trọng vẹn hơn với đời sống con người” là tựa đề một bài nói chuyện chuyên đề mà ở đó, Nguyễn Quốc Vương đã lý giải thuyết phục các câu hỏi đọc sách để làm gì, tại sao phải đọc sách và tại sao văn hóa đọc mới trở nên mạnh mẽ ở Việt Nam chỉ trong vòng 5 đến 7 năm trở lại đây, một sự trỗi dậy khá muộn màng so với các nước văn minh, nhất là Nhật Bản, nơi Vương từng tu nghiệp trong 8 năm.
Theo Vương, ở Việt Nam hiện nay có một nghịch lý là tỷ lệ người biết chữ rất cao, nhưng biết chữ và đọc sách không trùng khớp với nhau. Rất nhiều người biết chữ nhưng chẳng mấy khi đọc sách, có người thậm chí cả đời chẳng quan tâm đến một cuốn sách. Đây là một điều bất hạnh và rất đáng thương vì theo Vương, đọc sách luôn là trải nghiệm lý thú trong cuộc đời, đọc sách vừa để học, vừa để nâng cao trình độ chuyên môn, đọc sách để sống “người” hơn và điều quan trọng nhất, đọc sách chính là để sống trọng vẹn hơn với đời sống con người.
Nói về sức mạnh của văn hóa đọc, Vương dẫn chứng, không phải ngẫu nhiên mà trong nhà tù ở các nước văn minh, người ta trong khi tước đi quyền công dân, vẫn bảo đảm quyền đọc sách của phạm nhân. Đơn giản vì họ tin rằng, đọc sách sẽ giúp phục hồi và duy trì nhân tính.

Trong 8 năm “Đông du” ở Nhật, Vương không phải là mọt sách, ngược lại trong 8 năm đó, chàng trai xứ Kinh Bắc đã rong ruổi trải nghiệm nhiều công việc, ở nhiều lĩnh vực khắp các đô, đạo, phủ, tỉnh của “đất nước mặt trời mọc”. Những lần được mời đến nói chuyện, phiên dịch tại các trại tạm giam ở Nhật, Vương đều chú ý thấy phía đầu hành lang nơi những người bước ra từ trại tạm giam khi được trả tự do sẽ đi qua, luôn có tấm biển lớn với dòng chữ viết kiểu thư pháp chân phương “Là người thì sẽ phạm sai lầm nhưng không để sai lầm lặp lại mới chính là người”. Vương cho biết ngay phía dưới tấm biển đó là giá sách, tạp chí, đây chính là sự sắp đặt mang tính biểu tượng và đầy ý nghĩa…

“Đọc sách và con đường gian nan vạn dặm”, cuốn sách đáng đọc của diễn giả Nguyễn Quốc Vương, xuất bản năm 2019.

Bằng trải nghiệm bản thân cùng vốn kiến thức phong phú, Nguyễn Quốc Vương đúc kết một điều, nếu nhìn rộng và nghĩ kỹ sẽ thấy rất hiếm ai đã từng đọc sách hay say mê sách rồi quay lại nói rằng loài người không cần sách. Cũng chẳng kiếm đâu ra một quốc gia hay một cộng đồng văn minh nào trên thế giới lại là cộng đồng ít đọc sách và phủ nhận ý nghĩa của văn hóa đọc. Lịch sử cũng không cho thấy có quốc gia nào đang trong trạng thái bình thường muốn quay lại thời kỳ không có sách…
Để ý trong bài nói chuyện của Nguyễn Quốc Vương về đọc sách và văn hóa đọc tại thư viện Làng cò Đông Xuyên, rồi tại các trường học ở xã Đông Tiến, từ nam phụ lão ấu đều như bị mê hoặc trước lý lẽ đầy sức thuyết phục của diễn giả trẻ tuổi. Nguyễn Quốc Vương là ai vậy?
Nguyễn Quốc Vương sinh năm 1982 trong một gia đình có truyền thống ham đọc sách ở xã Liên Chung, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang. Khi Vương ra đời, gia đình đã có tủ sách chừng 500 cuốn các loại. Bố của Vương từng là lính đặc công, sau làm thầy giáo. Thời bao cấp khó khăn, nhưng ông vẫn tiết kiệm tiền mua sách, dành thời gian xin sách và đặc biệt trân trọng những cuốn sách được tặng. Tất cả những hình ảnh ấy đã thấm đẫm tuổi thơ và tạo cho Vương niềm mê sách từ bé.
Từ niềm mê sách, Nguyễn Quốc Vương phấn đấu trở thành sinh viên khoa Lịch sử Đại học Sư phạm Hà Nội, tốt nghiệp năm 2004, được giữ lại trường làm trợ giảng và đến năm 2006, Vương được chính phủ Nhật Bản cấp học bổng du học tại đất nước “mặt trời mọc” đến năm 2011. Rời Nhật Bản sau khi hoàn thành chương trình Cao học để rồi 3 năm sau, Vương tiếp tục trở lại Nhật Bản vào đúng mùa hoa anh đào nở rộ, tu nghiệp ở đây thêm 3 năm trước khi về nước quyết định rời giảng đường Đại học, trở thành “người bán sách rong”. Từ một vị trí trong mơ với nhiều bạn trẻ, tại sao Vương lại có quyết định táo bạo như vậy?
Vương chia sẻ, chính quãng thời gian 8 năm ở Nhật Bản, nhờ đi học, đi làm, trải nghiệm nhiều không gian khác nhau từ trường học, nhà máy, doanh nghiệp tới các trại tạm giam, nhà tù, tòa án… trên khắp đất nước mặt trời mọc, Vương đã có sự chuyển biến dữ dội cả về tư duy học thuật và lẽ sống. Vương phát hiện một điều, đối với Nhật Bản, nếu chỉ thông qua đọc sách tại Việt Nam thì không thể nào thấy được những cái vĩ đại của họ. Một trong những thứ đó là sự hiện diện của VĂN HÓA ĐỌC.

Diễn giả Nguyễn Quốc Vương truyền cảm hứng đọc sách và văn hóa đọc đến học sinh xã Đông Tiến, Yên Phong (tháng 1-2021).

Vương kể những điều mắt thấy tai nghe, người Nhật đọc sách khắp nơi, cả trong trại tạm giam và nhà tù. Càng nghiên cứu sâu về giáo dục Nhật Bản, càng thấy sự tiến bộ của giáo dục cũng chính là sự cải thiện, tăng tiến không ngừng của văn hóa đọc. Những thời điểm đánh dấu bước nhảy vọt về văn minh của nước Nhật cũng là những thời điểm diễn ra các cuộc cách mạng về văn hóa đọc… Vương kết luận, giá trị cốt lõi của sách và văn hóa đọc chính là để người ta được sống trọn vẹn hơn với đời sống con người. Một đất nước mê sách và ham đọc sách là một đất nước văn minh và lãng mạn mà ở đó, cả người giàu và người nghèo, chính khách lẫn thường dân đều được sống cuộc sống thanh bình và hạnh phúc.
Từ nhận thức đó, Vương quyết định buông bỏ vị trí đang là niềm ước mơ của nhiều bạn trẻ để dấn thân theo đuổi giấc mơ lãng mạn theo cách của riêng mình. Đó là sứ mệnh truyền cảm hứng về văn hóa đọc cho người Việt, dẫu biết đây là “Con đường gian nan vạn dặm”, tên cuốn sách tự sự về giáo dục và văn hóa đọc của Vương, xuất bản năm 2019.
Công việc của Nguyễn Quốc Vương là viết sách và dịch thuật các loại sách về giáo dục, văn hóa, lịch sử với khoảng 50 đầu sách và hơn 200 bài viết, phỏng vấn trên báo chí nói về sách và văn hóa đọc. Do đặc thù công việc, Vương có cơ hội đi đến hầu khắp các vùng, miền trên đất nước truyền cảm hứng đọc sách và văn hóa đọc đến đủ mọi giai tầng trong xã hội. Vương tự nhận mình là “người bán sách rong”. Hiện tại, Nguyễn Quốc Vương là Tổng biên tập Ehome-books, nhãn hiệu tiên phong trong giáo dục gia đình thuộc Công ty cổ phần xuất bản và giáo dục Quảng Văn, một diễn đàn sôi nổi trong lĩnh vực khuyến đọc tại Việt Nam.
Trong cuốn “Đọc sách và con đường gian nan vạn dặm”, Nguyễn Quốc Vương thầm cảm ơn cuộc đời vì đã cho anh cơ hội được đi, gặp gỡ và chia sẻ với bạn đọc gần xa về giấc mơ lãng mạn của mình. Vương hy vọng, nhờ tình yêu với sách, chúng ta, cho dù đi bằng nhiều con đường khác nhau, nhưng biết đâu một ngày tình cờ lại được gặp nhau ở một ngã tư đường nào đó. Chúc những người yêu sách và đam mê văn hóa đọc sớm gặp được Nguyễn Quốc Vương ở… một ngã tư đường, như “mối duyên lành” của Vương với nguyên Giám đốc Sở Xây dựng Bắc Ninh, đôi bạn vong niên đã luôn dành cho nhau những niềm vinh hạnh…