Hạn chế tiền nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN để bảo đảm quyền lợi người lao động

Bảo hiểm xã hội (BHXH), Bảo hiểm y tế (BHYT), Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là những trụ cột của hệ thống an sinh xã hội, góp phần quan trọng thực hiện tiến bộ, công bằng và sự phát triển bền vững của xã hội. Tuy nhiên, thực tế việc thực hiện các chính sách BHXH, BHYT, BHTN trong tỉnh thời gian qua vẫn còn một số khó khăn, hạn chế. Một trong những biểu hiện là vấn đề nợ tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN.

Việc nợ tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN gây ra nhiều hệ lụy cho xã hội, ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động và sự phát triển của doanh nghiệp. Đối với người lao động, việc người sử dụng lao động không đóng BHXH, BHYT, BHTN thì người lao động sẽ không được hưởng các chế độ BHXH theo quy định; khi ốm đau, tai nạn sẽ không được khám, chữa bệnh BHYT; lúc nghỉ việc, bị thất nghiệp không thể chốt sổ để hưởng trợ cấp thất nghiệp... Nhiều doanh nghiệp, đơn vị vẫn trừ vào lương người lao động số tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN trong khi đó không đóng cho cơ quan BHXH. Đối với doanh nghiệp, khi không tham gia BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động sẽ ảnh hưởng đến uy tín, tình hình sản xuất kinh doanh bởi người lao động luôn có tâm lý hoang mang, không chú tâm vào làm việc và dễ dẫn đến bỏ việc…

Mặc dù có nhiều hệ lụy như vậy, song trên thực tế tình hình nợ tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN vẫn diễn biến phức tạp. Theo số liệu thống kê của BHXH tỉnh, trong 6 tháng đầu năm 2018, số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN là 307,53 tỷ đồng, chiếm 3,86% so với kế hoạch giao, tăng 80,02 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2017. Trong đó, nợ BHXH là 243,46 tỷ đồng (nợ dưới 1 tháng là 46,74 tỷ đồng; nợ từ 1 tháng đến dưới 6 tháng là 110,07 tỷ đồng; nợ từ 6 tháng trở lên là 86,65 tỷ đồng), nợ BHTN là 12,45 tỷ đồng, nợ BHYT khoảng 51,62 tỷ đồng. Tình trạng nợ tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN diễn ra ở tất cả các địa phương và có diễn biến phức tạp, nhiều đơn vị nợ với số tiền lớn, trong thời gian dài. Trong 6 tháng đầu năm, ngành BHXH cũng thu lãi chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN là 4,14 tỷ đồng.

Có nhiều nguyên nhân của tình trạng trên như việc sản xuất kinh doanh của đơn vị, doanh nghiệp gặp khó khăn; hiểu biết về chính sách còn hạn chế… nhưng xét cho cùng vẫn là ý thức về trách nhiệm của người sử dụng lao động đối với người lao động. Theo báo cáo của BHXH tỉnh thì một trong những khó khăn, vướng mắc và hạn chế trong tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN là việc tuân thủ pháp luật về BHXH, BHYT của nhiều đơn vị sử dụng lao động chưa nghiêm, còn tình trạng trốn đóng BHXH, đăng ký số người tham gia BHXH và mức tiền lương thấp hơn so với thực tế. Một số đơn vị nợ số tiền lớn, thời gian nợ kéo dài không phối hợp, không ký biên bản, không thực hiện nộp tiền theo kết luận của đoàn thanh tra, kiểm tra. Nhiều đơn vị có cam kết nộp tiền nhưng chỉ nộp một phần hoặc nộp không đúng theo cam kết nên việc đôn đốc thu nợ gặp nhiều khó khăn… Đây là vấn đề rất cần được quan tâm, giải quyết trong thời gian tới.

Để hạn chế, tiến tới không còn tình trạng nợ tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN bảo đảm quyền lợi người lao động, các cấp, ngành cần chủ động, tích cực thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước, của tỉnh về BHXH, BHYT, BHTN. Ngành BHXH cần phối hợp tuyên truyền, đối thoại trực tiếp với người sử dụng lao động, người lao động tại doanh nghiệp; cùng với các sở, ngành liên quan: Công an tỉnh, Cục thuế, LĐLĐ... tăng cường đôn đốc, phối hợp kiểm tra và yêu cầu doanh nghiệp tham gia đóng BHXH bắt buộc đối với người lao động theo quy định đồng thời phối hợp với cơ quan Công an điều tra các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN theo quy định của Bộ luật Hình sự (Theo Điều 216 của Bộ Luật hình sự 2015 có hiệu lực từ ngày 1-1-2018 thì việc trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động sẽ bị xử lý hình sự).