Hãy cứu di tích lịch sử quốc gia Chùa Dạm

Chùa Dạm (còn  gọi  là  chùa Đại Lãm) thuộc xã Nam Sơn (thành phố Bắc Ninh) được công nhận di tích lịch sử văn hoá quốc gia năm 1994, nhưng từ đó đến nay, chùa không không được đầu tư, tu bổ, sửa chữa nên xuống cấp nghiêm trọng.

Theo sử sách ghi chép lại, chùa được xây dựng vào năm 1086, hoàn thành năm 1094 với quy mô lớn, 100 gian nhà chia thành bốn cấp trải từ đỉnh xuống tới chân núi Dạm. Gần 10 thế kỷ qua, với những thăng trầm của thời gian và chiến tranh (chùa từng bị tiêu thổ thời kỳ kháng chiến chống Pháp) khiến chùa Dạm trở thành hoang phế, đổ nát và mai một. Ngôi chùa giờ đây chỉ còn lại một số dấu tích xưa như cột biển bằng đá nhám liền khối gồm hai phần: khối chân đế vuông và khối thân trụ tròn có đường kính 1,5 m, trên thân chạm đôi rồng đuôi giao nhau đúng nét chạm khắc thời nhà Lý với mào bốc lửa, bờm thành búi, thân tròn lẳn uốn khúc, chân chim năm móng. Đây được coi là biểu tượng của sinh thực khí Linga – nét đặc trưng của tín ngưỡng phồn thực dân tộc Việt Nam. Tại đây còn di tích giếng bà Tấm, 7 lớp nền bằng phẳng bó đá, một số chân cột đá nằm rải rác trên bốn cấp, bia đá và hai bức tượng cổ là vua Lý Nhân Tông và Nguyên Phi Ỷ Lan. Năm 1986, trên nền cũ đất xưa, người dân địa phương đã quyên góp xây dựng 3 gian thờ nhỏ bé nhưng cũng đã rạn nứt và bong tróc loang lổ. Giếng bà Tấm hiện khô hạn nứt nẻ và đầy lá cây khô do không được khơi dòng, những chân cột đá đang bị bào mòn hoa văn.

Đường lên chùa hoang vu với hàng trăm bậc đá đang rêu phong

Ông Nguyễn Thế Tài, Chủ tịch UBND xã Nam Sơn tâm sự: “Xã đã gửi đơn lên Sở Văn hoá - Thông tin và Hội Phật giáo tỉnh đề nghị xin kinh phí và kế hoạch tu bổ chùa nhưng được các cơ quan chức năng trả lời rằng chưa thể thực hiện ngay vì nếu trùng tu lại như xưa thì sẽ mất một nguồn kinh phí khoảng 50 tỷ đồng...”.

Gần 20 năm nay, chùa Dạm vẫn chưa có trụ trì, một số người cao tuổi trong làng thay phiên nhau lên trông chùa với mức hỗ trợ của xã hơn 3 tạ thóc/năm, tương đương 5.000 đồng/ngày. Bà Nguyễn Thị Thập, 68 tuổi tâm sự: “Hơn 2 tháng trước, nhà mẫu bị bật ngói, mái chùa dột khiến tượng mẫu ướt sũng. Dân làng đã kịp thời rọi lại nhưng cũng chỉ mang tính chất tạm bợ. Hàng ngày, đồ lễ dâng lên là vài đĩa bánh đúc lạc do chúng tôi tự nấu. Cách đây vài năm, sư bà Đàm Lan (Chùa Bồ Đề, Long Biên, Hà Nội) đã tài trợ xây dựng một con đường thẳng lên chùa nhưng do kinh phí eo hẹp nên đến giờ vẫn chỉ là đường đất nhiều sỏi và đá hộc gây khó khăn trong việc đi lại của khách thập phương...”. Quan sát nơi ăn ngủ của các bà cũng tồi tàn và xập xệ như lán dựng công trường, giường ngủ là đôi ba tấm ván ghép lại, cạnh đó là bếp đun rơm, củi với đôi ba chiếc nồi, chảo cũ kỹ, chỏng chơ...

Ông Nguyễn Duy Nhất, Phó Giám đốc phụ trách Ban Quản lý di tích Bắc Ninh cho biết: “Hàng năm, chương trình hỗ trợ trùng tu di tích của tỉnh vẫn dành kinh phí cho hoạt động này, từ 50-100 triệu đồng/di tích. Chùa Dạm là một kiến trúc cổ thời Lý vô cùng quý giá, tuy nhiên chỉ còn mang tính dấu ấn, trùng tu lại cần đầu tư lớn. Ban cũng đã có kế hoạch tôn tạo lại chùa trình UBND tỉnh từ nay đến năm 2010...”.

Di tích là nơi giáo dục cho người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ hôm nay và mai sau về lịch sử, nghệ thuật, truyền thống yêu nước, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc... góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc. Với những giá trị to lớn, tỉnh Bắc Ninh và các ngành chức năng cần kịp thời xem xét, nghiên cứu, đề xuất, lập kế hoạch triển khai tu bổ chùa Dạm, đừng lãng quên một công trình kiến trúc bề thế của thời Lý.

Gia Bảo