Giữ gìn nghề truyền thống gỗ Khúc Xuyên

Làng Chọi nay là khu Khúc Toại, phường Khúc Xuyên, thành phố Bắc Ninh vốn nổi tiếng với nghề làm gỗ lâu đời. Dân gian phía Bắc truyền tai câu “Mã Đông Hồ, Đồ làng Chọi”, ý muốn nói nếu mua đồ cúng lễ, người ta thường đến Đông Hồ (TX Thuận Thành), còn khi tìm vật dụng trưng bày nội thất, trang hoàng nhà cửa, khách hàng sẽ tìm đến gỗ làng Chọi. Trải qua thời gian, nghề mộc truyền thống Khúc Toại cũng phát triển mạnh mẽ theo xu thế thị trường, nhưng vẫn gìn giữ những nét đẹp của ông cha để lại.

Sản phẩm tranh ghép gỗ độc đáo của nghệ nhân Nguyễn Văn Hùng.

Phường Khúc Xuyên hiện có khoảng 350 hộ làm nghề đồ gỗ mỹ nghệ, trong đó có 2/3 số hộ mở xưởng tại gia. Nhờ kinh nghiệm truyền lại nhiều đời cùng với bàn tay khéo léo của mỗi người thợ, sản phẩm của làng nghề được có độ thẩm mỹ cao, được khách hàng ưa chuộng chủ yếu thuộc dòng dân dụng như lan can cầu thang, bàn ghế, sập gụ, tủ… Nhiều hộ gia đình mở rộng sản xuất kinh doanh, đầu tư thiết bị máy móc làm cả các đồ dân dụng đáp ứng nhu cầu của thị trường. Anh Nguyễn Thành Trung, một chủ xưởng sản xuất gỗ dân dụng tại khu Khúc Toại cho biết: Sản xuất, kinh doanh đồ gỗ luôn được người dân nơi đây xem như gia nghiệp muôn đời, cần tiếp tục giữ gìn và lưu truyền qua nhiều thế hệ. Cách đây vài năm, chúng tôi lắp đặt hệ thống máy cắt gỗ vi tính, với độ chính xác cao, thời gian sản xuất được rút ngắn. Nhờ vậy, có thể cho những công đoạn thủ công, đòi hỏi sự tinh xảo cao hơn”.

Ngoài các sản phẩm dân dụng truyền thống, Khúc Toại còn được biết đến là làng nghề duy nhất ghép tranh bằng gỗ. Bằng tài năng, trí sáng tạo, thay vì dùng gỗ nguyên khối gia công vật dụng, một số nghệ nhân đã lựa chọn gỗ vụn, tạo nên những bức tranh ghép gỗ mang giá trị nghệ thuật cao. Nghệ nhân Nguyễn Văn Hùng, người sáng tạo ra việc làm tranh ghép gỗ chia sẻ: “Trong bối cảnh cạnh tranh của thị trường hiện nay, chúng tôi phải tạo ra sản phẩm độc đáo mới thu hút được khách hàng. Chúng tôi đang tích cực truyền dạy nghề để phát triển những dòng sản phẩm, tạo thu nhập cao để lớp con cháu không bỏ nghề truyền thống”.

Với mong muốn gìn giữ, phát triển nghề làm đồ gỗ mỹ nghệ truyền thống của phường Khúc Xuyên, Sở Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tiến hành xây dựng, đăng ký Nhãn hiệu tập thể “Đồ gỗ mỹ nghệ Khúc Xuyên”. Sau thời gian thẩm định, Cục Sở hữu trí tuệ ban hành Quyết định số 99836/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký Nhãn hiệu tập thể “Đồ gỗ mỹ nghệ Khúc Xuyên” cho HTX Đồ gỗ mỹ nghệ Khúc Xuyên và 20 hộ sản xuất tiêu biểu được trao Chứng nhận quyền sử dụng Nhãn hiệu tập thể này. Tháng 4-2024, UBND tỉnh Bắc Ninh cũng trao bằng việc công nhận danh hiệu Làng nghề truyền thống sản xuất đồ gỗ khu Khúc Toại. Trước đó, 5 sản phẩm tranh ghép gỗ Khúc Toại đã được công nhận sản phẩm OCOP đạt 3, 4 sao.

Việc cấp quyền sở hữu một Nhãn hiệu tập thể là cơ sở quan trọng để khẳng định quyền đối với sản phẩm, là căn cứ để địa phương xây dựng quy hoạch phát triển bền vững sản phẩm được bảo hộ. Đồng thời, để người dân, doanh nghiệp nơi đây mạnh dạn tiếp cận các nguồn vốn tín dụng ưu đãi, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, mở rộng liên kết, tìm kiếm thị trường tiêu thụ, hỗ trợ đào tạo nghề, nâng cao năng lực quản lý… góp phần tăng giá trị của sản phẩm, thúc đẩy kinh tế của địa phương.