Dồn điền đổi thửa -Kết quả và mấy vấn đề đặt ra

Để tổ chức sản xuất nông nghiệp có hiệu quả thì vấn đề “Dồn điền đổi thửa” từ ô thửa nhỏ thành ô thửa lớn, quy vùng sản xuất phù hợp với từng loại đất, từng cánh đồng có vai trò then chốt. Vấn đề này được Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo bằng các Nghị quyết 03/NQ-TU, ngày 30-3-1998 về việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, khuyến khích các địa phương dồn điền đổi thửa. Ngày 27-6-2001 Tỉnh uỷ Bắc Ninh có Nghị quyết 06/NQ-TU về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Thực hiện các Nghị quyết của Tỉnh uỷ, công tác chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, “dồn điền đổi thửa” từ ô thửa nhỏ thành ô thửa lớn đã có nhiều địa phương thực hiện có kết quả:

* Tại các vùng ruộng trũng

Ngay từ khi mới tách tỉnh, một số địa phương như huyện Gia Lương (nay là Lương Tài và Gia Bình) đã triển khai chuyển những vùng ruộng trũng cấy lúa không hiệu quả sang đào ao thả cá sản xuất kinh doanh theo hình thức VAC kết hợp. Hiệu quả là tăng thu nhập gấp 3-4 lần so với cấy lúa trước đây. Từ kết quả của Gia Bình, Lương Tài, các huyện thành phố khác trong tỉnh cũng xây dựng các dự án, được tỉnh phê duyệt đầu tư vì vậy các vùng chuyển đổi ruộng trũng sang canh tác VAC được quy hoạch bài bản có đường giao thông mương cấp thoát nước, đường điện, hỗ trợ giống mới, xây dựng các mô hình sản xuất thâm canh tạo điều kiện tổ chức sản xuất có hiệu quả. Đến nay toàn tỉnh, đã có 2.991,03 ha diện tích ruộng trũng cấy lúa không hiệu quả được chuyển sang sản xuất kinh doanh theo hình thức VAC tạo việc làm và tăng thu nhập cho nông dân. Các huyện có diện tích chuyển đổi nhiều là: Lương Tài 775,84 ha, Quế Võ 761,78 ha; Gia Bình 513,02 ha...

* Huyện Tiên Du

Năm 2003, Huyện uỷ, UBND huyện Tiên Du đã chỉ đạo việc “Dồn điền đổi thửa” trên quy mô toàn huyện, kết quả từ bình quân 13 mảnh ruộng/hộ đã giảm xuống còn 5 mảnh/hộ. Hình thành nên một số vùng sản xuất hàng hoá, điển hình như vùng sản xuất cây cảnh, cây thế tại xã Phú Lâm với quy mô 40 ha (kế hoạch mở rộng lên 80 ha) và vùng kinh doanh theo hình thức trang trại VAC kết hợp với quy mô 60 ha, đem lại việc làm và nâng cao thu nhập cho nông dân. Tuy nhiên, việc dồn điền đổi thửa của Tiên Du cũng còn một số hạn chế: 5 mảnh ruộng/hộ vẫn còn nhiều, chưa quy hoạch lại bờ vùng, bờ thửa, thuỷ lợi nội đồng nên hiệu quả từ việc “Dồn điền đổi thửa” chưa cao.

Sau 5 năm “Dồn điền đổi thửa” lần thứ nhất nông dân huyện Tiên Du nhận thấy vẫn còn nhiều bất cập trong quá trình sản xuất. Đó là đường giao thông nội đồng còn nhỏ nên không thuận lợi đưa máy móc vào sản xuất. Thuỷ lợi tưới tiêu chưa thuận lợi nên việc quy hoạch và phát triển sản xuất các loại nông sản hàng hóa gặp khó khăn. Do vậy tâm tư của các địa phương và bà con nông dân muốn huyện tiếp tục chỉ đạo “Dồn điền đổi thửa” lần 2 sao cho mỗi hộ chỉ còn 1-2 mảnh ruộng, kết hợp quy hoạch lại bờ vùng bờ thửa giao thông và thuỷ lợi nội đồng thuận lợi cho tổ chức sản xuất.

* Thôn Trúc ổ, xã Mộ Đạo, huyện Quế Võ

Năm 2005, HTX Trúc ổ với diện tích đất canh tác nông nghiệp 145 ha, dân số 1.800 người, 430 hộ, bình quân diện tích 780m2/khẩu đã tiến hành “Dồn điền đổi thửa” thành công.

Trước khi dồn điền đổi thửa mỗi hộ có 10-15 mảnh ruộng, sau dồn điền đổi thửa còn 1-3 mảnh, diện tích mảnh lớn nhất đạt 7200m2, đặc biệt việc dồn điền đổi thửa của HTX Trúc ổ có gắn với quy hoạch lại bờ vùng bờ thửa, nâng cấp hệ thống giao thông thủy lợi nội đồng rất thuận lợi cho việc tổ chức sản xuất theo hướng công nghiệp hóa hiện đại hóa tạo tiền đề cho HTX quy hoạch, xây dựng và phát triển các vùng sản xuất hàng hóa.

Trước đây HTX hợp đồng sản xuất giống lúa với Công ty giống tỉnh 3-5 ha cần tới hàng trăm hộ tham gia, bây giờ chỉ cần 7-10 hộ tham gia, và do số hộ tham gia ít nên việc tuân thủ kỹ thuật tốt hơn, chất lượng giống bảo đảm hơn. Vụ xuân 2008, Trung tâm khuyến nông triển khai kỹ thuật gieo sạ bằng giàn kéo tay, chỉ với 2 giàn sạ. Trong thời gian 7 ngày đã gieo được 40 ha bằng xấp xỉ 30% diện tích. Việc dồn điền đổi thửa tại Trúc ổ đã làm thay đổi tư duy của người  nông dân, họ đã nghĩ đến sản xuất lớn, sản xuất hàng hóa. Vùng ruộng trũng cấy lúa không hiệu quả với diện tích 49 mẫu đã được chuyển thành vùng sản xuất VAC kết hợp, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cao 24 hộ nông dân. Các vùng chuyên trồng lúa, trồng lúa màu được tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật, áp dụng các công thức luân canh, thâm canh đạt hiệu quả kinh tế cao.

Để thực hiện việc dồn điền HTX Trúc ổ đã chi phí 634 triệu đồng (bình quân 4,5 triệu đồng/ha phục vụ công tác đào đắp bờ vùng bờ thửa).

(Còn nữa)

Nguyễn Văn Tuế