Giải pháp môi trường cho làng nghề dệt nhuộm Tương Giang

Thị xã Từ Sơn hội tụ nhiều làng nghề nổi tiếng trong và ngoài tỉnh, các làng nghề góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Tuy nhiên tình trạng ô nhiễm môi trường ở các làng nghề ngày một gia tăng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và đời sống của nhân dân. Trong đó ô nhiễm môi trường làng nghề dệt nhuộm Tương Giang đang là mối lo ngại.

Xã Tương Giang có hơn 2.400 hộ dân, trong đó có hơn 400 hộ làm nghề dệt nhuộm với số lượng lao động hơn 1.000 người. Mỗi ngày tại đây sản xuất được 38.000m2 vải thô, 1.400 kg khăn các loại và hơn 6.000m2 vải y tế. Nguyên liệu sản xuất gồm sợi thô, sợi PE, sợi cotton. Hoá chất sử dụng trong quá trình dệt và nhuộm sản phẩm là bột gạo, NaOH, Javen, Silicat, Na2CO3, H2SO4, H2O2, thuốc nhuộm. Sau khi dệt, sản phẩm được đem đi tẩy trắng hoặc nhuộm theo yêu cầu của thị trường. Đặc điểm của làng nghề là sản xuất phân tán trong khu dân cư, quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu, chắp vá. Do vậy hiệu quả sản xuất không cao, chất lượng sản phẩm kém, tiêu tốn nhiều nguyên nhiên liệu, lượng chất thải do quá trình sản xuất lớn. Hoá chất tẩy, thuốc nhuộm, sút, muối trung tính thải phát sinh từ quá trình tẩy trắng, nhuộm in vải. Hầu hết các cơ sở dệt nhuộm chưa có hệ thống xử lý nước thải nên nước thải sản xuất cùng với nước thải sinh hoạt xả trực tiếp ra môi trường xung quanh gây ô nhiễm nước mặt nghiêm trọng. Các hoá chất có trong nước thải kìm hãm hoặc giết chết các vi sinh vật có lợi cho quá trình tự làm sạch nước. Môi trường nước mặt và nước thải khu vực làng nghề đã có dấu hiệu ô nhiễm bởi các chất hữu cơ: COD, BOD vượt tiêu chuẩn cho phép hơn 10 lần, NH4 vượt tiêu chuẩn cho phép 1,17 lần, hàm lượng các chất hữu cơ trong nước mặt khá cao. Môi trường không khí ô nhiễm chủ yếu do bụi lơ lửng. Chất thải rắn ở đây vẫn chưa được thu gom, hầu hết các hộ dân đều tự thu gom và đổ ra bãi rác của làng. Để hạn mức độ gia tăng tiến tới xử lý dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường làng nghề dệt nhuộm Tương Giang, các cơ quan chuyên môn đề xuất một số giải pháp khắc phục.

Nước thải của các làng nghề dệt nhuộm có chứa hoá chất tẩy rửa và hoá chất nhuộm cao, vì vậy phải áp dụng việc xử lý sơ bộ trong các hộ sản xuất sau đó mới dẫn đến hệ thống xử lý tập trung. Quy trình xử lý được tiến hành theo 2 bước. Bước 1, tại bể xử lý nước thải sơ bộ tại hộ gia đình, doanh nghiệp. Nước thải trước khi đưa ra hệ thống xử lý tập trung phải được đưa qua hệ thống bể lắng thu hồi hết các xơ sợi, tạp chất có trong nước thải. Bước 2, sau khi được xử lý sơ bộ tại cơ sở, nước thải đưa đến hệ thống xử lý tập trung. Hệ thống xử lý nước thải tập trung hoạt động theo phương pháp xử lý hoá lý trước khi thải ra sông Ngũ Huyện Khê. Đối với khí thải phát sinh từ các cơ sở dệt nhuộm chủ yếu do đốt than của lò hơi và bụi bông, sợi vải từ quá trình sản xuất gây ra. Vì vậy có thể áp dụng các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm như: Đầu tư xây dựng hệ thống xử lý khí thải độc hại bằng phương pháp hấp thụ, phun dung dich vu seo sữa vôi trong buồng xử lý. Thay thế các lò hơi cũ, tính an toàn thấp bằng lò hơi mới có hệ thống xử lý khí thải, lọc bụi. Lắp đặt hệ thống hút, lọc bụi bằng tay áo tại các xưởng sản xuất và trồng cây xanh thành từng băng rộng xung quanh xưởng sản xuất.

Tuy nhiên, để các giải pháp này được vận dụng hiệu quả thì ngoài sự hỗ trợ, tư vấn kỹ thuật của các cấp chính quyền và ngành chuyên môn, về phía người sản xuất cần nhận thức rõ bảo vệ môi trường là quyền lợi và nghĩa vụ của mọi tổ chức, cá nhân, là biểu hiện của nếp sống văn hoá, đạo đức là tiêu chí quan trọng của xã hội văn minh. Từ đó chủ động đầu tư kinh phí, áp dụng các biện pháp xử lý ô nhiễm ngay chính tại cơ sở sản xuất của mình và cùng với cộng đồng trong làng nghề gìn giữ, bảo vệ môi trường chung.

Bài, ảnh: Thái Uyên