Du Xuân qua các làng Quan họ

Miền đất Bắc Ninh-Kinh Bắc đẹp “như một khúc dân ca”, lung linh sắc màu truyền thống văn hiến và cách mạng. Nơi đây có con sông Cầu lơ thơ nước chảy lại có dòng sông Đuống nghiêng nghiêng cuộn đỏ phù sa, có những người con trai, con gái cần cù lao động, thiết tha yêu đời, có những liền chị cầu Lim, liền anh Khúc Toại đẹp nết, đẹp người, đẹp cả lời ăn tiếng nói… Và đặc biệt là có những làn điệu Dân ca Quan họ trữ tình mà bạn bè khắp 5 Châu mỗi khi biết đến là trầm trồ, say đắm.

Làng Diềm-Tinh tường nghề chơi Quan họ

Nếu muốn hiểu biết tỏ tường về nghề chơi Quan họ của người Bắc Ninh thì du khách về làng Diềm (Viêm Xá, xã Hòa Long, thành phố Bắc Ninh). Đây là một làng Quan họ cổ, nơi có đền thờ Thủy tổ Vua Bà - người đã sáng tác và truyền dạy cho nhân dân địa phương những làn điệu Dân ca Quan họ ngọt ngào, đằm thắm. Thế nên, những chất tinh túy của văn hóa Quan họ  còn được lưu giữ đầy đủ ở làng Diềm.

Đến đây, những nghệ nhân sắp bước sang tuổi 100 như: cụ Ngô Thị Khu, Ngô Thị Nhi, Nguyễn Thị Bàn… hát và kể cho du khách nghe về sự công phu trong “nghề chơi Quan họ”. Điều đặc biệt nữa là du khách sẽ được biết đầy đủ các hình thức và những tục hát Quan họ truyền thống như: Hát thờ, hát Quan họ trên thuyền, hát Quan họ trong nhà chứa…

Đào Xá- Độc đáo ẩm thực Cỗ chay

Đào Xá (xã Phong Khê, thành phố Bắc Ninh) là một làng Quan họ cổ nổi tiếng.  Người phụ nữ Đào Xá không chỉ khéo léo, giỏi nghề “seo” giấy dó mà còn tài hoa, tinh tế trong chế biến các món ăn, tạo nét đặc trưng riêng trong ẩm thực Quan họ. Xưa kia, cỗ chay Đào Xá nổi tiếng khắp vùng bởi sự độc đáo. Mâm cỗ chay làng Đào được sắp xếp, bày đặt trên mâm đan, bát đàn gồm có: Bánh trưng, bánh rán, bánh rợm, bánh cắp-mỗi loại một đĩa, 5 bát cháo cái, 4 bát nấu và 1 đĩa giò… Tất cả các món ăn này đều làm từ sản phẩm của nhà nông. Trong đó, món bánh cắp và cháo cái không thể tìm thấy nơi nào khác ngoài làng Đào Xá. Bây giờ, nếu muốn thưởng thức cỗ chay làng Đào, du khách chỉ cần liên hệ đặt trước là có.

Lại nói về ẩm thực của người Quan họ, Nhà nghiên cứu Quan họ Lê Danh Khiêm đã miêu tả rất kỹ rằng: Để bắt đầu bữa cơm, liền anh, liền chị Quan họ chủ lần lượt có lời mời khách, chẳng hạn như: “Năm mới, tháng xuân đương Quan họ liền anh, liền chị không chê làng chúng em nghèo mà sang chơi. Chúng em sắm bữa cơm quê, gọi là mâm đan, bát đàn, đầu mâm đĩa muối, cuối mâm đĩa dưa, xin mời đương Quan họ nâng bát, nâng đũa thật nhiệt tình cho chúng em mừng ạ!...”. Người Quan họ nền nã, từ tốn, khiêm nhường như thế đấy…!

Vùng Lim- Trảy hội mùa xuân

Đến hẹn lại lên, lễ hội vùng Lim năm nào cũng có sức hút đặc biệt đối với du khách. Ngày 12 và 13 tháng Giêng hàng năm, dòng người nườm nượp dồn về ken đặc cả không gian rộng lớn vùng Lim. Sức hấp dẫn của những điệu Dân ca ngọt mượt cùng biết bao hoạt động văn hóa, trò chơi dân gian đặc sắc như: Đu tiên, bịt mắt bắt dê, đấu vật, đập niêu… khiến du khách khó lòng cưỡng lại mỗi độ xuân về.

Trầu têm cánh phượng là một sản vật đặc trưng của hội Lim và cũng được xem là biểu tượng cho sự duyên dáng, quyến rũ và khéo léo của người phụ nữ Bắc Ninh - Kinh Bắc nói riêng, phụ nữ Việt Nam nói chung. Giải thích về ý nghĩa biểu trưng này, liền chị Nguyễn Thị Nhung CLB Quan họ Người cao tuổi huyện Tiên Du bảo rằng: Để têm được một khẩu trầu phải chọn quả cau cân hạt, lá trầu bánh tẻ. Cách têm trầu cũng khá cầu kỳ, đòi hỏi sự tinh tế, sau khi têm xong, mỗi miếng trầu sẽ được cài thêm cánh hoa hồng đỏ thắm… Chắc chắn, ra về sau hội Lim, mỗi du khách sẽ không quên nhận lấy một miếng trầu cánh phượng cho liền anh, liền chị Quan họ vui lòng.

Tam Tảo - “Làng du lịch”

Đến thăm làng Quan họ Tam Tảo (xã Phú Lâm, huyện Tiên Du) mới biết, nhiều năm nay, từ người già đến trẻ nhỏ ở làng đã quen thuộc với những vị khách tây, lưng đeo ba lô, tay cầm máy ảnh dạo bộ trong từng con ngõ nhỏ. Dưới mái đình cổ kính, niên đại hàng trăm năm, du khách quốc tế say sưa thưởng thức, đắm chìm trong làn điệu Dân ca Quan họ trữ tình.

Say đắm trước vẻ đẹp của Di sản Dân ca Quan họ, những vị khách đến từ Pháp, Bỉ, Canada, Thụy Sĩ, Cu-Ba, Anh, Mỹ... còn trầm trồ vì được hòa mình trong một không gian làng quê Việt giàu truyền thống văn hóa. Họ hết sức ngạc nhiên và thán phục khi biết người dân trong làng vẫn giữ được hàng chục ngôi nhà cổ mà niên đại vài trăm năm. Hướng dẫn viên công ty du lịch Hương Giang (Hà Nội) - anh Võ Văn Lý kể: “Mỗi lần đưa khách đến đây, chúng tôi đều nhận được những chia sẻ thích thú của du khách. Tam Tảo là một điểm đến đặc biệt mà công ty du lịch chúng tôi chọn lựa để tạo sự khác biệt, cạnh tranh với những công ty khác”.

Những gì nói ở trên chỉ là một vài điểm đến tiêu biểu trong số hàng trăm làng Quan họ trên quê hương Bắc Ninh hôm nay giúp du khách có sự lựa chọn và trải nghiệm khi du xuân về miền Quan họ. Khi tiết xuân ấm áp quện hòa trong những điệu dân ca ngọt ngào, du khách muôn phương lại dập dìu hò hẹn, xúng xính áo khăn rủ nhau du xuân, trảy hội và khám phá những trầm tích văn hóa ở miền đất Quan họ nghìn năm tuổi...