Gia tăng hiệu quả kinh tế theo quy mô và không gian phát triển

Tại Quyết định số 490/QĐ-TTg ngày 5-5-2008 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch xây dựng vùng Thủ đô Hà Nội đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2050 xác định các nội dung về định hướng phát triển không gian, nhưng không coi Bắc Ninh là cực tăng trưởng. Song thực tiễn quá trình phát triển Bắc Ninh đã làm thay đổi, tạo bước ngoặt về quy mô nền kinh tế để trở thành một trong ba cực tăng trưởng trong vùng.

Ngày 6-5-2016 Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định số 768/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch xây dựng vùng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó xác định Bắc Ninh cùng Hà Nội và Vĩnh Phúc sẽ là các cực của tam giác tăng trưởng, giữ vai trò hạt nhân của vùng Thủ đô và trở thành vùng đô thị lớn văn minh, hiện đại trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Theo đó, Bắc Ninh phát triển kinh tế tổng hợp về dịch vụ, du lịch văn hóa, công nghiệp. Tập trung vào kinh tế tri thức (giáo dục - đào tạo, nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ), trung tâm y tế - nghỉ dưỡng của vùng; tăng cường phát triển các chức năng về thương mại (trung tâm thương mại Bắc Ninh, logistics cấp vùng...), du lịch văn hóa - lịch sử (thành phố Bắc Ninh, Từ Sơn, chùa Phật Tích, núi Dạm, hành lang sông Cầu...), công nghiệp công nghệ cao (Yên Phong). Phấn đấu đến năm 2030, tỷ lệ đô thị hóa khoảng từ 55 - 60%...
Từ tầm nhìn, giá trị cung cấp các chiến lược và công cụ dẫn dắt, Bắc Ninh trở thành cực tăng trưởng của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Kinh tế của tỉnh liên tục tăng trưởng cao (bình quân giai đoạn 2005-2021 đạt 13,9%/năm; 6 tháng đầu năm đạt 14,7%, đứng thứ 2 cả nước). Quy mô công nghiệp tăng nhanh, đưa Bắc Ninh trở thành trung tâm công nghiệp điện tử, công nghệ cao của cả nước, giá trị sản xuất công nghiệp năm 2021 gấp hơn 91,1 lần năm 2005. Sự phát triển mạnh mẽ công nghiệp đã lan tỏa trong cả vùng, đặc biệt là các tỉnh lân cận như Bắc Giang, Thái Nguyên, Hưng Yên, Hải Dương… Công tác quy hoạch được triển khai theo hướng đồng bộ, hiện đại, toàn tỉnh hiện có 1 đô thị loại I, 1 đô thị loại III, 2 đô thị loại IV, 5 đô thị loại V. Tỷ lệ đô thị hóa đạt gần 50% (tính cả dân số tại khu vực nội thị của đô thị loại IV được Bộ Xây dựng công nhận)…Với chu kỳ tăng trưởng mới và phát huy lợi thế Bắc Ninh có thể tăng lên quy mô GRDP đứng thứ 3 trong vùng và GRDP bình quân đầu người xếp thứ 3 toàn quốc. Do vậy cần coi đây là mục tiêu để Bắc Ninh nâng hạng về quy mô kinh tế.

Hàm lượng công nghệ thúc đẩy ngành công nghiệp phát triển có chiều sâu.

Hiện thực hóa mục tiêu này thì giải pháp tăng hiệu quả kinh tế theo quy mô và không gian thông qua phát triển dịch vụ mang tính quyết định cao, nhất là nâng cao tỷ lệ VA/GO ngành công nghiệp (VA là sự tăng lên của phần giá trị mới sáng tạo và GO là giá trị sản xuất của ngành). Bởi hiện nay tỷ lệ này của Bắc Ninh còn khá thấp, chỉ xấp xỉ 11% (do GO tăng mạnh - tức là tăng giá trị sản xuất công nghiệp). Điều đó cho thấy ngành công nghiệp của tỉnh phát triển theo chiều rộng, gia công, làm thuê là chủ yếu. Hiện tượng tăng GO mà không tăng VA được các nhà nghiên cứu kinh tế gọi là hiện tượng “tăng trưởng bần cùng hoá”, cần phải tránh. Để nâng cao tỷ trọng VA/GO công nghiệp lên 42-45%, biện pháp chính là giảm chi phí trung gian mới bảo đảm được sự tăng trưởng về chất của ngành công nghiệp nói riêng, nền kinh tế của tỉnh nói chung. Vì vậy cần phải hoàn thiện hơn nữa môi trường đầu tư; khơi dậy, khai thác tốt các tiềm năng; nguồn vốn dành cho phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật và sản xuất, kinh doanh; thực hiện tốt chiến lược phát triển nguồn nhân lực; khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ, nâng cao hiệu quả sản xuất. Qua đó thúc đẩy ngành công nghiệp phát triển có chiều sâu, sản xuất tiết kiệm nguyên nhiên vật liệu, tạo ra lượng lớn giá trị mới tăng thêm, mang tính bền vững. Cùng với đó là phát triển các dự án đô thị đẳng cấp vùng và gia tăng thu hút đối tượng trung lưu, người nước ngoài lưu trú… nhằm gia tăng hiệu quả kinh tế qua không gian phát triển dịch vụ.
Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Nguyễn Phương Bắc: Nhìn nhận vấn đề phát triển theo hướng tuyến tính, nếu duy trì tuần tự, tăng trưởng Bắc Ninh sẽ tới hạn. Cho nên cần phải có hoạt động chuyển hoá một cách có hệ thống từ định hướng, tầm nhìn và kết quả thực hiện dựa trên giá trị. Để làm được vấn đề này đòi hỏi phải có các tiêu chí cho hành động, ra quyết định và được thể thế hóa thành các hệ thống quy tắc, quá trình tổ chức thực hiện. Đồng thời bồi đắp trong nhân cách con người, tổ chức, nhất là đội ngũ chủ chốt, người đứng đầu có sứ mệnh thực hiện chiến lược. Nâng cao tính năng động và tiên phong của cán bộ, thận trọng theo quy trình và thể chế nhưng cần tháo gỡ khó khăn, xây dựng hình ảnh Bắc Ninh trong con mắt nhà đầu tư bằng cách làm sáng tạo, đồng thuận thông qua sự gương mẫu và tính thực thi nghiêm túc của các sở, ngành, địa phương.
Bắc Ninh có thuận lợi, nên sử dụng tính đồng thuận để làm nên điều khác biệt, trước hết là chiến lược phát triển. Những nội dung Quy hoạch tỉnh sẽ là điểm khởi đầu cho mô hình ấy. Tuy vậy, chi tiết hóa và xóa bỏ cát cứ về không gian và lợi ích ngắn hạn là điều cần thiết, lấy chiến lược làm yếu tố đồng thuận để củng cố tổ chức, dựa trên khát vọng chính đáng của cộng đồng và năng lực cán bộ để hiện thực hóa khát vọng đó. Nghị quyết của Tỉnh ủy về xây dựng văn hóa và con người cần thể hiện được điều này, chuyển đổi giá trị thích ứng với mục tiêu xây dựng thành phố trực thuộc Trung ương.