Hạt mầm Quan họ trên đất phương Nam

Nghệ sỹ Quý Thăng (đứng giữa một mình) cùng hội viên CLB Mười nhớ biểu diễn tại chùa Bút Tháp (Thuận Thành).

Một ngày thu tháng 10, chúng tôi gặp nghệ sỹ Quý Thăng nhân dịp ông về dự kỷ niệm 40 năm hội nghệ sỹ Đoàn ca múa kịch Hà Bắc (cũ). Sinh năm 1952 tại xã Mão Điền (Thuận Thành), từ nhỏ, Quý Thăng vốn là cậu bé có khiếu ca hát nên sớm bén duyên với dân ca Quan họ. Tham gia Đoàn ca múa kịch Hà Bắc năm 1969, với lòng nhiệt huyết ông đã đem lời ca, tiếng hát, làn điệu Quan họ quê hương phục vụ cuộc kháng chiến chống Mỹ, tiếp thêm sức mạnh, làm vững lòng người ra trận. Sau giải phóng 1975, ông được cử đi học trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Nhạc viện Hà Nội).

 Năm 1984, nghệ sỹ Quý Thăng mang theo làn điệu quê hương vào thành phố mang tên Bác. Tại đây, ông theo học ngành Thanh nhạc dân tộc, Viện Nghiên cứu Âm nhạc Việt Nam và trường Nghệ thuật sân khấu 2 (nay là trường Sân khấu điện ảnh thành phố Hồ Chí Minh). Từ một nhóm hát của Hội đồng hương Hà Bắc (nay là Bắc Ninh, Bắc Giang), năm 1988, Quý Thăng thành lập CLB Quan họ Mười nhớ. Ông tâm sự: “Định cư ở thành phố Hồ Chí Minh nên nỗi nhớ quê hương luôn thường trực trong tôi. Nhận thấyngười dân Nam Bộ rất yêu thích loại hình dân ca Quan họ, tuy nhiên, lối hát, cách biểu diễn ở một số chương trình, các nghệ sỹ còn vận áo vest, mặc đầm. Nếu cứ tiếp tục như vậy thì Quan họ sẽ ít nhiều bị méo mó, pha tạp. Thiết nghĩ phải làm điều gì đó cho quê hương, tôi đã thành lập CLB để mọi người được học Quan họ bài bản nhất…”.

Khó khăn vấp phải chính là sự cạnh tranh khốc liệt giữa các dòng nhạc. Quan họ lúc đó vẫn còn khá lạ lẫm với công chúng miền Nam, họ đa phần chỉ quen nghe nhạc nhẹ, đờn ca tài tử. Nghệ sỹ Quý Thăng không nản lòng. Bên cạnh CLB Mười Nhớ, ông còn thành lập Công ty Văn hóa nghệ thuật Kinh Bắc nhằm mở rộng quy mô hoạt động và tính chuyên nghiệp. Từ các buổi biểu diễn nhỏ lẻ phục vụ nhà hàng, khách sạn, đám cưới, mừng thọ hay văn nghệ cơ quan, đoàn thể, Công ty của ông nhận được nhiều lời mời tham gia các sự kiện lớn.

Nghệ sỹ Quý Thăng luôn sẵn sàng dạy miễn phí cho những ai đam mê Quan họ, các lớp học thường diễn ra vào buổi tối tại điểm sinh hoạt văn hóa phường, quận… Từ đây những giọng ca triển vọng Quan họ của miền Nam xuất hiện, không ít học viên quê ở Tiền Giang, Long An, Cà Mau…tìm đến theo học. Ông kể, có dịp biểu diễn phục vụ Công an Đồng Nai, lãnh đạo ngành mời ông dạy hát Quan họ cho chiến sĩ, ông nhận lời ngay bởi tâm niệm, có yêu và trân trọng Quan họ người ta mới học, cốt sao dạy cho anh em hát thật hay, thể hiện được cái tình, cái duyên Quan họ.

Tuy đã có chỗ đứng trong lòng khán giả, song nghệ sĩ Quý Thăng vẫn mang nhiều trăn trở: “Giữ gìn bản sắc của Quan họ Bắc Ninh là nguyên tắc bất di bất dich vu seo, nhưng làm được điều đó không dễ. Người Nam hát Quan họ, ít nhiều cách phát âm, nhả chữ theo hướng Nam Bộ. Do vậy, tôi luôn yêu cầu học viên phải phát âm chuẩn, tròn vành rõ chữ”. Ông hy vọng Quan họ ngày càng đến gần hơn với công chúng Tây Nguyên và miền Tây Nam Bộ.