Giao hòa cùng thiên nhiên

Còn gì thú vị hơn sau những giờ phút làm việc căng thẳng, được ngồi nhâm nhi ly trà, hòa mình vào cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng trong những tàng cây, thế đá. Sẽ thấy nỗi vất vả đời thường dường như tan biến, tâm hồn trở nên thanh thản, phiêu bồng…

Cây cảnh, hoa cảnh từ xưa đã là một thú chơi thanh tao, song chỉ khép kín trong một tầng lớp người có điều kiện kinh tế. Theo thời gian, thú chơi này đã trở nên gần gũi và phổ biến với mọi tầng lớp người dân, bất kể nghề nghiệp, tuổi tác, nhất là khi Tết đến xuân về...

Từ thú chơi thanh tao…

Là một người khá bận rộn với công việc, nhưng anh Nguyễn Mạnh Cường (phường Suối Hoa, thành phố Bắc Ninh) luôn tận dụng thời gian rảnh rỗi để đọc sách, nghiên cứu về các thế cây, dáng cây và ý nghĩa nhân sinh trong đó. Anh cho biết, sau những giờ phút lao động cực nhọc, mỗi người thường tìm cho mình một thú chơi nào đó để cân bằng cuộc sống. Với những người đam mê cây cảnh, thì cây tựa như đứa con tinh thần của mình, ngày ngày vừa chăm sóc, cắt tỉa, vừa ngắm nhìn, chiêm nghiệm. Theo thời gian, từng gốc cây, thế dáng được hình thành, không chỉ gắn bó với chủ nhân mà còn thể hiện luôn cả tâm tư, tình cảm của người chăm chút nó. Bên cạnh những cây sanh, lộc vừng đã bén rễ nhiều năm, khu vườn nhỏ của gia đình anh còn có hơn 20 giò lan đang khoe sắc đón chào xuân mới.

Nuôi dưỡng niềm đam mê từ nhỏ, nhưng mãi đến năm 2004, ông Nguyễn Văn Năm (Chi Lăng, Quế Võ) mới có điều kiện và thời gian để “dành tất cả” cho cây cảnh. Theo ông Năm, để tạo được một cây cảnh có tính nghệ thuật cao, ngoài việc đạt được 3 tiêu chí “cổ-kỳ-mỹ”, người chơi còn phải gửi gắm cả yếu tố “văn” vào tác phẩm. Trong đó, Cổ được hiểu là lâu năm, là độ tuổi của cây. Yếu tố Kỳ được hiểu ở 3 khía cạnh, đó là kỳ lạ, kỳ công và kỳ thú. Còn yếu tố Mỹ được hiểu là vẻ đẹp, sự hoàn hảo. Văn hiểu đơn giản là tính nhân văn, là hồn cốt của cây mà người chơi gửi gắm vào tác phẩm. Tựa như 2 cây mọc lên từ một gốc, cành lá quấn quýt lấy nhau như anh em ruột thịt, người ta gọi là cây Huynh đệ; hoặc 2 cây cùng trong một chậu, cành lá giao hòa với nhau, gọi là cây Bằng hữu; cây bị gió đánh bạt, nghiêng về một phía, nhưng tiếp tục vươn lên, sống xanh tươi và quay đầu về gốc rễ, nguồn cội, gọi là Bạt phong hồi đầu…

Tác phẩm “Quán Hội Long Thành” được ông Ðỗ Khắc Nô chăm chút suốt 10 năm nay.

Ðối với ông Ðỗ Khắc Nô (Phú Lâm, Tiên Du), một người có “tiếng” trong giới cây cảnh miền Bắc, bên cạnh việc cắt tỉa, uốn nắn cây cảnh theo những kiểu dáng truyền thống như trực, xiêu, hoành, huyền, ông còn kỳ công sáng tạo ra các tác phẩm cách tân độc đáo, lắp ghép cây cảnh vào đá núi, san hô, gốc cây khô, tạo ra những tiểu cảnh non bộ với khung cảnh thiên nhiên thơ mộng như: Cảnh miền quê yên ả, cây đa bến cũ, hang động sầm uất, ghềnh đá cheo leo… Ông luôn tâm niệm: Chơi cây cảnh phải không ngừng sáng tạo, chỉ có tạo ra những sản phẩm khác biệt, độc đáo mới đáp ứng được yêu cầu của thị trường. Thú chơi cây tuy lồng ghép trong đó hoạt động kinh tế, nhưng đòi hỏi người chơi phải luôn giữ cho mình chữ “tâm”, có như vậy mới tạo được thần thái của mỗi tác phẩm nghệ thuật.

Ðến hiệu quả kinh tế cao

Nhìn lại chặng đường phát triển của cây cảnh ở Bắc Ninh, từ dấu mốc đáng nhớ đầu tiên đó là thành lập Hội Sinh vật cảnh tỉnh (năm 1997) đến nay, những chuyển biến đạt được không chỉ thể hiện ở “lượng” mà còn cả ở “chất”. Từ 700 hội viên ban đầu sinh hoạt tại 30 cơ sở hội, đến nay đã kết nạp được hơn 5.000 hội viên sinh hoạt tại 103/126 chi hội xã, phường, trong đó có 38 hội viên được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân. Toàn tỉnh hiện có 225ha, trong đó có hơn 500 nhà vườn trồng cây cảnh, hoa cảnh. Doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh ở lĩnh vực này mỗi năm mang lại cho các hộ dân hàng trăm tỷ đồng.

Ông Phạm Ngọc Tạo, Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh (SVC) tỉnh nhận định: Những năm qua, Bắc Ninh đã có những bước tiến dài trên con đường xây dựng trở thành một trung tâm cây cảnh có vị thế trên cả nước. Có thể khẳng định điều đó bởi tỉnh ta có những nghệ nhân thực sự tâm huyết, có nhiều tác phẩm “cổ-kỳ-mỹ-văn” được định giá hàng tỷ đồng cùng sự phát triển mạnh mẽ của các hội, nhóm, CLB, nhà vườn, các mô hình kinh doanh đạt hiệu quả… Ðây cũng là ngành nghề góp phần đẩy nhanh quá trình chuyển dich vu seo cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nếu được hỗ trợ tốt về cơ chế, chính sách sẽ có điều kiện phát triển trong tương lai”.

Với vai trò, chức năng, nhiệm vụ của mình, thời gian qua các cấp Hội SVC trong tỉnh tích cực phối hợp cùng các đơn vị đào tạo, tổ chức nhiều lớp dạy nghề, chuyển giao KHKT cho hàng nghìn hội viên, nông dân. Ðồng thời, tổ chức các cuộc triển lãm và tham gia trưng bày tác phẩm ở nhiều địa phương trong và ngoài tỉnh, từng bước xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ. Một số đơn vị làm tốt công tác này như Hội SVC huyện Quế Võ, Tiên Du, thị xã Từ Sơn, thành phố Bắc Ninh…

Ông Nguyễn Thành Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội SVC huyện Quế Võ, Giám đốc Trung tâm SVC huyện cho biết: “Ðược sự quan tâm hỗ trợ của chính quyền địa phương và các đơn vị chức năng, tháng 6-2015, Hội đã đưa Trung tâm SVC có tổng vốn đầu tư 2 tỷ đồng đi vào hoạt động trên diện tích tổng thể gần 10.000m² tại khu vực khuôn viên bờ hồ trung tâm huyện. Với vị trí đắc địa, nằm bên trục đường QL18 sầm uất, Trung tâm là nơi trưng bày, giới thiệu, quảng bá, và giao lưu, trao đổi, mua bán các tác phẩm SVC của hội viên; qua đó đưa các sản phẩm của hội viên đến gần hơn với thị trường, nâng cao hiệu quả sản xuất, đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế-xã hội bền vững của địa phương”.

“Chơi cá dưỡng tâm, chơi chim dưỡng trí, chơi cây dưỡng thần”. Việc kết hợp sở thích, niềm đam mê với hiệu quả kinh tế đã góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập, thay đổi diện mạo nông nghiệp, nông thôn. Mặc dù còn gặp phải không ít khó khăn trong quá trình hoạt động, nhưng những gì mà cây cảnh Bắc Ninh đạt được đã cho thấy sức mạnh từ lòng đam mê và nhiệt huyết, tạo tiền đề quan trọng để thúc đẩy phong trào vươn lên tầm cao mới trong tương lai.