Duyên

Vừa hái ổi Nụ vừa hát: “Còn duyên buôn nụ bán hoa. Hết duyên ngồi gốc cây đa đợi chờ. Đừng thấy em lắm bạn mà ngờ. Tuy rằng em lắm bạn nhưng vẫn chờ người ngoan…”.

- Nghe Nụ hát, bà nội của Nụ cười hiền từ và mắng yêu: Cha bố cô, gần ba mươi rồi đấy, xem có đám nào hợp không, mình đã ngoan đâu mà “kén cá chọn canh”?
- Hôm đi Yên Tử về bà chả đọc cho con nghe bài Kệ Vân của Trần Nhân Tông là gì: Cư trần lạc đạo thả tùy duyên (Sống giữa phàm trần, hãy tùy duyên mà vui với đạo). “Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ/Vô duyên đối diện bất tương phùng” (Có duyên chân trời cũng sẽ gặp/Vô duyên trước mặt cũng như không).
- Phận làm gái mà cứ tý nho, tý thiền là khó sống lắm đấy.
- Cháu của bà mà, cháu chả sợ. Ở đời cứ được như bà, thi nhân, lãng tử tặng thơ cho là hạnh phúc rồi: “Đừng buông giọt mắt xuống sông/Anh về dẫu chỉ đò không cũng chìm”. Bài này ông Bốn viết trên vỏ bao thuốc tặng bà à? Còn câu “Cây đu chao lệch trời” cũng là viết trên bao thuốc chứ bà?
- Ừ… cũng chỉ là do hạnh ngộ, được gặp gỡ qua một vài canh hát thôi, mà cũng là do tài hoa của các ông ấy.
- Chắc là từ hàng trăm năm trước các tài tử văn nhân đã sánh duyên với các thôn nữ hái dâu, canh cửi nên Quan họ mới có những ca từ đẹp đẽ, bác học như thế! “Thơ ngâm ngoài lái, rượu bình thỏa chí trong khoang”; “Ai hơn người kết, ai bằng người chờ em”. Dẫu rằng người con trai hay gái ấy đã từng… “Một tin trông, hai tin đợi, ba bốn tin chờ”, khi giã bạn thì “Đôi bên vạt áo ướt đầm như mưa”… sâu nặng thế, ân tình thế mà chẳng hề ràng buộc, chẳng hề làm khó…
- Có lẽ cũng là do duyên định. Mảnh đất này đời nào cũng có mối lương duyên của “trai tài, gái sắc”, “trai thanh, gái lịch”. Duyên khởi do tâm. Chơi Quan họ là vì người quan họ nối đời trọng nhau, quý nhau, đãi đằng nhau… Vì thế lời ca Quan họ mới tha thiết, say đắm, mà vẫn phóng khoáng, lịch thiệp.
- Nói như bà, thì bảo tồn Quan họ, cái cốt lõi là phải bảo tồn được cái DUYÊN. Phải có một môi trường lành mạnh, cảnh và người Quan họ phải thiện, sáng. Phải là nơi “Tứ hải giao tình”. Phải là nơi các nhạc sĩ trẻ kế tiếp các nhạc sĩ tài hoa như Nguyễn Trọng Tạo, Trần Tiến, Phó Đức Phương, Đức Miêng… tìm về bồi đắp, thăng hoa cho Quan họ tỏa sáng.
- Cháu nói phải, “Hữu xạ, tự nhiên hương” mà. Cái TÂM, cái DUYÊN ngày càng thơm thảo, nền nã, Quan họ sẽ ngày càng Vang, Rền, Nền, Nảy.