Gom nhặt những bâng khuâng…

Ngày 17-8, Báo Bắc Ninh trọng thể kỷ niệm 55 năm ngày ra số báo đầu (19-8-1962-19-8-2017). Trước đó, ngày 13-8, tòa báo với sự lo toan của cả tập thể, đã tổ chức được buổi gặp đầm ấm tại Trung tâm văn hóa thể thao du lịch Phú Sơn cho gần 300 thành viên gồm cán bộ phóng viên, người lao động cơ quan và gia đình. Trong ngày lễ trọng, mỗi người đều có cảm xúc riêng, cả tự hào xen lẫn những bâng khuâng.

Ngó nhanh cuốn lịch sử của báo, tôi khẽ giật mình thấy trong số gần 80 cán bộ, phóng viên, người lao động hiện nay, số người từ báo Hà Bắc chuyển về bằng đúng số ngón tay trên một bàn tay. Số này còn hao hụt trong ít năm tới. Phần đông và là trụ cột cơ quan thuộc thế hệ 7X chúng tôi. Các em, các cháu về sau học hành chính quy bài bản hơn, năng động hơn, gần chục phóng viên trẻ đã có bằng Thạc sỹ báo chí.

Làm báo vất vả, luôn phải canh cánh tìm chọn đề tài, đánh vật với từng con chữ, câu văn mới ra đời được tác phẩm mà vẫn thu vén thời gian học tập nâng cao nghiệp vụ như thế là cái sự mừng cho cơ quan.

Đoàn công tác Báo Bắc Ninh tìm hiểu tư liệu chiến tranh tại Bảo tàng thành cổ Quảng Trị.

Phóng viên thế hệ 7X chúng tôi nhập ngôi nhà chung này ít nhiều đều chịu ảnh hưởng, nói đúng hơn là được thừa hưởng nghiệp vụ làm báo của một người đồng nghiệp sắc sảo, người lãnh đạo đáng quý trọng: Nhà báo Trần Đại Đồng. Ông sinh năm 1955, là cựu binh kháng chiến chống Mỹ. Từng có thời gian làm giảng viên một trường quân đội, sau về đầu quân cho báo Hà Bắc. Năm 1997, tỉnh Bắc Ninh tái lập, ông về công tác tại báo Bắc Ninh, làm Phó Tổng biên tập đến năm 2010 thì được Tỉnh ủy điều động, bổ nhiệm làm Giám đốc Đài PT-TH tỉnh. Mùa hè năm 2012, nhà báo Trần Đại Đồng qua đời do bạo bệnh.

Nói báo chí là một nghề đòi hỏi năng khiếu, thì điều này rất phù hợp với nhà báo Trần Đại Đồng. Lớp chúng tôi về báo cũng học hành bài bản, cũng có cái hãnh diện của những cử nhân báo chí chính quy, nhưng trước cái bóng cớm rợp ấy luôn thấy mình thật nhỏ bé. Nói đúng là, về mặt nghiệp vụ chưa điều gì có thể có gì “qua mặt” được ông.

Tính cách của một nhà báo mang chất lính Trần Đại Đồng khá đặc biệt. Ông ngay thẳng, nóng tính nhưng rất thật và hết sức chân thành. Bởi thế, nhưng người mới tiếp xúc hoặc thiếu tinh tế rất khó nhận định đúng đắn bản chất thật cũng như khả năng riêng có của con người này. Chúng tôi là lớp hậu sinh, may mắn được ông rèn giũa, được ông sửa bài rồi gợi mở hướng tìm đề tài có lúc tại cơ quan, khi thì cặm cụi tại nhà riêng có hôm tới một, hai giờ sáng mới được về.

Nhà báo Trần Đại Đồng là người yêu đến mức say nghề báo. Tôi có cảm nhận ông thăng hoa hơn mỗi khi trao đổi nghiệp vụ. Có điều, nếu là phóng viên mới, ít kinh nghiệm thường sợ thậm chí phát hoảng trước tính cách như “hổ lửa” của ông. Cũng có không ít phóng viên nhanh nhạy, biết “tận dụng” chất xám của lãnh đạo để có được những đề tài, những tác phẩm hay, có tác động tích cực đến đời sống xã hội.

Cuối năm 2001, khi chuẩn bị về đầu quân cho tòa báo, trong buổi sơ kiến, tôi có một kỷ niệm nho nhỏ với Phó TBT Trần Đại Đồng:

“Cháu đã hiểu gì về báo Bắc Ninh?” – Nhà báo Trần Đại Đồng gương mặt lạnh, đặt chiếc kính lên bàn làm việc, nhìn tôi từ đầu đến chân và nói. Tôi từ tốn: “Thưa chú, cháu chưa từng đọc, cũng chưa một lần cộng tác với tòa báo, nhưng cháu đã có rất nhiều bài đăng báo, cháu nghĩ mình có thể làm tốt vai trò một phóng viên”.

Vừa nói, tôi vừa đưa ông xem một xấp bài được đăng ở rất nhiều tờ báo Trung ương.

Nhà báo Trần Đại Đồng lại nhìn tôi từ đầu đến chân: “Chờ chú một lát”. Tôi thấy ông với tờ báo Bắc Ninh Xuân Nhâm Ngọ 2002 mới xuất bản đưa cho tôi: “Cháu viết cho chú một bài đánh giá chất lượng tờ báo này cả về nội dung và hình thức. Tuần sau ta gặp lại!”

Buổi sơ kiến không mấy dễ chịu, tôi cầm tờ báo về với tâm trạng buồn bực, nhưng rồi lại trộm nghĩ, trúng tuyển hay không vẫn phải làm đến nơi đến chốn, không để bị coi thường được.

Tôi ra Hà Nội, tìm gặp thầy giáo thỉnh giảng Đỗ Quý Doãn, khi ấy là Vụ trưởng Vụ báo chí (Bộ VHTT), nhờ thầy chỉ rõ những hạn chế của tờ báo về mặt hình thức. Thầy Doãn chỉ ngắn gọn một câu, giọng Quảng Bình nặng chịch: “Báo tết chi mà bài, ảnh rối lắm, màu sắc lòe loẹt quá.”

Vậy là xong mặt hình thức, về nội dung, thú thực tôi chỉ đọc lướt qua nhưng chộp được 3 cái “tít” cùng theo công thức đảo chủ ngữ (vấn đề tôi học khá kỹ ở trường báo) gồm “Khởi sắc Lương Tài”, “Tự hào ngành Y”,  “Khát vọng Đào Viên”. Đây phải chăng là sự bắt chước?

Gặp lại ông Phó TBT, tôi cũng chỉ ngắn gọn: Cháu xin phép chỉ nói về hạn chế của tờ báo. Hình thức rối rắm, lòe loẹt; nội dung khô cứng trong một số báo mà có 3 bài giật tít giống nhau. Như vậy người đọc có quyền đặt dấu hỏi, đây phải chăng là sự bắt chước…?

Ông Phó Tổng biên tập bặm môi nhìn tôi, chỉ gật gật mấy cái mà không nói gì. Tôi cũng không đọc được suy nghĩ của ông, nhưng trong lòng thấy nhẹ bẫng bởi đã hoàn thành công việc. Sau này về báo tôi mới biết Hòa Đông, tác giả bài viết “Khởi sắc Lương Tài” chính là bút danh của ông. Thi thoảng nghĩ lại chuyện cũ, tôi cứ tủm tỉm một mình

Về báo, tôi và nhiều đồng nghiệp may mắn được nhà báo Trần Đại Đồng lao tâm rèn giũa. Tiếc là năng khiếu báo chí có hạn, tôi thật khó làm ông hài lòng. Nhà riêng của ông ở dốc Suối Hoa ít khi tắt điện trước 12 giờ đêm. Nhiều hôm, cứ khuya khoắt có việc đi ngang qua, tôi hay thấy một chiếc Honda WIN đen dựng trước cửa, đấy là xe của anh Đào Đình Khoa, cây phóng sự của báo. Đích thị hai thầy trò đang “thai nghén” một hoặc chùm tác phẩm chi đó có sức nặng!

Áp tết Canh Dần 2010, nhà báo Trần Đại Đồng được Tỉnh ủy điều động, bổ nhiệm làm Giám đốc Đài PT-TH tỉnh. Tòa báo ai cũng mừng, nhưng công tâm mà nói, ông chuyển đi có điều gì tiếc nuối lẫn bâng khuâng. Bởi Báo Bắc Ninh mới là nơi ông say cháy nhất trong chuỗi thời gian làm nghề, cũng là nơi ông nhận được nhiều tình cảm chân thành, thương mến nhất của các đồng nghiệp. Một ngày hè nắng cháy năm 2012, cả tòa Báo Bắc Ninh chúng tôi nức nở khi hay tin Giám đốc Đài PT-TH Bắc Ninh Trần Đại Đồng qua đời do bạo bệnh.

Nhân ngày lễ trọng của cơ quan, xúc động gom nhặt mấy dòng bâng khuâng để nhớ, để biết ơn một người từng gắn bó, say cháy với cơ quan, với đồng nghiệp. Có thể, đây cũng là cách để chúng tôi thương mến nhau hơn, quý trọng nhau hơn khi còn được may mắn công tác cùng nhau trong ngôi nhà chung của những người làm báo…