Giải pháp cho phát triển bền vững

Những năm gần đây, việc khai thác nguyên liệu làm gạch ngói đã tăng rõ rệt và bước đầu đáp ứng yêu cầu của lĩnh vực xây dựng. Tuy vậy, phần lớn được khai thác một cách tuỳ tiện, tự phát và thiếu quản lý thống nhất gây những tác động tiêu cực đến môi trường, tổn thất tài nguyên và ảnh hưởng lớn đến nông nghiệp, thuỷ lợi, hoạt động phòng chống lụt bão của các địa phương. Để giảm những tác hại trên và hướng tới sự phát triển bền vững, UBND tỉnh lập quy hoạch vùng khai thác nguyên liệu và sản xuất gạch bằng công nghệ tuynel.

Nhiều năm gần đây, nhân dân dọc các sông: Cầu, Đuống, Ngũ Huyện Khê khai thác những bãi đất ven sông để sản xuất gạch thủ công gây ô nhiễm môi trường, mất an toàn trong mùa mưa lũ. Theo dự báo, năm 2010 cả tỉnh cần 1,1 tỷ viên gạch phục vụ nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng, đến năm 2015 sẽ tăng lên 2,1 tỷ viên. Như vậy, giai đoạn từ nay đến năm 2015 toàn tỉnh cần khoảng 663 ha đất, trung bình một năm là 95 ha để khai thác đáp ứng nhu cầu sản xuất gạch tuynel của 49 nhà máy. Trong khi đó, quy hoạch sử dụng đất đến năm 2010 sẽ chuyển 45,91 ha đất nông nghiệp sang sản xuất vật liệu xây dựng và gốm sứ. Với diện tích như vậy chỉ đủ mặt bằng xây dựng cho các nhà máy gạch tuynel (4-7ha/nhà máy)...

Trước thực trạng trên, Sở Xây dựng tham mưu cho UBND tỉnh lập quy hoạch vùng khai thác nguyên liệu và sản xuất gạch tuynel làm cơ sở cho các cấp chính quyền chỉ đạo, điều hành, quản lý, phát triển các vùng nguyên liệu và sản xuất gạch công nghệ tuynel theo hướng phát triển bền vững. Quy hoạch hệ thống các nhà máy sản xuất gạch, thực hiện lộ trình đến năm 2010 xoá bỏ toàn bộ các lò gạch thủ công trên địa bàn tỉnh. Tạo thuận lợi cho việc quản lý chất lượng gạch, bảo đảm quyền lợi người sử dụng có được gạch chất lượng cao, nguồn gốc rõ ràng. Hiện nay, trên địa bàn toàn tỉnh có 26 nhà máy gạch tuynel, trong đó 11 đơn vị đã đi vào sản xuất với công suất khoảng 360 triệu viên/năm (Thuận Thành 3, Từ Sơn 1, Tiên Du 2, Gia Bình 1, Quế Võ 3, Yên Phong 1), 2 nhà máy đang xây dựng, 6 doanh nghiệp tiến hành giải phóng mặt bằng và 7 nhà máy trong giai đoạn chấp thuận địa điểm hoặc chờ duyệt quy hoạch.

Để cung ứng đủ nguyên liệu cho các nhà máy, những bãi bồi ven đê dọc các sông Đuống, Cầu, Cà Lồ sẽ được khai thác. Theo đó, vùng khai thác nguyên liệu tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2008- 2015 với diện tích 760,16 ha tại 6 huyện. Địa phương có vùng quy hoạch rộng nhất là Gia Bình 182,6 ha, nhỏ nhất là Yên Phong với 70,7 ha. Nhằm khai thác hiệu quả vùng nguyên liệu và sản xuất gạch tuynel, các giải pháp kỹ thuật cũng được các ngành chức năng đề cập chi tiết: Công tác khai thác khoáng đất phải tiến hành tuần tự theo đúng quy trình kỹ thuật từ thăm dò đến khai thác. Trong quá trình khai thác phải tiến hành đánh giá tác động đến môi trường, đề xuất các giải pháp quản lý bảo vệ môi trường. Tăng cường đầu tư đổi mới nâng cao công nghệ, tiến tới hiện đại hoá quy trình khai thác bảo đảm sự ổn định chất lượng sản phẩm và giảm thiểu lãng phí tài nguyên. Đối với vùng sản xuất gạch tuynel, UBND tỉnh đã chỉ đạo các ngành, địa phương nhanh chóng cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, tạo điều kiện cho nhà đầu tư thuê đất, xây dựng nhà máy gạch tuynel. Ưu tiên xây dựng nhà máy sản xuất vật liệu xây dựng không nung, không sử dụng đất, khuyến khích các tổ chức cải tạo mở rộng, cải tiến công nghệ nâng cao năng suất lao động...

Việc quy hoạch vùng khai thác nguyên liệu và sản xuất gạch tuynel trên địa bàn tỉnh được xây dựng trên cơ sở định hướng quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội, đồng thời thực hiện lộ trình đến năm 2010 xoá bỏ lò gạch thủ công. Đây cũng là tiền đề để tiến tới mở rộng việc quảng bá tuyên truyền về hiệu quả kinh tế kỹ thuật trong sản xuất, sử dụng vật liệu xây dựng không nung, tiết kiệm tài nguyên đất, bảo vệ môi trường hướng tới sự phát triển bền vững.

Bài, ảnh: Đức Anh