Gia tăng vô sinh, hiếm muộn

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa ra cảnh báo, vô sinh là căn bệnh nguy hiểm thứ ba sau ung thư và tim mạch ở thế kỷ XXI. Đáng buồn, Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ vô sinh cao nhất thế giới. 

Theo ước tính, Việt Nam có khoảng 1 triệu cặp vợ chồng vô sinh. Trong đó, 50% các cặp vợ chồng vô sinh ở độ tuổi dưới 30. Tỷ lệ vô sinh thứ phát (vô sinh sau một lần có thai) đang phát triển, chiếm hơn 50% các cặp vợ chồng vô sinh và ngày càng có xu hướng gia tăng. Tại Bắc Ninh, chưa có số liệu thống kê chi tiết, song thực tế công tác khám, chữa bệnh và hỗ trợ sinh sản liên quan đến vô sinh, hiếm muộn cũng đã phản ánh phần nào thực trạng chung này.
Hình ảnh người phụ nữ trẻ nở nụ cười tươi rói, ánh mắt rạng ngời hướng về phía cậu con trai gần 3 tuổi khiến người đối diện cũng vui lây. Cưới nhau 1 năm mà chưa có thai, vợ chồng chị Ngà ở Khắc Niệm (thành phố Bắc Ninh) đi khắp các bệnh viện T.Ư thăm khám. Nhiều năm trời, hai vợ chồng chị vay mượn khắp nơi để có đủ chi phí chữa chạy. Sau 7 lần thực hiện bơm tinh trùng vào buồng tử cung và 2 lần thụ tinh ống nghiệm tại các Trung tâm hỗ trợ sinh sản lớn nhất cả nước vẫn thất bại, thất vọng rồi lại hy vọng, vợ chồng chị Ngà tìm đến Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh thăm khám và được điều trị. Sau 1 lần bơm tinh trùng không có kết quả, điều kỳ diệu đã đến với gia đình chị ở lần bơm thứ 2, “trái ngọt” là một bé trai nay gần 3 tuổi, kháu khỉnh, nhanh nhẹn. 
Nói về trường hợp của vợ chồng mình, anh T. tự nhận quá may mắn. Các xét nghiệm cho thấy chất lượng tinh trùng cực yếu, các bác sĩ khuyên anh chị nên đi làm thụ tinh ống nghiệm (IVF) song do gia đình không có điều kiện kinh tế nên bác sĩ tư vấn thử bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) với hy vọng mong manh “còn nước còn tát”. Và may mắn thành công ngay từ lần đầu đã mang đến niềm vui không thể tả cho họ. Tuy nhiên, không phải ai cũng có được kết quả như vợ chồng chị Ngà, anh T., bởi nhiều cặp vợ chồng dù đã tìm đến những bệnh viện uy tín nhất trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản, tốn kém hàng trăm triệu đồng “đỏ mắt tìm con” vẫn không có chút tín hiệu khả quan. “Làng em có 3 cặp cưới sau em chỉ 1 năm đến giờ vẫn chưa có con, như nhà em vẫn còn may. Những năm chạy chữa, em chưa từng dám nghĩ mình sẽ có 2 con, lại có thể có thai tự nhiên như lần này” - chị Ngà khoe bụng bầu 5 tháng. 
Theo số liệu thống kê sơ bộ, từ năm 2017 đến nay, Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh khám và tư vấn về vô sinh, hiếm muộn cho khoảng 1.900 bệnh nhân, thực hiện hàng nghìn xét nghiệm và kỹ thuật cận lâm sàng cần thiết. Tại Phòng khám hỗ trợ sinh sản (Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh), cử nhân xét nghiệm Vũ Thị Bích Phương là người tiếp xúc đầu tiên với các cặp vợ chồng đến khám vô sinh, hiếm muộn tại Bệnh viện cho biết bệnh nhân đến phòng khám rải rác, ngày đông nhất có thể lên tới hơn 10 người. Mỗi bệnh nhân đến khám có một cảm xúc khác nhau nhưng hầu hết đều trong tâm trạng lo lắng. Bên cạnh những cặp vợ chồng kết hôn đã lâu, có thể lên đến hơn chục năm, do tình trạng vô sinh khá phổ biến, nhiều  cặp mới cưới 6, 7 tháng chưa có thai lo lắng nên cũng đến khám và tư vấn. 
Thạc sĩ, Bác sĩ Vương Văn Khoa, Phó Trưởng khoa Phụ, Trưởng Đơn nguyên Hỗ trợ sinh sản cho biết: Hiếm muộn được xác định khi hai vợ chồng giao hợp đều đặn, không sử dụng các biện pháp tránh thai, sau 6 tháng (đối với vợ từ trên 35 tuổi) hoặc 12 tháng (đối với vợ dưới 35 tuổi) mà chưa thụ thai tự nhiên. Khả năng có thai của một cặp vợ chồng khỏe mạnh, tuổi dưới 30, quan hệ tình dục thường xuyên (khoảng 2 - 3 lần/tuần), không sử dụng biện pháp tránh thai là 20 - 25% mỗi tháng, do đó đa số các cặp vợ chồng sẽ có thai trong một năm đầu.
Hiếm muộn có thể do rất nhiều nguyên nhân gây ra, có thể do người vợ, do người chồng, hoặc do cả hai. Theo thống kê, tỷ lệ hiếm muộn do người vợ và do người chồng là tương đương nhau. Những nguyên nhân hiếm muộn thường gặp do người chồng bao gồm: Bất thường chất lượng tinh trùng, bất thường số lượng tinh trùng, suy tuyến sinh dục gây thiếu hụt nội tiết, xuất tinh sớm, xuất tinh ngược dòng, nghiện rượu, nghiện thuốc lá… Trong đó, bất thường chất lượng và số lượng tinh trùng là nguyên nhân lớn gây hiếm muộn ở người chồng. Những nguyên nhân hiếm muộn thường gặp do người vợ bao gồm: Tổn thương vòi trứng, rối loạn rụng trứng hay không rụng trứng, khối u buồng trứng, nhiễm trùng vùng chậu, dinh dưỡng kém, lớn tuổi, lạc nội mạc tử cung…
Ngoài những nguyên nhân trực tiếp trên, nguy cơ vô sinh, hiếm muộn còn luôn tiềm ẩn bởi những tác động từ môi trường sống bị ô nhiễm, con người tiếp xúc với hóa chất phóng xạ, hoặc ăn uống chứa nhiều chất độc hại… Tâm lý căng thẳng, mệt mỏi kéo dài cũng là nguyên nhân dẫn đến tỉ lệ vô sinh ở cả hai giới ngày một gia tăng.